Anadolulu Tanrıça Hekate’nin Size Söyleyecekleri Var
TÜSİAD LİDERİ TURAN: TOPLUMUN YARISINI GERİDE BIRAKARAK HİÇBİR KRİZDEN ÇIKAMAYIZ, BİLAKİS KRİZİ DAHA DA DERİNLEŞTİRİRİZ”
ESRA ALUS
Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Lideri Orhan Turan, “Toplumsal Cinsiyete Hassas Kriz Yönetimi Rehberi” toplantısında; pandeminin bayanları daha çok etkilediğini belirterek, “Toplumun yarısını geride bırakarak hiçbir krizden çıkamayız, bilakis yeni bir kriz yaratırız yahut krizi daha da derinleştiririz” dedi. Birleşmiş Milletler (BM) Bayan Ünitesi Türkiye Ülke Direktörü Asya Varbanova da toplumsal cinsiyet eşitliğine ulaşabilmek için 300 yıla ihtiyaç olduğunu söyledi.
TÜSİAD, Türk Teşebbüs ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) ve BM Bayan Ünitesi’nin (UN Women) iş birliğiyle hazırlanan “Toplumsal Cinsiyete Hassas Kriz Yönetimi Rehberi” basın toplantısıyla tanıtıldı. Toplantının açılış konuşmalarını BM Bayan Ünitesi Türkiye Ülke Direktörü Asya Varbanova ve TÜRKONFED Yönetim Heyeti Lideri Süleyman Sönmez ile TÜSİAD Yönetim Heyeti Lideri Orhan Turan yaptı.
Asya Varbanova, pandemi öncesinde toplumsal cinsiyet eşitliğine ulaşabilmek için 100 yıla ihtiyaç varken, pandemi sonrası bu vaktin üçe katlandığına dikkat çekti. Varbanova, şunları söyledi:
“BİZİM TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİNE ULAŞMAMIZ 300 SENEYİ BULACAK: İş yaparken krizler artık yeni normallerimiz haline geldi. Bu krizlerin çoğu, bayanlar ve kız çocukları üzerinde çok daha büyük bir tesire sahip. 2019 yani pandemiden önce de BM Bayan Ünitesi olarak şu andaki ilerlemeyle devam edilirse lakin 100 sene içinde toplumsal cinsiyet eşitliğine ulaşabileceğimizi gördük. Yani toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak ve sürdürülebilirlik amaçlarına ulaşmak için Covid-19 öncesinde bile biliyorduk ki gereğince süratli hareket edemiyoruz. Pekala pandemiden sonra ne oldu? 4 sene sonunda tekrar BM Bayan Ünitesi olarak toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda neredeyiz? Neler yapmamız gerekiyor ve sürdürülebilir gayeleri konusunda neredeyiz? Buna baktık ve şu andaki varsayımlarımıza bakacak olursanız bırakın süratli ilerlemeyi elde ettiğimiz kimi kazanımlarda geriye gitmeye başlamışız. Şu andaki ilerleme suratına bakarsak bizim toplumsal cinsiyet eşitliğine ulaşmamız 300 seneyi bulacak. Bu denli sene beklemek istemiyoruz. Biz büsbütün toplumsal cinsiyet eşitliğini kendi hayatımız sırasında görebilmek istiyoruz.
KRİZLER BAYANLARIN VE KIZ ÇOCUKLARIN HAYATI ÜZERİNDE ÇOK ÖNEMLİ TESİRLER BIRAKACAK: Zorluklar var. Savaşlar, iç çatışmalar, iklim krizleri ve sıhhat krizleri yaşıyoruz ve gelecekte de çok farklı doğal ve de toplumsal krizlerimiz olacak. Bunlar doğal felaketler olabilir. Halk sıhhati sıkıntıları olabilir, besin krizleri olabilir, tedarik zinciri sıkıntıları sebebiyle ya da topyekûn savaşlar olabilir. Sebebi ne olursa olsun bu krizler bayanların ve kız çocukların hayatı üzerinde çok önemli tesirler bırakacak ve çok önemli bedellere yol açacak. Bu gerçekten yola çıkarak Türkiye’nin büyük kuruluşlarıyla bir ortaya geldik. Covid-19 pandemisinden çıkardığımız dersleri konuştuk. Toplumsal cinsiyet eşitliğine ulaşmak için neler yapabiliriz bunları değerlendirdik. Çünkü böyle bir mercekten bakamazsak krizlerde bayanların ve erkeklerin farklı ihtiyaçlarını da göz önüne alamayacak, planlarımız da başarısız olacaktır ya da büsbütün bizi tatmin etmeyecektir. Optimum altında sonuçlar elde edeceğiz.
PANDEMİDE DÜNYADAKİ GÖREV GÜÇLERİNDE BAYANLAR YALNIZCA YÜZDE 24 GÖREV ALABİLDİ: Baktığımızda Covid-19 krizinde genel olarak bayanların görev güçlerinden dışarıda bırakıldı. Pandemi döneminde bütün dünyadaki görev güçlerinde bayanlar yalnızca yüzde 24 görev alabildi. Pandemi sırasında ve bilgilere baktığınızda pandeminin tesirlerini düşündüğümüzde cinsiyet ayrımcılığı olduğunu ve spesifik hususlarda bayanların daha fazla etkilendiğini görüyoruz. TÜRKONFED ve TÜSİAD ile 2020 ve 2021 yıllarında bir ortaya gelerek pandeminin hem şirketlerde hem de mesken ortamında bayan ve kız çocukları üzerindeki tesirini daha uygun anlamaya çalıştık. Bugün lansmanı yapılan rehberde bu çalışmaları temel alıyoruz. Bu rehberde krizleri yönetebilmek için bayan güçlendirme ilkellerini bir ana plan olarak kullanıyoruz. Pandemiden aldığımız dersleri de buraya bu rehbere dahil ettik.
BU REHBER ŞİRKETLER İÇİN KRİZ DÖNEMLERİNDE VERİMLİLİĞİ, KARLILIĞI ARTTIRACAK: Covid-19 pandemisinden aldığımız derslerden biri de şu; şayet şirketler toplumsal cinsiyet eşitliği alanında daha başarılıysa pandemi sırasında da çok daha rahat bir formda sıkıntıları aştılar. Hem dahili ihtar sistemleri olsun hem çalışma ortamları olsun hem mesken ortamında şiddet olsun, bu alan, bütün bu alanlarda çok daha başarılı bir karneye sahip oldular. O yüzden şirketler için çok önemli bir bahis.
Bu rehber şirketler için kriz dönemlerinde verimliliği, karlılığı arttıracak. Rehberin 5 ana başlığı var. Hepsi krizlerin nasıl yönetileceği konusunda somut aksiyonlar içeriyor ve bunların hepsi de ismin güçlendirme prensiplerini baz alarak hazırlanmıştır. Yani toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması konusunda büsbütün bir müracaat kaynağı niteliğinde olacaktır.
2030 AMAÇLARINDAN DE 8 SENE UZAKTAYIZ: Bundan faydalanalım ve bu sayede geleceğe hazır olalım ve toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlayalım. Beklemek için 300 yılımız yok. 2030 maksatlarından de 8 sene uzaktayız. Biliyorsunuz o toplumsal cinsiyet eşit için sürdürülebilir kalkınma amaçlarında de ulaşmamız gereken yerler var. O yüzden sizin dayanıklılığınıza, çalışkanlığınıza ve de kararlılığınıza güveniyorum.”
Sürdürülebilir kalkınma ve kaliteli büyümesi için bayanlara ihtiyaç olduğunu belirten TÜRKONFED Yönetim Konseyi Lideri Süleyman Sönmez, olumlu ayrımcılık değil, toplumsal cinsiyet eşitliği temelinde hareket edilmesi gerektiğini söyledi. Sönmez’in konuşması şöyle:
“ÜLKEMİZİN SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMASI İÇİN BAYANLARIN AYAK İZLERİNE İHTİYAÇ VAR: Ülkemizin sürdürülebilir kalkınması ve kaliteli büyümesi için tek başına ekonomik göstergeler artık kâfi değil. Oyunun kendisini değiştiren dönüşümler çağında toplumsal kalkınma ve refah seyahatinin 3 ana merkezde kesiştiğini düşünüyoruz. Yeni dönem, yeni ufuklar vizyonumuzda bu önemli merkezleri dijital, yeşil ve toplumsal dönüşüm odaklarıyla 3D olarak tanımlıyoruz. Dijital dönüşüme, dijital ayak izimizi büyüyerek yeşil dönüşüme, karbon ayak izimizi azaltarak ve toplumsal dönüşüme de cinsiyet eşitliği temelinde hayatın her alanında bayanların ayak izlerinin düşünmesiyle ulaşabileceğimizi düşünüyoruz.
SORUMLULUKLARIMIZIN FARKINDAYIZ: Bağımsız ve güvenlik temelli bir ortaya gelen iş insanlarının oluşturduğu TÜRKONFED, bugün 30 federasyon ulusal ve memleketler arası 300’ün üstünde dernek ve 50’yi bini aşkın şirketi temsil etmenin şuuruyla çalışıyor. Bu derneklerimizden 48’ini de bayan dernekleri oluşturuyor. Bu derneklerimiz TÜRKONFED iş dünyasında bayan kurulumuzun faal üyesi olarak ülkemizin en kapsayıcı bayan yüzünü de oluşturuyor. Ülkemize ve topluma karşı sorumluluklarımızın farkındayız. Bulunduğumuz her platformda, katıldığımız her toplantı ve aktiflikte güçlü toplumun, güçlü iktisadın ve güçlü demokrasi yolunun bayanın hayatın tüm alanında etkin olmasının geçtiğini de lisana getiriyoruz. Ulusal siyaset ve stratejileri belirleyen temel dokümanlarda de toplumsal cinsiyet eşitliğinin bir maksat olarak yer almasının koşul olduğuna da yürekten inanıyoruz.
KADINLARIN HAYATIN HER ALANINA YÜZDE 100 TAM EŞİTLİKÇİ İŞTİRAKİ KAİDE: Müspet ayrımcılık değil, toplumsal cinsiyet eşitliği temelinde adil bir sistemin inşasıyla daima birlikte hayatı dönüştürme gücüne sahibiz. Bunun için bayanların hayatın her alanına yüzde 100 tam eşitlikçi iştiraki koşul. Toplumsal cinsiyet eşitliği temelinde zihinsel ve kültürel değişimi başlatmalıyız. Bunu da lakin eğitim başta olmak üzere toplumsal, kültürel ve toplumsal manada sistemsel bir dönüşümle sağlayabiliriz.
KRİZLER KARŞISINDA DA TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ KORUNMALI: İş dünyası olarak atacağımız en önemli adım krizler karşısında da toplumsal cinsiyet eşitliğini korumak olmalıdır. İşte toplumsal cinsiyete hassas kriz yönetimi rehberi, tarihin dönüm noktalarında iş dünyasının toplumsal cinsiyet eşitliğine karşı söylemler ve stratejiler çerçevesinde üstlendiği sorumluluğu aksiyona de yansıtmayı amaçlıyor. Mevcut durumumuzsa bu alanda çok daha güçlü adımları çok acil olarak atmamız gerektiğini bizlere hatırlatıyor. Siyasi karar alıcıların ve sivil toplumun bu alanda bilinçlendirilmesi önemli. Lakin Türkiye’nin paha üreten şirketlerinin de toplumsal dönüşüme yenilikçi pahalarla katkı sağlaması gerekiyor.
REHBER İŞ DÜNYASININ, TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ SÖZLEŞMESİ HALİNE GELMELİ: Zaman söylemin ötesinde hareket ve aksiyon vaktidir. Rehberin sadece bir kılavuz değil, iş dünyasının, toplumsal cinsiyet eşitliği sözleşmesi haline gelmesi ve en büyük dileğimizdir. İş hayat istikrarının sağlandığı ve bakım sorumlulukları için gerekli takviyenin verildiği, iş yerinde cinsel tacizi engelleyen ve ortadan kaldıran siyasetlerin uygulandığı mesken içi şiddete karşı tüm çalışanların desteklendiği, çalışanların sıhhatini, güvenliğini ve refahının korunduğu maharet kazanma ve düzgünleştirme ihtiyaçlarının karşılandığı şirketler bu sözleşmenin tarafı, takipçisi ve uygulayıcısı olmalıdır.
DAHA GÜÇLÜ BİR SESLE İSTANBUL SÖZLEŞMESİ YAŞATIR DİYORUZ: Özellikle ülkemizin öncüsü olduğu İstanbul Sözleşmesi’ni devamı ve aktif kullanılması, birlikte hayat kültürümüzü de geliştirecektir. İstanbul Sözleşmesi’nin gerek bayan aile ve çocuklara gerekse de hayatımızdaki eşitsizliğe manalı bir aksiyon adımı olduğunu vurgulamak istiyorum. Daha güçlü bir sesle İstanbul Sözleşmesi yaşatır diyoruz.”
Pandemi kurallarının toplumsal cinsiyet eşitliğindeki kazanımlarının geriye gitmesine yol açtığını belirten TÜSİAD Yönetim Şurası Lideri Orhan Turan da şunları söyledi:
“COVİD-19 SÜRECİNDEN BAYANLAR ERKEKLERDEN DAHA ÇOK ETKİLENDİ: Toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak yolunda iş birliklerinin çok değerli olduğuna inanıyorum. Bugün krizlerde toplumsal cinsiyet eşitliğine hassas yol gösterici olacağına inandığımız bir çalışmayla karşınızdayız. Covid-19 salgını ile mücadele sürecinde tüm ülkelerde önlemler uygulanırken gerek istihdam gerek artan ücretsiz mesken emeği ve bakım yükü artan mesken içi şiddet boyutlarıyla tüm dünyada bayanlar erkeklerden çok daha fazla etkilendi. Uzun yıllardır yürütülen çabalar sonucu elde edilen toplumsal cinsiyet eşitliğindeki kazanımların pek çok alanda geriye gitmesi riskiyle yüzleştik. Böyle bir tabloda iş dünyası olarak önce nereden başlayacağımızı bilmemiz çok önemliydi. Çok inandığım bir sözü tekrarlamam gerekirse ‘Ölçemediğiniz şeyi yönetemezsiniz’. Onunla mücadele edemezsiniz. Fakat toplumsal cinsiyet odaklı data ve dataya dayalı tahlillerin ışığında bu alanda çok daha tesirli adımlar atabiliriz. Bu yaklaşımla pandeminin ülkemizdeki tesirlerini çalışanlarımız açısından tescil etmek üzere paydaşlarımızla yapmış olduğumuz birinci araştırma dünyadaki sonuçlara benzeri halde bayan ve erkek çalışanlar ortasındaki en büyük farkın bayanların en çok konut, iş istikrarı, bakım sorumluluğu ve şiddetle ilgili hususlarda zorluklar yaşaması olduğunu göstermişti.
COVİD-19 DÖNEMİNDE SIRF 4 ŞİRKETTEN 1’İ BAYAN ÇALIŞANLARININ YÖNELİK ÖZEL ÖNLEMLER ALDI: Ankete katılan işletmelerin 4’te 3’ü Covid-19 sürecinde çalışanlarına yönelik destekleyici önlemler alırken sadece 4 şirketten 1’i bayan çalışanlarının yönelik özel önlemler almıştır. Bu bulgular bize bu yönde daha fazla çalışan çalışmalar yapmamız gerektiğini ortaya koydu. Covid-19 salgınını geride bırakırken toparlanma sürecinin tesiri ne yazık ki toplumsal cinsiyet perspektifinden çok daha yavaş oluyor. Öbür taraftan salgını geride bıraksak dahi iklim krizi, doğal afetler, öteki salgınlar, kitlesel göçler, güvenlik yahut teknolojik meseleler üzere alanlarda kriz gündemi söz konusu.
İŞ GÜCÜNDEKİ CİNSİYETLER ORTASI UÇURUM DA GİDEREK ARTIYOR: Küresel cinsiyet uçurumu 2021 raporuna göre uzun süredir devam eden yapısal mahzurlar sosyoekonomik ve teknolojik dönüşüm ve ekonomik kuralların yanı sıra iş gücündeki cinsiyetler ortası uçurum da giderek artan bir tehdit olmaya devam ediyor. Salgının bizi zorladığı alanlar olmakla birlikte tüm alanlarda teknolojik dönüşümü zarurî olarak hızlandırılması tahminen en önemli kazanımlarından biri oldu. Teknolojinin getireceği dönüşüm büsbütün risk olarak pozisyonlanmak yerine teknolojik gelişmelerin krizlere karşı çözümler sunan bir imkân olduğu daha uygun deneyimlendi. Lakin bu alanda eğitim alan ya da çalışan bayanların görece az olması sebebiyle teknoloji odaklı işler bir yandan sunduğu fırsatlarla bir arada öbür yandan şayet gerekli adımlar atılmazsa toplumsal cinsiyet eşitliği bakımından. Yeni bir uçuruma yol açma riski de taşıyor.
TOPLUMUN YARISINI GERİDE BIRAKARAK HİÇBİR KRİZDEN ÇIKAMAYIZ: Tüm bu krizlerle ve yaşanan değişimlerle, toplumsal cinsiyet eşitliğini bir kenara bırakarak mücadele etmemiz söz konusu olamaz. Çünkü toplumun yarısını geride bırakarak hiçbir krizden çıkamayız bilakis yeni bir kriz yaratırız yahut krizi daha da derinleştiririz. Gelecekteki mümkün krizlerin toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik ve birbirinden farklı boyutlardaki tesirlerine karşı işletmelerin ve kurumların çok daha hazırlıklı olması gerekiyor.
REHBER GELECEĞİN İŞLERİNİ YA DA İŞLERİN GELECEĞİNİ DE GÜNDEMİNE ALIYOR: İşletmelerin özel önlemleri planlayarak uygulamaya alması krizlerde bayanların daha da dezavantajını muhafaza gelmesini önleyici olacaktır. Bu ihtiyaçlardan hareketle TÜSİAD, TÜRKONFED ve Birleşmiş Milletler Bayan Ünitesi Türkiye Ofisi iş birliğinde yürüttüğümüz çalışmaların bir devamı olarak ve pandemiden çıkarılan dersleri göz önünde bulundurarak krizleri eşitlikçi yönetmek olayıyla bir uygulama rehberi hazırlandı. Özel sektörün krizleri toplumsal cinsiyete hassas bir formda ele alması için hazırlanan bu rehber bayanın güçlenmesi için prensiplerine dayanıyor. Rehber geleceğin işlerini ya da işlerin geleceğini de gündemine alıyor ve bu yönden de uygulama adımları sunuyoruz.”
Hazırlanan rehberle ilgili olarak BM Bayan Ünitesi Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve İnsan Hakları Danışmanı Nino Janashia bilgi verdi. Janashia şunları aktardı:
“COVİD-19’UN TÜRKİYE’DEKİ EKONOMİK VE BEŞERÎ TESİRLERİNİ ARAŞTIRDIK: Bu rehberin hazırlanmasında TÜSİAD, TÜRKONFED ve BM Bayan Ünitesi Türkiye Ofisi’nin çok büyük takviyesi oldu. Türkiye’de faaliyette bulunan ya da Türkiye’de temsilcilik ofisi olan 26 farklı şirket bize dayanak oldu. 6 tane araştırma yaptık. TÜSİAD ve TÜRKONFED 2020 yılında bu bahisle ilgili bir araştırma yapmışlardı. 245 ile şirketle bir arada onu gözden geçirdik. Covid-19’un Türkiye’deki tesiriyle ile ekonomik tesiri ve beşerî tesiriyle ilgili literatür araştırmaları da gözden geçirmiş olduk. Elde ettiğimiz bulgular çok önemli. Birinci sefer yapmış olduğumuz bu araştırmalarda iştirakçilerden kendi tecrübelerini öğrenmiş olduk. Biz seçim yapmak zorunda kaldık ve başlıkları buna göre belirledik.
BELİRLENEN BAŞLIKLAR EN ÇOK YAŞANAN PROBLEMLERDEN OLUŞTU: En çok yaşananlar külfetler tespit edildi. Birinci sırada özel hayatın ve iş hayatının dengelenmesi sorunu var. Başlıklarımızı, iş-yaşam istikrarının teşvik edilmesi ve bakım sorumlulukları için takviye verilmesi, iş yerinde cinsel tacizin önlenmesi ve ortadan kaldırılması, mesken içi şiddete karşı çalışanların desteklenmesi, çalışanların sıhhatinin, güvenliğinin ve refahının korunması, işin geleceğine dair zorlukların ele alınması – mevcut hünerleri geliştirme ve yeni marifetler kazandırma olarak belirledik.
KRİZLERLE MÜCADE İÇİN BU KILAVUZU TAVSİYE EDİYORUZ: Yaşanabilecek diğer kriz türleri için de böyle bir kılavuz geliştirdik ve şirketlere tavsiye ediyoruz. Şirketler kesinlikle riskleri tespit etsinler. Krizlere karşı devamlılığının olabilmesi için gerekli önlemleri alsınlar ve projeler yürütsünler.”
REHBER NEYİ AMAÇLIYOR?
BM Bayan Ünitesi (UN Women), TÜSİAD ve TÜRKONFED tarafından hazırlanan, İsveç Milletlerarası Kalkınma İşbirliği Ajansı aracılığıyla fonlanan “Toplumsal Cinsiyete Hassas Kriz Yönetimi Rehberi”, Covid-19 küresel salgını sonucu ortaya çıkan krizlerin, özel sektör tarafından toplumsal cinsiyete hassas formda yönetilme gereksiniminden ötürü ele alındı. Çalışma, Bayanın Güçlenmesi Prensibi’ne (WEPs) dayanarak, diğer bir küresel salgın, doğal afet, kitlesel göç başta olmak üzere ileride çıkabilecek tüm krizlere karşı iş dünyasının hazırlıklı olmasını sağlamayı ve kriz yönetimi araçları sunmayı amaçlıyor.
