Altı Siyasi Parti, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Anayasa Değişikliği Önerisini tanıttı. Altılı Masa’nın toplam 156 sayfadan oluşan Anayasa değişiklik önerisine göre; seçim barajı yüzde 3’e düşecek, Cumhurbaşkanı, milletlerarası bir sözleşmeden gece yarısı tek başına çıkma kararı veremeyecek, Cumhurbaşkanın kanunları veto etme yetkisine son verilecek, Cumhurbaşkanları bir dönem ve 7 yıl için seçilebilecek, seçilen Cumhurbaşkanı partisiyle alakasını kesecek. Başbakan ve bakanlar TBMM’ye karşı sorumlu olacak. Siyasi partiler hakkında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının kapatma davası açabilmesi, TBMM’nin müsaadesine bağlanacak.

Anayasa önerisini CHP Genel Lider Yardımcısı Muharrem Erkek, DEVA Partisi Genel Lider Yardımcısı Mustafa Yeneroğlu, Demokrat Parti Genel Sekreteri Serhan Yücel, Gelecek Partisi Genel Lider Yardımcısı Serap Yazıcı, UYGUN Parti Genel Sekreteri Uğur Poyraz ve Saadet Partisi Genel Lider Yardımcısı Bülent Kaya tanıttı.

Anayasa değişikliği önerisi ana sınırları ile şöyle:

ALTILI MASA ORTAK PROGRAMLARLA ALANA ÇIKACAK

“Tasarıyı hazırlayan kurul üyeleri önümüzdeki günlerde medya organlarını, baroları, sivil toplum kuruluşlarını, meslek örgütlerini, iş dünyasını, sendikaları, bayan ve gençlik örgütlerini ziyaret edecek. Ayrıyeten altı siyasi parti Türkiye genelinde ortak programlar düzenleyerek sivil toplumla bir ortaya gelecek.

KUVVETLER AYRILIĞI TESİS EDİLECEK

Altılı masanın Anayasa değişikliği önerisi 84 unsurdan oluşuyor. Kuvvetler ayrılığının vurgulandığı yeni sistemde yasamanın aktif ve iştirakçi, yürütmenin istikrarlı, şeffaf ve hesap verebilir, yargının ise bağımsız ve tarafsız olması hedefleniyor. Uzlaşılan metinde “Güçlü, özgürlükçü, demokratik, adil bir sistem inşa etme kararlılığı içindeyiz” sözlerine yer veriliyor.

PARTİLİ CUMHURBAŞKANLIĞI DÖNEMİ KAPANACAK

Cumhurbaşkanı 7 yıllığına halk tarafından seçilecek ve seçimle bir arada partisiyle bağlantısı sona erecek. Görevi sona eren bir cumhurbaşkanı, seçimle gelinen siyasi bir görev üstlenemeyecek. Cumhurbaşkanına, TBMM Lideri vekalet edecek. Cumhurbaşkanının kanunlar üzerindeki zorlaştırıcı veto tesiri sona erdirilip geri gönderme hakkı veriliyor.

ANAYASAYA ÖZGÜRLÜKÇÜ ANLAYIŞ KAZANDIRILACAK

Altılı masanın teklifi, Anayasayı temel hakları “ödev” olarak vurgulayan ve hürriyetleri ödev kavramıyla sınırlayan anlayıştan arındırıyor. Anayasaya özgürlükçü bir anlayış kazandırılıyor. Anayasadan otoriter anlayışın izleri siliniyor. Anayasada “temel hak ve ödevler” yerine “temel hak ve hürriyetler” düzenleniyor.

“İNSAN ONURU” ANAYASANIN TEMEL ASLI OLACAK

Anayasanın temel hakları düzenleyen birinci hususuna “İnsan onuru dokunulmazdır ve anayasal düzenin temelidir” sözü ekleniyor. Bu vurguyla birlikte Anayasanın insan onurunu temel alan bir bakış açısı kazanması sağlanıyor. Devletin temel fonksiyonunun insan onurunu korumak ve ona hürmet göstermek olduğu vurgulanıyor.

TEREDDÜT HALİNDE YORUM HÜRRİYET LEHİNE YAPILACAK

Anayasa’nın 13. hususuna “Hürriyet temel sınırlama istisnadır. Tereddüt halinde yorum hürriyet lehine yapılır” hükmü ekleniyor. Böylece temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması düşüncesinden temel hak ve hürriyetlerin üstünlüğü dönemine geçiliyor.

ELEŞTİRİ HÜRRİYETİ GÜVENCE ALTINA ALINACAK

Düşünce, kanaat ve tabir hürriyeti tek bir unsurda düzenleniyor. Anayasanın 25. hususunda yapılacak değişiklikle tenkit hürriyeti güvence altına alınıyor. Keyfi sınırlamaların önüne geçiliyor.

HAYVAN HAKLARI BİRİNCİ KERE ANAYASAYA GİRECEK

Anayasanın 56. unsurunda yapılan değişiklikle Anayasada sıhhat hakkı ve çevre hakkı yine düzenlenirken hayvan hakları birinci sefer anayasal güvenceye kavuşturuluyor.

PARTİ KAPATMA ZORLAŞTIRILACAK

Siyasi parti kapatma davalarının açılması zorlaştırılıyor. Şiddete başvurma ya da şiddeti teşvik hariç olmak üzere parti kapatma davalarının açılabilmesi için ihtar kuralı getiriliyor. Kapatma davasının açılabilmesi, TBMM’nin üçte ikisinin oyuyla alınacak müsaadeye bağlanıyor. Milletvekillerinin meclis kürsüsünde kullandığı sözlerin parti kapatma davalarında kanıt olamayacağı düzenleniyor. Bu davalardan çıkabilecek yaptırımlara idari para cezası ekleniyor.

DOKUNULMAZLIĞIN KALDIRILMASI ZORLAŞTIRILACAK

Milletvekillerinin yalnızca ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü halinde dokunulmazlıktan faydalanamayacağı düzenleniyor. Anayasanın 83. hususunda Anayasanın 14. unsuruna yapılan atıf metinden çıkarılıyor. Dokunulmazlığın kaldırılması için üye tam sayısının salt çoğunluğu ile karar alınacağı hükmü getiriliyor. Milletvekili düşme kararında ferdî müracaat yoluna gidilmiş ise Anayasa Mahkemesinin kararının bekleneceği düzenleniyor.

KADINA ŞİDDETTEN SUÇLU BULUNANLAR MİLLETVEKİLİ OLAMAYACAK

Affa uğramış olsalar bile cinsel atak, çocukların cinsel istismarı, bayana yönelik taammüden yaralama ve edimi ifasını fesat karıştırma suçlarından hüküm giymiş olanların milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olamayacağı hükmü getiriliyor.

ANAYASA MAHKEMESİ’NE FERDİ MÜRACAATIN ALANI GENİŞLETİLECEK

Anayasa Mahkemesi’nin üye sayısı 15’ten 22’ye çıkarılıyor. Üyelerden 20’sinin TBMM, 2’sinin cumhurbaşkanı tarafından seçilmesi öngörülüyor. Mahkemenin bölüm sayısı 2’den 4’e yükseltiliyor. Anayasada yahut Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde düzenlenen hakların ihlali argümanıyla Anayasa Mahkemesine kişisel müracaat yolu açılıyor.

ULUSLARARASI MUTABAKATLARDAN ÇEKİLME KARARI AÇIKÇA TBMM’NİN UYGUN BULMASINA BAĞLANACAK

Türkiye’nin taraf olduğu bir milletlerarası muahededen çekilme için TBMM’nin uygun bulması kuralı Anayasada açıkça düzenleniyor.

HERKES MECLİS ARAŞTIRMA KOMİSYONU’NUN DAVETİNE UYACAK

Meclisin kontrol yetkisi güçlendiriliyor. Şeffaf ve hesap verebilir bir yönetim için hükümete hesap sorulabilmesini sağlayacak araçları artırıp tesirli kılınıyor. Muhalefete bir yasama yılında en az yirmi gün gündemi belirleyerek genel görüşme açma hakkı tanınıyor. Herkesin Meclis Araştırma Komitesinin davetine uymak zorunda olduğu düzenleniyor.

MİLLETİN MECLİSİ, BÜTÇE YETKİSİNE KAVUŞACAK

Bütçe yetkisi Meclise iade ediliyor. Hükümetlerin siyasetlerini Bütçe Kanununun sonlarına uygun olarak yürütmelerini sağlamak hedefiyle Kesinhesap Anayasada başka bir hususta düzenleniyor. Değişikliğe göre, Kesinhesap Kurulu kuruluyor ve liderinin ana muhalefet partisinin milletvekili olması koşulu getiriliyor.

YENİ HÜKÜMET KURULMADAN MEVCUT HÜKÜMET DÜŞÜRÜLEMEYECEK

Hükümet, başbakan ve bakanlar hakkında gensoru verme yetkisi tesis ediliyor. Bu yenilikle, Bakanlar Şurası aleyhine verilen güvensizlik önergelerine yeni Başbakanın isminin eklenmesi mecburî kılınıyor. Böylece meclis, istikrarın gereği olarak lakin yeni hükümeti kurmakta birleşebilirse mevcut hükümeti düşürebilecek.

HSK KAPATILACAK

Hakimler ve Savcılar Heyeti kapatılarak Yargıçlar Heyeti ve Savcılar Şurası kuruluyor. Yargı bağımsızlığının sağlanması için Adalet Bakanı ve yardımcısının Yargıçlar Heyeti üyesi olmasına son veriliyor.

OHAL KHK’LARINA SON VERİLECEK

OHAL KHK’ları kaldırılıyor. Olağanüstü Hallere ait önlemlerin Olağanüstü Hal Kanunu ile düzenleneceği ve Olağanüstü Hal Kanunu ile bu kanundan kaynaklı idari aksiyon ve süreçlere karşı yargı yolunun kapatılamayacağı düzenleniyor.

SAVUNMA VE TEZ MAKAMI EŞİTLENECEK

Hakim ve savcılara coğrafik teminat getiriliyor. Savunmanın bağımsızlığı vurgulanıyor. Yargılama sürecinin temel ögelerinden biri olan savunma makamı, birinci kere, bir anayasa hükmüyle düzenlenerek bu makamın argüman makamıyla eşit bir statüye kavuşturulması sağlanıyor. Her vilayette bir baro olacağı açıkça Anayasada düzenleniyor.

SAYIŞTAY VE YSK YÜKSEK MAHKEME OLACAK

Sayıştay yüksek mahkeme statüsüne kavuşturuluyor. Kurumun kontrol yetkisinin kapsamı genişletiliyor. Yüksek Seçim Heyeti Anayasada yargı bölümünde bir yüksek mahkeme olarak düzenleniyor, şuranın niteliği açıklığa kavuşturuluyor. Yüksek Seçim Konseyinin seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkına ait kararları Anayasa Mahkemesinin kontrolüne açılıyor.

RTÜK ÜYELERİ GAZETECİ VE AKADEMİSYENLERDEN OLUŞACAK

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun üye yapısında çoğulculuk sağlanıyor. RTÜK üyeleri, basın mensupları ile bağlantı ve hukuk fakültesi öğretim üyeleri ortasından seçiliyor. Üye seçiminde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin nitelikli çoğunluğu aranıyor. Konseyin çoğulculuk, özerklik ve tarafsızlık asıllarına bağlı olarak çalışacağı vurgulanıyor.

BELEDİYE LİDERLERİNİN GÖREVDEN UZAKLAŞTIRILMASINA DANIŞTAY KARAR VERECEK

İçişleri Bakanlığı’nın belediye liderlerini ve meclis üyelerini görevden uzaklaştırma yetkisi kaldırılıyor. Onun yerine Danıştay kararı kaidesi getiriliyor. Görevden uzaklaştırmanın en fazla altı ay sürebileceği düzenleniyor.

YÖK KALDIRILACAK

Yükseköğretim Heyeti kaldırılıyor. Üniversitelerin akademik, idari ve mali özerklikleri ihlal edilmemek kaydıyla planlama ve uyum şurası olacak Yükseköğretim Üst Şurası düzenleniyor.”

İlgili Haberler

Kılıçdaroğlu’ndan Tbmm Başkanı’na Can Atalay Çağrısı: “Konuyu Çarpıtıp Meclis’in Arkasına Saklanmayın, O Makamın Gereğini Yerine Getirin”

TBMM’de muhalefetten ‘Milli Eğitim Akademisi’ tepkisi: “Öğretmenliği bitirme kanunu demek daha doğru”

Milletvekilliği Seçimi Kesin Sonuçları Resmi Gazete’de Yayınlandı