CHP’li Gökçen’den HÜDA-PAR’lı Yapıcıoğlu’na ‘Anayasa’ Çıkışı!
YILMAZ BÜYÜKERŞEN: TÜRK BAYANINA SEÇME VE SEÇİLME HAKKININ VERİLMESİNİN 88’İNCİ YILINI KUTLUYORUM
Eskişehir Büyükşehir Belediyesi (EBB) Lideri Yılmaz Büyükerşen, Türk bayanına seçme ve seçilme hakkı verilmesinin yıl dönümünü yayınladığı bir iletiyle kutladı. Lider Büyükerşen, “Türk bayanına seçme ve seçilme hakkının verilmesinin 88’inci yılını kutluyor, tüm bayanlarımızı haklarını sonuna kadar muhafazaları için, onları sonuna kadar desteklediğimi bilmelerini istiyorum” dedi.
EBB Lideri Büyükerşen, 5 Aralık 1934’te Türk bayanına seçme ve seçilme hakkı verilmesinin 88’inci yılını, yayınladığı bir iletiyle kutladı. Büyükerşen’in bildirisi, şöyle:
“1930 yılından itibaren çıkarılan bir dizi yasa ile önce Belediye seçimlerine katılma, sonra köylerde muhtar olma, ihtiyar meclislerine seçilme hakkı tanınan bayanların milletvekili seçme ve seçilme hakları, 5 Aralık 1934’te Anayasa ve Seçim Kanunu’nda yapılan yasa değişikliği ile tanındı. 88’nci yılı kutlu olsun. Türkiye’deki bayanlar milletvekili olabilmek için birinci adımı 1923’te atmışlardı. Bu adım, bayanların 1923 yılında Nezihe Muhiddin önderliğinde birinci bayan partisi ‘Kadınlar Halk Fırkası’nı kurma isteğidir. Lakin 1909 Seçim Kanunu sebebiyle bu parti kurma teşebbüsü, Bayanlar Halk Fırkası’nın Türk Bayanlar Birliği isimli derneğe dönüşmesi ile sonuçlanmıştı.
1924 Anayasası hazırlanırken bayanların milletvekili seçme ve seçilme hakkına sahip olması gündeme geldi lakin TBMM genel heyetinde bu hakların sadece erkeklere tanınması fikri ağır bastığından bayanlar siyasal haklar sağlayamadılar. Gerekli yasal değişiklik 1934 yılında, Cumhurbaşkanı Atatürk’ün isteği ile Başbakan İsmet İnönü ve 191 milletvekilinin sunduğu Anayasa ve Seçim Kanunu’nda değişiklik yapılmasını öngören yasa önerisi sonucu gerçekleşti. Öneri, 5 Aralık 1934’te Meclis’te görüşüldü. Yapılan oylamada, 317 üyeli Meclis’te, oylamaya katılan 258 milletvekilinin tamamının oyuyla değişiklik önerisi kabul edildi. Anayasanın 10. ve 11. unsurları değiştirilerek her bayana 22 yaşında seçme, 30 yaşında seçilme hakkı verildi. Bu anayasa değişiklikleri çerçevesinde İntibah-ı Mebusan Kanunu (Milletvekili Seçimi Kanunu)’nda 11 Aralık 1934’te yapılan değişiklikler sonucu anayasada tanınan haklar seçim kanunuyla da düzenlendi. Yasanın çıkmasının akabinde 7 Aralık 1934’te, Türk Bayanlar Birliği İstanbul’da Beyazıt Meydanı’nda büyük bir kutlama mitingi ve Beyazıt’tan Taksim’e bir yürüyüş düzenledi.
“TÜM BAYANLARIMIZI, HAKLARINI SONUNA KADAR MÜDAFAALARI İÇİN DESTEKLİYORUM”
Türkiye’de bayanların katıldığı birinci genel seçimleri, 8 Şubat 1935 yılında yapılan TBMM 5. dönem seçimleridir. Bu seçimlerde 17 bayan milletvekili TBMM’ye girdi. 1936 yılı başında boşalan milletvekillikleri için yapılan orta seçiminde emekli öğretmen Hatice Özgenel’in Çankırı Milletvekili olarak seçilmesiyle meclisteki bayan milletvekili sayısı 18’e çıktı. Üstteki bilgiler, kronolojik takvimin nasıl işlediğine yönelik bilgileri kapsamaktadır. Günümüze gelirsek; Türk bayanı seçme ve seçime hakkını, Avrupa’nın pek çok ülkesinden daha önce kazanmıştır. Bu, Atatürk’ün bayana verdiği önemin ve kıymetin yanı sıra, topumun yarısını oluşturan bayanların iradeleri dışında gerçekleşecek bir seçimin, asla o toplumun tamamının iradesini göstermeyeceğini çok uygun anlamış bir önder olduğunun da göstergesidir. Günümüze gelirsek; bugün Türk bayanı, hem hukuk, hem uygar kanun, hem toplumsal hak ve sorumluluklar hem de statü manasında erkeklerle eşit haklara sahip olmalarına rağmen, hala hor görülmekte, dışlanmakta ve ikinci sınıf vatandaş muamelesi görmektedir. Bu, kabul edilebilir bir şey değildir. Demek ki, Atatürk’ün 5 Aralık 1934’de seçme ve seçilme hakkını verdiği bayanlarımızın mücadelesi hala devam ediyor. Bu, Anayasa ve yasalar özünde gerçekleştirdiğimiz ilerlemenin topumun geneline nüfus etmediğinin göstergesidir. Bu ilerlemenin bir ekip ulvi söylemlerle, hamasi nutuklarla gerçekleşmeyeceği de ortadadır. Bayanın, ikinci sınıf vatandaş statüsünde görülmesi, tek görevinin meskeninde çocuklarına bakmak ve eşinin ihtiyaçlarını karşılamak olduğu düşüncesi ve inancı, bu ülkenin geleceğini tehdit eden en önemli ögelerden biridir. Bu görüş ve düşüncelerle, Türk bayanına seçme ve seçilme hakkının verilmesinin 88’inci yılını kutluyor, tüm bayanlarımızı haklarını sonuna kadar muhafazaları için, onları sonuna kadar desteklediğimi bilmelerini istiyorum.”
