Eğitim-İş Sendikası, Ankara’da “Yükseköğretim Çalıştayı” Düzenleyecek
İliç Maden Faciası Soruşturmasında Tutuklanan Kanadalı Mühendis: “2022 Yılında Liç Alanında Yüksekliğin 8 Metreyi Geçtiği Bildirilmişti. Projeye Uygun Hale Gelmesini Raporladım”
Erzincan İliç’te Anagold altın madeninde 13 Şubat’ta meydana gelen faciayla ilgili yürütülen soruşturma kapsamında tutuklanan Kanadalı mühendis J.R.G, verdiği ifadede; “Oradaki çatlakları gördük ardından bunu bildirmek için Anagold madendeki odama gittim. Amerika’daki merkeze bu durumu saat 11’de bildirdim. Saat farkından dolayı gece 02.00 olması nedeniyle firma tarafıma herhangi bir dönüş yapmadı. Bana 2022 yılının ağustos ayında 8 metre olması gereken yüksekliğin geçildiği bildirildi. Ben başlamadan önce söz konusu raporlar yapılmıştı. Hatta gereken seviyeye indirilmesi için rapor düzenlenmişti. Projeye uygun hale gelmesini raporladım. Zaten liç bölgesinde düzenli olarak firmalar denetim yapıyordu. Olay günü sahaya çıktığımda küçük çatlaklar gördük. En büyük çatlak 6 cm büyüklüğündeydi” dedi. Şirketin oksit bölümünde başmühendis olarak görev yapan M.B. ise “Liç bölgesinde mebran işini Yesti firması yapmakta, inşaat işlerini ise Çiftay şirketi yapmaktadır. Çiftay şirketi kamyonla malzeme taşınması, delme patlatma işleri yapmaktadır. O gün de 12:00 gibi patlatma yapıldı. Ayrıca patlatmanın da bu olayı tetiklemiş olabileceğini düşünüyorum” şeklinde ifade verdi.
Erzincan’ın İliç ilçesinde Çalık Grubu’nun da ortağı olduğu Anagold Madencilik şirketine ait Çöpler Altın Madeni’ndeki yığın liç alanının çökmesine yönelik yürütülen soruşturmada kapsamında tutuklanan maden mühendisi H.Ü., M.B., Ş.D., J.R.G ile işçiler S.D. ve A.C.’nin İliç Sulh Ceza Hakimliği’ne verdiği ifadelere ANKA Haber Ajansı ulaştı.
Şirkette 18 aydır maden mühendisi olarak görev yaptığını ve 20 bin dolar aylık aldığını belirten Kanada vatandaşı I. R. G., maden sahasında yapılan işlemlerin incelenmesi ve raporlanmasından sorumlu olduğunu söyledi. J.R.G., şu ifadeyi verdi:
“OLAY GÜNÜ ÇATLAKLAR GÖRÜK… 8 METRE YÜKSEKLİK GEÇİLDİ”
“Liç bölgesinde benim görevim yoktur. Ben olay günüm liç bölgesine M.B. ile giden kişilerdenim. Oradaki çatlakları gördük ardından bunu bildirmek için Anagold madendeki odama gittim. Amerika’daki merkeze bu durumu saat 11’de bildirdim. Saat farkından dolayı gece 02.00 olması nedeniyle firma tarafıma herhangi bir dönüş yapmadı. Bana 2022 yılının ağustos ayında 8 metre olması gereken yüksekliğin geçildiği bildirildi. Ben başlamadan önce söz konusu raporlar yapılmıştı. Hatta gereken seviyeye indirilmesi için rapor düzenlenmişti. Projeye uygun hale gelmesini raporladım. Zaten liç bölgesinde düzenli olarak firmalar denetim yapıyordu. Olay günü sahaya çıktığımda küçük çatlaklar gördük. En büyük çatlak 6 cm büyüklüğündeydi. Daha iyi görebilmek için yüksek bir noktaya çıktık. Solüsyon verilmeye devam ediyordu. Tehlike anlaşıldığından solüsyonun farklı noktalara aktarılmasını söyledim.”
“ŞİRKETİN PROJESİNE GÖRE 36 KATA KADA RYÜKLEME YAPILMASINDA SIKINTI YOK”
Maden şirketinde oksit proses müdür olarak 5 aydır çalıştığını söyleyen maden mühendisi H. Ü. ise şunları söyledi:
“Liç bölgesinde projelendirme yurt dışı GRE isimli şirkete aitti. Bu şirket projelendirmeyi yaptı ve bizim şirket bünyesindeki proje ofisine uygulaması bırakıldı. Şirket bünyesindeki projeye göre 36 kata kadar yükleme yapılmasında bir sıkıntı yoktu. Biz daha 33. kattaydık. Ben liç bölgesinde kırılmış malzemenin serilmesi ve sulama işlemlerini yapıyorum. Benim altımda başmühendis M. B. çalışmaktadır. Ben olmadığım zaman vekilim olarak yerime M. B. bakıyordu. Olayın meydana geldigi Liç 2010 yılından itibaren yapılmaya başlanan liçti. Bu bölgedeki ana yönlendirmeyi Anagold’un mühendisleri yapmaktadır. Ancak bölgede çalışanlar taşeron firmanın işçileri olabilmektedir. Radar işletme kısmı her pazartesi raporlarını bizimle paylaşırdı. Bu kısmın amiri M. T. ancak radara bakan kişi A. R. K. liç projesine gerek kaplanılan alan gerekse de yükseklik olarak uyulmuştur. Fazla yükleme yapılmamıştır.
“MAKİNA EKSİKTİ”
Doğu bölgesinde 2 radar ve 2 robotik makine eksikti. Bunun için açık işletme birimi bütçesinde yer ayrıldı ancak olay olduğu tarihte bu bölgede henüz cihazlar alınmamıştı. Serme işleminde serilen toprak içerisine çimento ve kireç eklenmektedir. Bunun azaltılması yahut çoğaltılması analize gönderdiğimiz şirket içerisindeki teknik birim ve dışarıda analizi yapan firmaya aitti. Oradan gelen talimatlar doğrultusunda miktarı azaltma veya çoğaltma yapabiliyorduk. Biz kendi bünyemizde bunun kararını veren kişi değildik.
“GÖREVE BAŞLADIĞIM İLK DÖNEMDE LİÇ BÖLGESİNDE AÇILMA OLMUŞTU”
Ben olayın olduğu gün İstanbul’a araç almak için gitmiştim. Olay olduktan sonra duyar duymaz hızlı bir şekilde olay yerine intikal ettim. Liç zeminin altında yer alan kısımdaki su miktarı sürekli takip edilmektedir. Toprağa verilen solisyonla aynı şekilde takip edilmektedir. Bu işlemlerle bizim birimimiz ilgilenmektedir. Solisyon verdiğimiz kısımlarda göllenme olduğunda biz burayı zaten kesebiliyoruz ve denetliyoruz. A. K., R. Ç. ve K. Ö. bizim organizasyon şemamızda benim altımda çalışan, süpervizör alan sorumlularıdır. Bu kişiler işçilerden daha tecrübeli alan sorumlularıdır. Liç bölgesinde 3 gün önce olan kaymayla ilgili bana herhangi bir raporlama yapılmamış. Göreve başladığım ilk dönemde liç bölgesinde bir açılma olmuştu ancak bu radarla tespit edilemeyecek kadar az bir alandı. Burayı çakılla jeoteknik biriminin verdiği bilgi doğrultusunda kapattık herhangi bir sıkıntı olmadı. Zaten 20 ve 50 milimetre arasındaki açıklarda sıkıntılı bir durum olabileceği değerlendirilerek jeoteknik birimden destek aldık ve buraya müdahale edildi. Jeoteknik birim aynı zamanda radarla liç bölgesini denetleyen birimdir. Ben olay günü izindeydim, mesleğimi severek yapıyorum. Bir hatam olmadığını söylemek istiyorum. Tutuklama talebinin reddi ile tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakılmayı talep ederim.”
GÖÇÜK ALTINDA KALAN KENAN ÖZ, ÇATLAKLAR OLDUĞUNUN HABERİNİ VERMİŞ
Şirkette oksit bölümünde baş mühendis olarak görev yapan ve aylık 100 bin TL aldığını belirten M.B., ifadesinde şunları söyledi:
“ Liç bölgesinde mebran işini Yesti firması yapmakta, inşaat işlerini ise Çiftay şirketi yapmaktadır. Çiftay şirketi kamyonla malzeme taşınması, delme patlatma işleri yapmaktadır. O gün de 12:00 gibi patlatma yapıldı. Mürekkepçi isimli firmada aynı Çiftay gibi inşaat ve kaba harfiyat işlerini İliç bölgesinde yapmaktadır. Ancak projeye uygun yönlendirmeyi Anagold şirketi proje birimi yapmaktadır. Her basamak 8 metreden oluşturulmakta. Projeye göre 36. basamağa kadar çıkma yetkimiz vardı. Biz 33. basamaktayken bu olay meydana geldi. Olayın meydana geldiği sabah saat 8’de iş güvenliği ile ilgili rutin yaptığımız toplantıyı yapmak üzere toplandık. Yığın için kıdemli süpervizörümüz Kenan Öz bize çatlaklar olduğunu söyledi. Ben direk toplantıyı bırakarak sahaya çıktım çıkmadan önce de A. C. beye konu hakkında bilgi verdim. Ben çıktığımda yukarıda Kenan Öz, Ramazan Çimen, K. M.A. Yesti Firması çalışanları yaklaşık 25 kişi ve Mürekkepçi firmasından çalışanlardan bir kısım çalışan vardı yine proje departmanından İ. A. vardı. Biz alanda ilk önce çatlakların olduğu yeri gezdik. Çatlaklar çizgi hat boyu şeklindeydi. Güneybatıdan kuzeydoğuya doğru süreklilik arz ediyordu. Jeoteknik B. Mısır ile görüşme yaptık. Kendisi 70 milim kayma olduğunu söyledi. Bu kayma miktarı tehlikeli bir miktardır. Bütün çalışanların alanı terk etmesini süratli bir şekilde bağırarak uyarıda bulundum. Ellerinde ne malzeme varsa bırakıp çıkmalarını söyledim. Onlar alanı terk edene kadar ben alanı terk etmedim. Biz alanı tamamen boşalttık. Ben saat 10 gibi toplantıya katılmak için oradan ayrıldım. Daha sonra 10:30’da liç bölgesine gittik. Ben yolların hepsini kapattırdım. I. R. G., B. A., C.S. H. ile birlikte liç bölgesine gittik. Biz gidene kadar solisyon devam ediyordu. Gider gitmez tüm yolları kapattık. Çalışmayı bitirdik. Alanı tamamen boşalttık. Ancak şirket bünyesinde çalışan üst düzey yönetici olduğunu düşündüğüm üç yabancı şahıs vardı. Bu kişiler liç alanı görmek istiyorlar. Bizim dubalarla yolu kapattığımız görünce S. bey engel olmaya çalışıyor. K. M. A.’ı arıyor K. bey müsaade verince üç arabayla liç bölgesine giriyorlar. O arabanın birisinde Adnan Keklik, ikisinde E. hanımla K. M. bey üçüncü araçta ise üç ve yabancı şahıs bulunuyormuş kesinlikle bu kişilerin alana girmesinde bilgim olmamıştır. Üç yabancı şahıs ve E. hanım ile K. M. bey liç bölgesinin üst kısmına çıkıyorlar.
“PATLATMALAR BU OLAYI TETİKLEMİŞ OLABİLECEĞİNİ DÜŞÜNÜYORUM”
Ancak Adnan Keklik alt orta kısımdan geri dönüyor. 14:28’de tam dönerken olay meydana geliyor. Kenan Öz ve Ramazan Çimen de aynı arabayla yine onlarla bölgeye girmişler. Benim de bunlardan haberim yokru. Bu alanı yıkılmasına sebep olarak ilk aklıma gelen sebep dizaynında bir sorun olmuş olabilir. Ben projelendirmede sıkıntı olduğunu düşünüyorum. Ayrıca patlatmanın da bu olayı tetiklemiş olabileceğini düşünüyorum. Çünkü Hibliç alanının genişletilmesi içinde Hiblicin arka tarafında patlatmalar yapılıyordu. Bunun da bu olaya sebep olabileceğini düşünüyorum.”
“OLAY SABAHI LİÇ BÖLGESİNDE ÇATLAKLAR OLDUĞUNU GÖSTEREN RESİMLER GRUPTAN ATILDI”
Oksit kırıcı olarak şirkette 4 yıldır görev yapan maden mühendisi Ş. D. ise ifadesinde malzeme kırma bölgesinde çalıştığını, liç bölgesinde herhangi bir görevinin olmadığını söyledi. Ş.D., şu ifadeyi verdi:
“Ben liç kısmına gidecek malzemenin kırma işinde görev yapıyorum. 12.5 milim kadar büyük parçaları kırıyoruz. 2020 yılında görevime başladım. Benim altında süpervisor olan M. S., Ramazan Çimen ve Ş. K vardır. Beni yönlendiren kişi M. B.’dır. Kırıcı bölgesi ile liç bölgesi arasında bir yol vardır. Aradaki mesafede de bantlar vardır. Bu bantlarla liç bölgesine malzeme taşınır. Liç bölgesinde ve benim çalıştığım kırıcı bölgesinde üst görevliler Anagold çalışanıdır. Alt grup ise yer yer taşeron çalışanları içermektedir. Benim liç bölgesinde herhangi bir görevim yoktur. Çimento ve kireç katılması benim bulunduğum bölümde yapılıyordu. Bir tona 12 kilogram çimento, 2 kilogram da kireç katılmaktadır. Ben işe başladığımdan bu yana hep 12 kilogram katılmaktadır. Her gün aglemerasyon testleri yapılmaktadır. Bu testlerde liçe gönderilen toprakta ne kadar çimento, kireç ve su katıldığı denetlenmektedir. Benim başında bulunduğum kısımda makinalar otomatiktir. Kantara ne kadar malzeme alınırsa su ve katılacak olan çimento miktarını makine kendisi ayarlamaktadır. Benim olay sabahından önce herhangi bir çatlakla ilgili bilgim yoktur. Ancak olay sabahı liç bölgesinde bir çatlak olduğunu gösteren resimler gruptan gönderildi. Yaşanan olaydan dolayı benim çalıştığım bölümde herhangi bir zarar olmadı.
“TOPRAK ALTINDA KALAN RAMAZAN ÇİMEN’İN LİÇ BÖLGESİNDE GÖREVİ YOKTU… ÇATLAMALARDAN DOLAYI KIRMA TESİSİ ÇALIŞMIYORDU”
Benim altımda çalışan Ramazan Çimen toprak altında kalanlardandır. Ramazan Çimen’in liç bölgesinde herhangi bir görevi yoktu. Normalde kırıcıda çalışıyordu. O bölgeye benim bilgim dışında gitmiştir. Çatlamalardan dolayı kırma tesisi çalışmıyordu. Bu çatlamaları öğrendiğimde ben aşağıdaki kısımda ofisimdeydim. Ramazan da kırıcı ofisindeydi. Ama liç bölgesine neden gittiğini bilmiyorum. Liç bölgesinin arka kısmında genişletme sırasında patlatmalar yapılıyordu. Ancak olay günü bir patlatma hatırlıyorum. Olay günü 08:30’da yığın bölgesinde online toplantıya katıldım. İş güvenliği konusunda görüşme başladı. Süpervisor Kenan Öz çatlakları bize bildirdi. Buna istinaden M. B. sahaya geldi. Jeofizik ve ISG uzmanlarına bilgi verildi. Sonra sahada inceleme başlatıldı ben kırıcı ofisine geçtim. Ramazan Çimen’i ben orada gördüğümü hatırlamıyorum. Olabilir de emin değilim. Ben kırıcı bölgesine geçtiğimde çalışma olmadığı için Ramazan Çimen’i aramadım. Liç alanı mühendisi K. M. A. liç bölgesinin kapatıldığında dair mail atmamı istedi. Ben de aşağı ofis kısmına indiğimde bu maili attım. Maili hatırladığım kadarıyla iş güvenliği birimine, bakım birimine, maden birimine, oksit operasyon birimine, sülfit operasyon birimine bir de İliç beyaz yaka birimine bu maili attım. Ben toprak altında kalan kişilerin neden orada olduklarına ilişkin bilgim yoktur.”
“OLAY SABAHI LİÇTEN SORUMLU BAŞMÜHENDİS M. B. BANA ÇATLAKLAR KONUSUNDA BİLGİ VERDİ”
Çöpler madeninde bakım müdürü olarak 6 yıldır görev yapan A. C. sülfit tesisinin bakımı yapan kişi olduğunu belirterek, şunları söyledi:
“Liç bölgesinde benim herhangi bir görevim bulunmamaktadır. Ben 5 Şubat’tan itibaren K. Ö. yerine sınırlı bir şekilde bakıyordum. K. Ö., operasyonlar direktörüydü. Oksit bölümün liç bölümü kırma bölümü hepsi ona bağlıydı. O olmadığı için onun toplantılarına ben vekalet ediyordum. Olay sabahı oksitten sorumlu başmühendis olan aynı zamanda liçten sorumlu olan M. B. bana gelerek çatlaklar konusunda bilgi verdi. Ben de bunu saat 10:00 toplantısında aktarılması için M. B.’ya söyledim. Bu toplantıya l. R. G.’de katılıyordu. Ona aktarmasını söyledim. Bütün operasyonlar ve iş güvenliği birimleri l. R. G.’a bağlıydı. Olay günü ben liç bölgesine gitmedim. Liç bölgesine ben gitmedim teknik bir bilgim olmadığı için katılmadım. Davet de edilmedim. Benim altımda elektrik sistemleri başmühendisi, mekanik bakım basmühendisi, bakım ve planlama ve güvenlik başmühendisi bir de proses basmühendisi vardı. Benim birimimde toprak altında kalan herhangi bir kimse yoktu. Taşeronlarımızdan da yoktur. Liçe verilen solisyon borularından S. D. isimli kişi sorumludur. Ancak ne kadar solisyon verileceğini bildiğim kadarıyla mühendisler hesaplıyordu. Liç bölgesinin genişlemesi için yapılan patlatmalara ilişkin bilgim yoktur.”
“KONTEYNERLER GÜNLÜK BARINMA YERİMİZDİ”
Liç bölgesindeki borulamadan sorumlu işçi süpervizör S. D., 2018 yılında borularda patlak olması nedeniyle yarıkların olduğunu söyledi. Kaza günü, “Biz bölgeye gittiğimizde iki çatlak olduğunu gördük. Yolların kapatılması talimatı verildi. Karsa firmasından Abdurrahman Şahin ve Hüseyin Kara benim altımda çalışan kişilerdi. Bunlar konteynerin içindeydiler. İş güvenliği uzmanları tarafından benim konteynerlerin güvenli bölgede olduğu söyleniyordu. Çalışma arkadaşlarımız da günlük barınma yerimiz orası olduğu için konteynerdeydiler. Güvenli alan dendiği için dubaları buradan itibaren koyduk. Ancak toprak bunları da içine aldı” dedi.
