İngiltere Başbakanı Starmer: Ekimde Sunulacak Bütçe Acı Verici Olacak
EKREM İMAMOĞLU: ARTIK İSTANBUL’UN BÜTÇESİ EMİN ELLERDE. TEK KURUŞUNA ZEVAL GELMEZ. TEK KURUŞUNA AYIP EDİLMEZ
Haber: OKTAY YILDIRIM – Kamera: ADEM KARABAYIR
İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Lideri Ekrem İmamoğlu, “2023 yılında toplam bütçe gelirlerimizi 95 milyar 250 milyon lira, toplam bütçe masraflarımızı ise 115 milyar 250 milyon lira olarak tasarladık. Bu durumda, 2023 yılında hizmet ve yatırımlarımız için 20 milyar lira finansmana ihtiyaç duyacağımızı öngörüyoruz. Bunun 7 milyar lirasını nakit ve eurobond mevcudumuzdan karşılamayı, yaklaşık 13 milyar lirasını ise borçlanmayla finanse etmeyi hesaplıyoruz” dedi. İmamoğlu, “Bu bütçenin her kuruşunu İstanbul’un ve İstanbullunun yararını gözeterek kullanacağız. Yatırımlarımızı ve hizmetlerimizi bütçe disiplinine bağlı kalarak gerçekleştirmeye devam edeceğiz. Bu kentin tüm kaynaklarını ve imkanlarını 16 milyon İstanbulluya eşit, adil, hakkaniyetli biçimde kullandırmayı sürdüreceğiz. Bütçemiz adaletli, disiplinli, bereketli olacak ve bu rahmeti tüm İstanbullular yaşayacak, hissedecek. Çünkü İstanbul, artık çok âlâ yönetiliyor. Çünkü artık İstanbul’un bütçesi emin ellerde. Tek kuruşuna zeval gelmez. Tek kuruşuna ayıp edilmez” diye konuştu.
Ekrem İmamoğlu, İBB Meclisi’nin bugünkü toplantısında, belediyenin 2023 yılı bütçesinin sunumunu yaptı. İmamoğlu, bütçeyi “adaletli, disiplinli, bereketli” sözleriyle tanımladı. 2023 bütçesinin özel bir öneme sahip olduğunu vurgulayan İmamoğlu, şunları söyledi:
“MUSTAFA KEMAL ATATÜRK’ÜN YOLUNDAN YÜRÜMEYE DEVAM EDECEĞİZ: Bu bütçe, Cumhuriyet’imizin kuruluşunun 100. yılına denk gelen 2023 yılı hizmet ve faaliyetlerimizin bütçesi olacak. 100. yılımıza girerken 100 milyar lirayı aşkın bir bütçe ile faaliyetlerimizi yürüteceğiz. 2023 yılını hem Cumhuriyet’in kazanımlarını tekrar tekrar özümseyerek ve sahiplenerek yaşayacağız hem de Cumhuriyet’imizi bugün bulunduğu noktadan daha ileriye, hak ettiği noktaya taşımak için çalışacağız. 100 yıl önce ‘Özgürlük ve bağımsızlık benim karakterimdir’ diyen bir önder, bağımsızlığı şiar edinmiş bu halkı Cumhuriyet ile taçlandırdı. Bu ülkede, bayan ve erkeğin eşit, bağımsızlığın vazgeçilmez, demokrasinin belirleyici, bilimin yol gösterici olduğu bir hayat kurdu. 100 yıl önce bir önder, ‘Daima milletin sevgi ve güvenine dayanarak daima birlikte ileriye gideceğiz. Türkiye Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır’ demişti. O önderin, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün yolundan yürümeye devam edeceğiz.
2023’TE TOPLAM BÜTÇE GELİRLERİMİZİ 95 MİLYAR 250 MİLYON LİRA, TOPLAM BÜTÇE MASRAFLARIMIZI İSE 115 MİLYAR 250 MİLYON LİRA OLARAK TASARLADIK: 2023 yılında toplam bütçe gelirlerimizi 95 milyar 250 milyon lira, toplam bütçe masraflarımızı ise 115 milyar 250 milyon lira olarak tasarladık. Bu durumda, 2023 yılında hizmet ve yatırımlarımız için 20 milyar lira finansmana ihtiyaç duyacağımızı öngörüyoruz. Bunun 7 milyar lirasını nakit ve eurobond mevcudumuzdan karşılamayı, yaklaşık 13 milyar lirasını ise borçlanmayla finanse etmeyi planlıyoruz. Bu finansman gereksinimi, üç temel önceliğimizi tıpkı anda gerçekleştirmek için öngörülen fiyattır. Bu önceliklerimiz şunlar: Bütçemizin en az yarısını yatırım harcamalarına ayırarak kentimizi öncelemek. Toplumsal yardımların bütçedeki hissesini koruyarak hemşerilerimizi öncelemek. Çalışanlarımızı enflasyona ezdirmeyerek çalışanımızı öncelemek. Memnuniyetle söylüyorum ki 2023 yılı bütçemiz, bu üç önceliğimizi de gerçekleştirdiğimiz bir bütçe oldu.
BÜTÇE, YÜKSEK AHLAKİ STANDARTLARLA YÖNETİLMESİ GEREKEN BİR SÜREÇTİR: Elbette bütçe, yalnızca gelir ve sarfiyatları gösteren, sayılardan ibaret bir tablo değildir. Bütçe, yüksek ahlaki standartlarla yönetilmesi gereken bir süreçtir. Biz, bu süreci öncelikle hukuka uygun yürütmenin taahhüdünü veriyoruz. Lakin öyle görünüşte, kağıt üstünde hukuksallıktan söz etmiyorum. Objektif kuralların gerisinden dolanmaya asla tevessül etmeyen, mutlak şeffaflıktan beslenen bir süreçten söz ediyorum. Gerçek bir şeffaflığın olmadığı yönetimlerde, minareyi çalanın kılıfını da hazırladığını çok gördük. Buna fırsat tanımayacağız, şeffaf bütçe yönetiminden asla taviz vermeyeceğiz. Bütçemizi tam bir disiplinle yönetmenin taahhüdünü veriyoruz. Bütçe, bize emanet edilmiş para demektir. O para, vatandaşın helal parasıdır ve bunu bilerek, bunu hissederek kullanılmalıdır. Biz, böyle hissetmeye, böyle davranmaya devam edeceğiz. Bütçe amaçları, bizim vatandaşa verdiğimiz sözlerdir. Onları yerine getirmek için var gücümüzle çalışacağız.
İSRAFLA MÜCADELEMİZE KARARLILIKLA DEVAM EDECEĞİZ: Yönetime talip olurken vatandaşlara ‘israf düzenini ortadan kaldırma’ sözünü verdik. Hemşerilerimiz, bize, bu sözü önemsedikleri ve israfa son verilmesini istedikleri için oy verdiler. Bu yoldaki mücadelemize, 3 yıldır sürdürdüğümüz kararlılıkla devam edeceğiz ve bu kadim kentte hiçbir şartta kamu kaynaklarının israf edilmesine müsaade vermeyeceğiz. İsrafı olağanlaştıran bir anlayış içerisinde olmayacağız. İsraf ve istismarın iç içe geçtiği, hukuk dışı, ahlak dışı uygulamalara asla geçit vermeyeceğiz. Evet, bütçe, yüksek ahlaki standartlarla yönetilmesi gereken bir süreçtir. Ve böyle yönetildiğinde bütçenin rahmeti de artar. Çünkü o bütçe, artık birtakım sayıları, birtakım para hesaplarını tabir etmekten çıkar. Namuslu, haysiyetli insanların ortak iradesinin, ortak maksatlarının sözü haline gelir. Bütçenin rahmeti arttığında ne olur biliyor musunuz? Mesela ‘Askıda Fatura’ kampanyası başlatırsınız. Ve beşerler, sizin bütçe konusunda nasıl hassas olduğunuzu bildikleri için kampanyanıza gönülden katılırlar, toplumsal yardım ve takviye bütçenizi büyütürler. Bütçenin rahmeti arttığında, o bütçeyle iş yapanların motivasyonları artar. Herkes ortak yararın peşinde koşmaya, bunun için daha fazla çalışmaya başlar. Bütçeniz bereketliyse gece rahat uyursunuz. Bütçenin rahmeti, benim çok bedel verdiğim bir kavramdır. Bu kavram, bizim her türlü işte doğruluğa, adalete verdiğimiz önemi gösterir. Doğruluktan sapmadan yürümenin karşılığını kesinlikle alacağımıza olan inancımızı gösterir. Bütçenin rahmeti, bizim kendi ahlakımıza olan güvenimizi gösterir. İşte bu güvenle, bu inançla sizlere 2023 bütçemizi sunuyoruz.
YATIRIM HARCAMALARI BÜTÇEMİZİ 2022 YILINA KIYASLA YÜZDE 99 ORANINDA ARTIRMIŞ OLUYORUZ: İstanbul, yatırımlarla güçleniyor. 2023 yılı bütçemizde yatırım harcamaları, toplam bütçenin yüzde 50’sini teşkil ediyor. Bu yıl yatırımlara toplam 57 milyar lira ayırarak yatırım harcamaları bütçemizi 2022 yılına kıyasla yüzde 99 oranında artırmış oluyoruz. Yani ikiye katlıyoruz. Bu açıdan 2023 bütçemizin de tıpkı 2022 bütçemiz üzere bir yatırım bütçesi olduğunu memnuniyetle tabir etmek isterim. İstanbul’da inşa ettiğimiz belediyecilik modelini iki sözle özetlemiştim: Demokrasi ve kalkınma. Mahallî demokrasi, insani gelişmenin ve ömür kalitesinin olmazsa olmazı iken yatırım, toplumsal ve ekonomik kalkınmanın sağlayıcısıdır. Biz, birinci günden beri yatırımlarımızla İstanbul’da toplumsal bütünlüğü, dayanışmayı ve lokal demokrasiyi güçlendiriyoruz. Yatırımlarımızla İstanbul’un bilgi, teknoloji ve inovasyon odaklı dönüşümünü sağlıyoruz. Yatırım, bizim için İstanbul’un yaratıcılık ve yenilikçilik ekosistemini güçlendirmenin bir aracıdır. İstanbul’un doğal, tarihi ve kültürel pahalarını destekleyerek ve koruyarak artırmanın bir aracıdır. İstanbul’un mahallî kıymetlerinin çeşitliliğini ve kapsayıcılığını artırarak ulusal ve milletlerarası tabanlarda emsal gösterilmesini sağlamanın bir aracıdır. İstanbul’u bu tabanlarda bir cazibe merkezine dönüştürmenin bir aracıdır.
’150 GÜNDE 150 PROJE’ RAHMETİN TABİRİDİR: Bütçemiz bereketli olduğu içindir ki çok sağlam, çok süratli ilerliyoruz. ‘150 Günde 150 Proje’ diye tanım ettiğimiz süreç, işte bu rahmetin sözüdür. O kadar bereketli yol alıyoruz ki ‘150 Günde 150 Proje’ diye çıktığımız yolda, yılbaşına geldiğimizde 200 projeyi geçmiş olacağız. Odağına insanı alan, problemleri bir bütün olarak ve kalıcı biçimde çözme anlayışıyla şekillendirilmiş yeni projeleri tıpkı tempoyla hayata geçirmeye devam edeceğiz. İstanbul, yatırımla güçlenmeye devam edecek. Bundan sonra da tüm yatırımlarımızı akılcı, şeffaf, iştirakçi biçimde ve yalnızca kamu faydasını gözeterek yapmaya devam edeceğiz. Biz, İstanbul’da plansız, projesiz, siyasi parti tercihlerine göre şekillenen sözde yatırım evresini kapattık. 2050’ye uzanan yol haritamızı adım adım planlıyor ve projelendiriyoruz. Bunların önümüzdeki yıla ait olanlarını da 2023 yılı yatırım ve hizmet programı ile performans programında sizlerin bilgisine sunduk.
2023 YATIRIM PROGRAMINDA 98 MİLYAR LİRA BEDELİNDE 590 FAALİYET VAR: 2023 yılı yatırım ve hizmet programında, toplam 98 milyar lira kıymetinde 590 adet faaliyet yer aldı. Memnuniyetle söz ediyorum ki bu faaliyetlerden 57 milyar lira bedelindeki 219 adedi yatırım yüklü. Bunların 79 adedi ise 2023 yılında eklenen yeni faaliyetlerdir. Yeniden memnuniyetle tabir ediyorum ki yatırım ve hizmet programında her yıl önemli ölçüde yeni projeye yer veriyoruz. Tamamlanan her projenin yerine, ‘adil, yeşil, yaratıcı İstanbul’ dönüşümünü sağlayacak yeni bir proje koyuyoruz. 2050 yılında hayatın tüm çeşitliliği ile canlı ve özgür olduğu, herkesin uygun yaşadığı bir dünya kenti olacak İstanbul’a, her yıl büyük adımlarla ilerlediğimizi biliyoruz. 2023 yılı da büyük adımların ve atılımların yılı olacak. 2023 bütçemizi bu inançla hazırladık.
RAYLI SİSTEM YATIRIMLARI İÇİN 23 MİLYAR 625 MİLYON LİRA KAYNAK AYIRDIK: 2023 yılı yatırım harcamalarının yüzde 41’ini teşkil eden raylı sistem yatırımları için tam olarak 23 milyar 625 milyon lira kaynak ayırdık. Raylı sistemlerde başlattığımız büyük atılıma yakışan bir yıl yaşayacağız. Geçtiğimiz 3 yılda ulaştığımız yıllık metro üretme suratı, İstanbul tarihinde bir rekordur. Tıpkı anda 10 metro inşa etmek üzere dünyada eşi gibisi görülmemiş bir işi başarıyoruz. Bizden önceki 25 yılın ortalamasının en az 4 katını kentimize kazandırıyoruz. İsrafa son verdiğimiz, işinin ehli, liyakatli takımlarla çalıştığımız için oluyor bütün bunlar. Bütçemize kirli eller dokunmadığı, hiçbir siyasi hesabın gölgesi düşmediği için oluyor. Raylı sistemler dışındaki toplu ulaşım için ayırdığımız kaynak fiyatı yaklaşık 17 milyar lira. İlaveten yol, köprü, kavşak, tünel, üst ve alt geçit, cadde, meydan, bulvar, kıyı ve asfalt imali için de 17 milyar 583 milyon lira bütçe ayırdık. Yatırım bütçemizi 2022 yılına kıyasla yüzde 99 oranında artırarak tam iki katına çıkardık. Cari transfer harcamaları, bir önceki yıla kıyasla yüzde 89 oranında artarak 13 milyar 477 milyon liraya yükseldi. Böylece cari transferlerin bütçeden aldığı hisse, yüzde 12 oldu. Bu yılki konsolide bütçemiz, İSKİ ve İETT dahil, toplam 163 milyar lira. Konsolide bütçemizde ise bu yıl yatırıma 70 milyar lira ayırdık. İştirak şirketlerimiz, 2023 yılında toplam 155 milyar lira bütçe büyüklüğüne ulaştı. 2023 yılında iştiraklerimiz de dahil, toplam 318 milyar 848 milyon lira büyüklüğünde bir bütçeyi yöneteceğiz. Bunun toplam 73 milyar lirası yatırım bütçesi. Bugün sizlere, İstanbul’un ve İstanbullunun önceliklerini belirleyen ve ihtiyaçlarını gözeten bir bütçe tasarısı sunuyorum.
DURDURULMUŞ TEK BİR ÇİZGİNİN İBB’YE MALİYETİ 7 MİLYAR 80 MİLYON LİRA: Biz göreve geldiğimizde durmuş olarak devraldığımız 10 metro çizgisinin üretimini tekrar başlattık başlatmasına fakat, bir de bunların durmuş olmasının maliyetine dikkatinizi çekmek istiyorum. Tek bir sınır üzerinden örnek vereceğim. Pek anlaşılır olacağına eminim. Ümraniye-Ataşehir-Göztepe metro çizgisinin ihalesi, Mart 2017’de yapılmış, üretimine Nisan 2017’de başlanılmış. Ancak toplam uzunluğu 13 kilometre olan bu sınır, tıpkı yıl 29 Aralık 2017 tarihinde durdurulmuş. Biz göreve geldiğimizde yalnızca yüzde 4 fiziki ilerleme kaydedilmişti. Bu çizginin Mart 2017’de yapılan ihale bedeli 2 milyar 470 milyon lira idi. Durdurulmasaydı ve sözleşmede belirtilen sürede, yani 2020 Şubat’ında tamamlansaydı, fiyat farkı dahil toplam maliyet bedeli 3 milyar 250 milyon lira olacaktı. Lakin güncel durumda toplam maliyeti, fiyat farkı dahil 10 milyar 329 milyon liraya yükseldi. Ortadaki fark, 7 milyar 80 milyon lira. Bu fark, vaktinde tamamlansaydı mal olacak bedeli temel alırsak iki tane Ümraniye-Ataşehir-Göztepe sınırı ediyor. Bu fark, öngörüsüzlüğün bu kente maliyetidir. Sabah kalkınca metro yapmaya karar verip akşam yatarken durdurmanın maliyetidir. Bu fark, bu kenti plansız, projesiz yönetmenin maliyetidir. Bu durumu yaratan insanları, burada bulunan arkadaşların büyük çoğunluğu benden daha âlâ tanıyor. O adresleri uygun belirleyip, onları mercek altında tutmalarını ve bu ülkeye hangi mevkide yahut makamda bulunuyorlarsa, daha fazla ziyan vermemeleri için önlem almaları yönünde uyarıyorum.
ADALET, BİR KENTİN, BİR ÜLKENİN, BİR MİLLETİN EN GÜÇLÜ MANEVİ ÇİMENTOSUDUR: Bütçemizin önemli bir bölümünü, 16 milyon İstanbulluya yalnız olmadıklarını, çaresiz olmadıklarını en güçlü biçimde hissettirmek için ayırdık. Bizim hemşerilerimize verdiğimiz bir söz var: ‘Zor anında, İBB yanında’ diyoruz. Toplumsal yardım ve toplumsal hizmetlerde yaptıklarımızı ve yapacaklarımızı, aralık ayından itibaren bu şiarla özetliyoruz. 2023’te de bu sözümüzü genişletmeye devam edeceğiz. Çünkü Türkiye öyle ağır bir ekonomik kriz içerisinde ve takviyeye ihtiyaç duyan o kadar çok vatandaşımız var ki ‘Bu mahallî yönetimin işidir, bu merkezi yönetimin sorumluluğudur’ deme lüksümüz yok. Ayrımcılığa, partizanlığa geçit vermeden, kim zorda, kim dardaysa onun yanında olmaya devam edeceğiz. 16 milyon İstanbullunun kentin bütün imkanlarından adil bir halde yararlanmasını sağlayacağız. Çünkü adalet, bir kentin, bir ülkenin, bir milletin en güçlü manevi çimentosudur. Birlik ve beraberlik, hamasetle toplumun birtakım kesitlerini düşman ilan ederek sağlanabilecek bir şey değildir. Birliğimize, bütünlüğümüze, kardeşliğimize paha veriyorsak yapmamız gereken şey aşikardır: Bu ülkeye adaletsizliğin gölgesini bile düşürmemeliyiz. İstanbul’u adil bir kent yapma kararlılığımız işte bu hassasiyetten besleniyor.
DEPREME HAZIRLIK İÇİN ANLAYIŞ DEĞİŞTİRMELİYİZ: Elbette zelzeleye karşı yüzde 100 hazırlık, sırf İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ya da sırf merkezi yönetimin çabalarıyla ulaşılabilecek bir amaç değildir. Topyekûn bir seferberlik gerektiren çok boyutlu bir mücadele var önümüzde. Zelzeleye hazırlık için yapılacak çok iş var fakat her şeyden önce bir anlayışı değiştirmemiz gerekiyor: Tabiatla, çevreyle savaşmaktan vazgeçilmelidir. Tabiatla lakin ahenk içerisinde yaşayabiliriz. Hayalini kurduğunuz rantlar, maddi kazançlar aklınızı başınızdan alıyor olabilir. Lakin şunu unutmayın; tabiata, çevreye karşı açılan her savaş, kaybedilmeye mahkumdur. Her yaşadığımız zelzele, bize bu gerçeği en acı biçimiyle gösteriyor.
KANAL İSTANBUL DENİLEN O BETON KANAL, RANT UĞRUNA TABİATA KARŞI AÇILMAK İSTENEN BÜYÜK BİR SAVAŞTIR: İstanbul, zelzele gerçeğiyle başa çıkmak için daha yolun çok başındayken, süreci henüz gerçekleştirememiş ve tahlil edememişken bu kentin başına yeni felaket alanları musallat etmek isteyen zihne karşıyız. İsmi, ‘Beton Kanal’. Kanal İstanbul denilen o beton kanal, rant uğruna tabiata karşı açılmak istenen büyük bir savaştır. O beton ucube, İstanbul’un ormanlarına, tarım alanlarına, su kaynaklarına, denizine, havasına, doğal hayatına yönelik çok büyük bir akındır. Ve rant uğruna tabiata karşı girişilmiş her akında olduğu üzere, sonu acıyla, hüsranla bitecektir. Göz göre göre İstanbul’a bu ağır bedelleri ödetmeye kimsenin hakkı olamaz. Sarsıntıya hazırlık için kullanılması gereken bütçeleri sarsıntıda yaşanacak meseleleri çok daha ağırlaştıracak, kendisi başlı başına büyük bir sorun kaynağı olacak olan bir beton kanala harcamak, akılla açıklanabilecek bir durum değildir. Bu umursamazlık, bu çıkarcılık, bu para gözlülük vicdanla açıklanacak bir durum değildir. Burada bana laf yetiştirmeye çalışanlara, sevgili hemşerilerimize, konutlarında bulunan çocuk ve gençlere bunu sormasını öneriyorum. Yüzde 85-90 oyla siz iktidardan düşürürler. Vallahi düşünürler. Ülkeyi yönetenler, İstanbul’un sarsıntıya karşı hazırlanmasını gerçekten istiyorlarsa; bunun için çalışmaya, topyekun bir seferberliğin en büyük, en güçlü aktörü olarak harekete geçmeye niyetlilerse Kanal İstanbul hayallerinden derhal vazgeçmelidirler. Ne kadar büyük olursa olsun hiçbir inşaat, hiçbir gayrimenkul projesi İstanbul’dan, İstanbullulardan kıymetli değildir, olamaz.
BU DURUMDA SİZ, KİMİ CEZALANDIRMIŞ OLUYORSUNUZ: Gayrimenkul demişken; hatırlayacağınız üzere, geçen yıl sizlerin oylarıyla kabul edilen bütçemizde öngörülen 4 milyar 56 milyon lira gayrimenkul satış geliri olmasına karşılık meclisimiz, 2022 yılında bize şu ana kadar yalnızca 169 milyon lira gayrimenkul satışına onay vermiştir. Bizden önceki yönetimlere cömertçe kullandırılan gayrimenkul satış imkanlarının bizden esirgenmesinin asıl faturası, ne yazık ki vatandaşımıza çıkıyor. Bu yıl içinde satış yetkisi talebiyle meclisimize sevk ettiğimiz 55 adet gayrimenkul için hala yetki alamadık, bekliyoruz. Bunların varsayımı satış pahası 1 milyar 225 milyon liradır. Artık bu yetkiyi aldığımızda ve alamadığımızda olacaklara bir bakalım: Bu yetkiyi alsaydık ve 1 milyar 225 milyon lira sermaye geliri edinseydik, bu gelir sayesinde belediyemizin yükümlülüklerini azaltacak yahut bunu yatırımlarımızın finansmanı için kullanacaktık. Ki her ikisi de İstanbul’un lehine. Bu yetkiyi alamadığımız vakit iki seçenekle karşı karşıya kalıyoruz. Ya 1 milyar 225 milyon lira fiyatındaki hizmeti gerçekleştirmek için bu fiyat kadar borçlanıp faiz yüküne katlanacağız ya da bu fiyatla gerçekleştireceğimiz yatırımlardan vazgeçeceğiz. Bu durumda bu imkanı bizden esirgediğinizde siz, kimi cezalandırmış oluyorsunuz? Yalnızca bu kadar söylüyorum, diğer da bir şey söylemiyorum. Her sene her sene tıpkı izahı yapmaktan lisanımızda tüy bitti. ‘Bu durumda siz, kimi cezalandırmış oluyorsunuz’ sorusunu yüce milletimizin takdirine havale ediyorum.
32 MİLYAR LİRA BORÇ ÖDEDİK: Finansal imkanlarımızın bu biçimde zorlaştırılmasına karşın İBB, 2022 yılında çok başarılı bir borç yönetimi performansı sergiledi. Borçlandığımızdan daha fazla anapara ve faiz geri ödemesi yaptık. 2022 yılının birinci 9 ayında, 1,5 milyar lira iç borç anapara geri ödemesi ve 400 milyon lira faiz geri ödemesi yaparak toplamda 1 milyar 900 milyon lira iç borç ödedik. Buna karşılık, 1 milyar 200 milyon lira iç borç kullandık. Hasebiyle ödediğimizden 700 milyon lira daha az iç borç kullandık. İç ve dış borç toplamı olarak baktığımızda ise 6 milyar 363 milyon lira ana para ve 1 milyar 162 milyon lira faiz geri ödeyerek toplam 7 milyar 526 milyon lira ödeme gerçekleştirdik. Buna karşılık, 6 milyar 966 milyon lira borçlandık. Münasebetiyle borçlandığımızdan 560 milyon lira daha fazla borcu geri ödedik. Bunu; yatırımlarımızı, açılışlarımızı dolu dizgin gerçekleştirirken başardık. Şunu memnuniyetle söylüyorum ki göreve geldiğimiz 2019 Haziran’ından bu yana, iç ve dış borç geri ödemelerinde çok yüksek bir performans sergiledik. Finansal borçlarımız açısından baktığımızda; 98 milyon dolar, 1 milyar 70 milyon euro ve 10,4 milyar lira faiz dahil iç ve dış borç geri ödemesi yaptık. Bugünkü kurlarla tabir edecek olursak; 31,7 milyar lira, yani yaklaşık 32 milyar lira borç geri ödedik. Pekala göreve geldiğimiz 2019 Haziran’ından bu yana kur artışının bize yüklediği ek maliyet ne kadar biliyor musunuz? 32,3 milyar lira. 2019 Haziran’ında 5,7 lira olan dolar kurunun bugün 18,5 liraya, 6,5 lira olan euro kurunun 18,2 liraya fırlamasının yarattığı ek maliyet, 32,3 milyar lira. Yani 2019 Haziran’ından bu yana bugünkü kurlarla 31,7 milyar lira borç geri ödemesi yapmamıza rağmen, tıpkı dönemde kur artışından kaynaklı 32,3 milyar lira ek maliyete maruz kaldık. Yani ödediğimiz borçtan daha fazla kur maliyeti bindi sırtımıza.
İSTANBUL’UN HER YANINDA ÖNEMLİ, BÜYÜK YATIRIMLAR VE AÇILIŞLAR YAPMAYA DEVAM EDİYORUZ: Bu, yalnızca kur artışının bize yüklediği maliyet artışı. Bir de enflasyonun yarattığı fiyat artışından kaynaklanan ek maliyetler var. Geçen sene ocak ayından bu yana nervürlü demirin ünite ton fiyatı 2,6 kat, yapısal çeliğin ünite ton fiyatı 4,2 kat, betonun metreküp fiyatı 6,5 kat arttı. Birkaç örnek daha vereyim isterseniz: Çimentonun torba fiyatı tam 4,5 kat arttı. Kırma taşın fiyatı 6 kat, camın fiyatı 5 katına fırladı. 2021 yılında ortalama 675 liraya döktüğümüz asfaltı bugün bin 600 liraya döküyoruz. Yani geçen yılki fiyatın 2,5 katını ödüyoruz. Çok kolay bir hesapla imal işlerimizin yüzde 30’unun işçilik, yüzde 70’inin materyal olduğunu düşünürsek girdi fiyatlarındaki bu artışlar, materyal maliyetlerimizi en optimist kestirimle 3 kat artırdı. Sabit girdimiz olan işçilik ücretleri ise 2 kat arttı. Sonuç olarak, imal maliyetlerimiz nerden baksanız 3 katına çıktı. Bu olağandışı düzeydeki kur ve fiyat artışlarına karşın, eldeki kaynaklarımızın hakikat yönetilmesi sayesinde hem borçlandığımızdan daha fazla borç geri ödemesi yapıyoruz hem de İstanbul’un her yanında önemli, büyük yatırımlar ve açılışlar yapmaya devam ediyoruz.
BEREKETLİ YERİN ŞANTİYELERİ GÜRÜL GÜRÜL ÇALIŞIR: Her türlü engelleme, kesinti, pandemi ve ekonomik çöküşe karşın İBB’nin borçlarını döviz cinsinden azaltmış durumdayız. Bütçe disiplini, bütçe adaleti ve bütçe rahmeti dediğimiz şey, bu işte. Bütçe disiplini, bütçe adaleti ve bütçe rahmeti. Bunu kulaklara kazıyacağız. Bütçe rahmeti sağladık biz bu kuruma. İşte bütçe rahmeti dediğimiz şey bu. Bereketsiz yer kupkuru olur, şantiyeleri durur. Bereketli yer cafcaflı olur, gürül gürül şantiyeleri çalışır, her şeye karşın, her engellemeye karşın. Lütfen şunu görün ve söz etme yüreğini gösterin: Ülke yönetiminde ısrar edilen akıl dışı iktisat siyasetleri sebep, döviz kurlarındaki artış sonuçtur. İktidarın irrasyonel iktisat siyasetleri sebep, belediyelerin maliyetlerindeki artış sonuçtur. Mevcut iktisat siyasetleri sebep, ekonomik istikrarsızlık sonuçtur. Şunu üzülerek söylüyorum ki bu güzel memlekette artık hiç kimse önünü göremiyor. Hiç kimse yatırım yapmak için öngörüde bulunamıyor. Size tek bir örnek vereceğim: Bildiğiniz üzere Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve ünite fiyat yayınlayan tüm yönetimler, her sene başında 12 ay boyunca geçerli olacak ünite fiyatları yayınlar. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yayınladığı rayiç işçilik ve materyal ünite fiyatları öbür tüm yönetimlere altlık olur. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, her sene yılda bir sefer ocak ayında yayınladığı bu ünite fiyatları bu sene de ocak ayında yayınladı. Ama bu sene haziranda ve temmuzda iki sefer revize etti. İşte halimiz budur.
SORUNUMUZUN ‘KALİTELİ BÜYÜYEMEME’ SORUNU OLDUĞUNU GÖRÜYORUZ: Lütfen şunu unutmayalım ki hepimiz birebir gemideyiz; bu memleket hepimizin. Ülkemizde makro istikrar sağlanmadan, ekonomimizin şoklara karşı dayanıklılığı artırılmadan, yatırımlarımız için uygun bir iklim tesis edilmeden, orta ve uzun vadede sürdürülebilir ve sağlıklı bir kalkınma gerçekleştirilmesi mümkün olmayacak. Türkiye’de son 20 yılda süregelen yüksek işsizlik, sorunun yapısal olduğuna işaret ediyor. Buna borçlanmayla finanse edilen büyümenin verimlilik artışı sağlamamasını da eklediğimizde, problemimizin ‘kaliteli büyüyememe’ sorunu olduğunu görüyoruz. Bu nedenle kısa vadeli palyatif siyasetlerin bir yana bırakılması, uzun vadeli kalkınma için elverişli şartları yaratacak mali disiplini ve fiyat istikrarını önceliklendiren para ve maliye siyasetlerinin uygulanması kaidedir. Fakat bu formda ekonomik ve siyasi kurumlarımızı yeni baştan yapılandırarak milletlerarası düzlemde ülkemizin hak ettiği prestiji ve büyümenin finansmanını sağlayacak yurtdışı fonlara erişim kabiliyetini geri kazanabiliriz. Ne yapılması gerektiğini bilmek kâfi değildir, yapma iradesi de sergilemektir önemli olan. Önümüze çıkarılan finansal zorluklar ne olursa olsun biz, bu irademizden taviz vermeyeceğiz.
BELEDİYEMİZİ GELİŞMİŞ, SAYGIN VE ÇAĞDAŞ BİR YAPIYA KAVUŞTURDUK: Göreve geldikten sonra, İBB’nin kurumsal yapısında büyük bir değişim gerçekleştirdik. Kurumsal kıymetlerimizin temeline, çalışanlarımızın ferdî gelişimini ve yetkinleşmesini, iş süreçlerimizin teknoloji kalibresinin artırılmasını ve dijital dönüşümünü ve kurumsal yönetimimizin unsur ve kural bazlı işlemesini koyduk. Çalışanlarımız, bizim kurumsal değişimimizin hem öznesi hem de gayesidir. Kurumsal yapımızı, çalışanlarımızın İBB’nin vizyonuna inanmasını ve bunu hayata geçirmek için çalışmasını sağlayacak formda dönüştürdük. Belediyemizde çalışanların haklarını güvence altına almamız sayesinde, çalışanlarımızla ortamızda çok güçlü bir toplumsal diyalog geliştirdik. Belediyemizin sürdürülebilir gelişimi için tüm iş süreçlerimizi en yüksek donanımda, çağın gereklerine uygun teknolojik altyapıyla donatıyoruz. Bu sayede iş süreçlerimizin verimliliğini ve vatandaşlarımızın memnuniyetini artırdık. Kurumsal yönetimimizi liyakat, şeffaflık ve hesap verebilirlik prensiplerine dayandırdık. Bize emanet edilen kamu kaynaklarını kamu faydası ve mali disiplin temellerini gözeterek yönetiyoruz. Sonuçta, bu sayede yenilikçi ve kapsayıcı bir kurumsal bünye yarattık. İBB yönetimi olarak sergilediğimiz bütüncül ve uzun vadeli yönetim stili sayesinde, belediyemizi gelişmiş, saygın ve çağdaş bir yapıya kavuşturduk.
İSTANBUL MODELİ, DEMOKRASİYİ VE DEMOKRATİK İŞTİRAKİ TEMEL ALAN BİR MODELDİR: Kurumsallaşma yolunda yaptığımız çalışmaları ‘İstanbul Modeli’ olarak tanımlıyoruz. Bu model, yalnızca ülkemiz için değil, yer yüzündeki her önemli kent için önemli bir yönetişim modelidir. İstanbul Modeli, ortak akla, bilime, vatandaş beklentilerine, ülke ve dünya gerçeklerine dayanan, demokrasiyi ve demokratik iştiraki temel alan bir modeldir. İstanbul Modeli’nin özü insan; amacı vatandaş mutluluğudur. Biz, önümüzdeki süreçte İstanbul Modeli’nin kurumsal çerçevesini tamamlayan süreçleri ve irtibatını de planlayacağız. Ne yazık ki Türkiye gibisi bir modelle yönetilmiyor. Daha doğrusu, Türkiye’nin yönetiminde rastgele bir modelin yahut vatandaşın refahını gaye alan bir rasyonelin olduğunu dahi söyleyemeyiz. Araştırmalar gösteriyor ki vatandaşlarımızın neredeyse yüzde 85’i, ‘Türkiye artık yönetilemiyor’ yahut ‘Türkiye artık çok kötü yönetiliyor’ diye düşünüyor.
KİMSE MORALİNİ BOZMASIN: Tüm bu akıl dışı gidişattan ve ulusal çöküşten kurtulmanın yolu, hukukun üstünlüğü ve güçlendirilmiş parlamenter demokrasinin inşasından geçiyor. Yaklaşan seçimler, siyasetin rasyonelleşmesi, iktisat yönetiminin liyakatli bireylere devredilerek bağımsız bir yapıya kavuşması için ülkemize büyük fırsatlar sunuyor. Kimse moralini bozmasın, seçimlerden sonra tüm bu ıstırapları aşabiliriz. Bu zahmetleri aşacak potansiyelimiz, ulusal irademiz ve umudumuz var. Bu bozuk düzene, bu israf düzenine son verip yüksek enflasyon düşürmeli, fiyat istikrarını süratle sağlamalıyız. Merkez Bankası’nın bağımsızlığı ve prestijinin tekrar tesis edilmesiyle para siyasetinde olağanlaşmayı sağlamalıyız. Yapısal ıslahatlarla fiyatların yüksek seyretmesi ve emtia şoklarını engellemeliyiz. İthalat bağımlılığını azaltacak, fiyat geçişkenliğini düşürecek ıslahatları süratle hayata geçirmeliyiz. Maddi mahrumluk sonuna düşen hanelerin besin, barınma ve ısınma ihtiyaçlarına dayanak olarak yoksullukla mücadele etmeliyiz. Konutta arz fazlasının olduğu bölgelerde arz-talep ortasındaki dengesizliği ihtiyaç sahipleri lehine giderecek uygulamalar getirmeliyiz. İhtiyaç sahibi vatandaşlarımızın ulaşım masraflarını düşürecek mali takviye ve teşvikler sunmalıyız. Kredi Garanti Fonu’nu (KGF) ve KOSGEB dayanaklarını faal ve adil biçimde kullanarak şirketlerin krediye erişimini kolaylaştırabiliriz. Sürdürülebilir bir büyüme ve ekonomik kalkınma modeline geçiş için yapısal ıslahatlar gerçekleştirmeliyiz. Fiyat istikrarını, sürdürülebilir büyümeyi ve kalkınmayı odağa almalı; nitelikli büyüme ve istihdam potansiyelini artırma, gelir adaleti ve toplumsal refahı güzelleştirme amaçlı siyasetler uygulamalıyız. Yenilik iktisadına odaklanmalı, yatırım ortamı ve ülkemizin milletlerarası rekabet gücünü güzelleştirmeli, iklim değişikliği kriziyle mücadele etmeli ve hayat kalitesini artırmalıyız.
İSTANBUL ARTIK GÜZEL YÖNETİLİYOR: Bugün sunduğum bütçe vizyonumuz, stratejik düşünmeye, sonuç odaklı performansa ve hesap verme sorumluluğuna dayanmaktadır. Bütçe, bizim için, İstanbullulara Stratejik Planımızda vadettiğimiz amaç ve gayeleri gerçekleştirme aracıdır. Bütçe, bizim için, mali disiplin ve kaynak dağılımı içeren uygulamalarımız konusunda İstanbullulara hesap verme aracımızdır. Bütçe, bizim için hem yatırım ve hizmetlerimizin hem de karar süreçlerinin demokratik niteliği açısından bir kalite göstergesidir. 2023 yılı bütçemizi de bu ciddiyetle hazırladık. İştirakçi bütçe prensipleriyle yüzbinlerce İstanbulluyla karar aldık. 2023 bütçesinde öngördüğümüz hizmet ve yatırımlarla İstanbul güçlenmeye devam edecek. Biz, daha güçlü İstanbul’a, toplumsal güveni inşa ederek, vatandaşı yönetime katarak, birbirimize güvenerek ve gelecek için birlikte çalışarak ulaşacağız. 39 ilçemizle birlikte çalışacağız. 39 ilçemiz için eşit ve istikrarlı biçimde çalışacağız. 39 ilçemizle el ele 16 milyon için çalışacağız. Bu vesileyle bu kürsüden 16 milyon hemşerimize verdiğim sözü tekrarlıyorum: Bu bütçenin her kuruşunu İstanbul’un ve İstanbullunun yararını gözeterek kullanacağız. Yatırımlarımızı ve hizmetlerimizi bütçe disiplinine bağlı kalarak gerçekleştirmeye devam edeceğiz. Bu kentin tüm kaynaklarını ve imkanlarını, 16 milyon İstanbulluya eşit, adil, hakkaniyetli biçimde kullandırmayı sürdüreceğiz. Bütçemiz adaletli, disiplinli, bereketli olacak ve bu rahmeti tüm İstanbullular yaşayacak, hissedecek. Çünkü İstanbul, artık çok âlâ yönetiliyor. Çünkü artık İstanbul’un bütçesi emin ellerde. Tek kuruşuna zeval gelmez. Tek kuruşuna ayıp edilmez.
TÜRKİYE’NİN KAYBEDECEK VAKTİ KALMADI: Türkiye’nin artık kaybedecek vakti kalmadı. Yaklaşan seçimde her birimiz, ülkemizin geleceği ismine sorumlu davranmalıyız. Siyasi düşüncemiz, etnik kökenimiz, ömür üslubumuz yahut inancımız ne olursa olsun, önümüze çıkarılan tuzaklara dikkat etmeli, ulusal amaçlar için bir ve birlikte olmalıyız. Çocuklarımızın geleceği, ülkemizin dirliği için ve milletimizin memnunluğu için demokraside ve ortak kıymetlerde buluşmalıyız. Vatandaşlarına yüksek hayat kalitesi sunan, yüksek teknoloji ve katma kıymete sahip firmalarla milletlerarası arenada ismini duyuran ülkeler ortasında yer almak istiyorsak yapısal siyasetlere acilen karar vermeli ve kararlılıkla uygulamalıyız. Bu amaçla bütünsel ve kapsamlı bir halde kamu maliyesi, gelirler, eğitim, hukuk, bölgesel kalkınma, sanayi, teknoloji, dış ticaret, güç ve yeşil dönüşüm alanlarında siyasetler sepeti oluşturmalı; önceliklere karar vermeli ve uygulamalıyız. Biz, İBB yönetimi olarak, İstanbul’un ekonomik faaliyet ve potansiyelleriyle ülke iktisadının en önemli, en kıymetli parçalarından biri olduğunu yeterli biliyoruz. Birinci günden beri bu bilinç ve sorumlulukla çalışıyoruz.
İSTANBUL MODELİ’NİN ÜLKEMİZ İÇİN DE ÖRNEK BİR MODEL OLDUĞUNA İNANIYORUM: Bu manada, İstanbul’un bütçesinin, ülke bütçesinin önemli bir ögesi olduğu gerçeğiyle hareket ediyoruz. Bu manada, İstanbul’da yaptıklarımızın, İstanbul Modeli’nin ülkemiz için de örnek bir model olduğuna inanıyorum. İsrafa son vermekten ortak akla, liyakatten toplumsal adalete ve vatandaşın yanında olmaya; çocuk, genç ve bayanlara yatırımdan planlı bir gelecek yaratmaya kadar attığımız adımları bu sorumlulukla atıyoruz. Çünkü biliyoruz ki İstanbul’un bütçesi güzel yönetilirse bunun ülke bütçesine, ülke iktisadına de olumlu katkıları olur. Bu sorumlulukları gözeterek çalışıyoruz. Tüm kalbimle inanıyorum ki ülkemizin gereksinimi da adaletli, disiplinli, bereketli yatırım ve hizmet bütçe anlayışıdır. Tüm kalbimle inanıyorum ki Cumhuriyet’imizin 100’üncü yılında, bu güzel ülkeye hak ettiği güzel günleri getireceğiz. 2023 yılında, daha adil, daha müreffeh, daha saygın bir Türkiye’yi inşa edeceğimiz yeni bir yüzyıla gireceğiz. İkinci yüzyılın birinci bütçesinin İstanbul’umuza, 16 milyon insanımıza, bu ülkenin güzel evlatlarına iyi olmasını diliyor”
