MEZİTLİ BELEDİYE LİDERİ TARHAN, AHMET AKIN’I AĞIRLADI
PROF. DR. BELGİN COŞGE ŞENKAL: YOZGAT’IN TIBBİ AROMATİK BİTKİ YETİŞTİRİCİLİĞİ AÇISINDAN KIYMETLİ BİR POTANSİYELİ VAR
SEYFİ ÇELİKKAYA
Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Belgin Coşge Şenkal, Yozgat’ın sert iklim şartlarının tıbbi aromatik bitkilerin içerisindeki etken unsurları olumlu yönde etkileyerek kalitesini artırdığını söyledi. Bölge çiftçisinin alternatif ürün olarak tıbbi aromatik bitkilere yönelebileceğini belirten Şenkal, “Yozgat’ın önemli bir potansiyeli var tıbbi aromatik bitki yetiştiriciliği açısından” dedi.
Yozgat Bozok Üniversitesi bünyesinde 2020 yılında kurulan Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Araştırma Geliştirme ve Uygulama Merkezi’nde, Yozgat yöresinde tıbbi ve aromatik bitkilerle ilgili bilimsel çalışmalar yapılıyor. Tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği konusunda Yozgat Halk Eğitim Müdürlüğü ile ortaklaşa açılan kurslarda akademisyenler tarafından kursiyerlere tıbbi aromatik bitkiler konusunda eğitim veriliyor.
“ÖNCELİKLİ OLARAK FARKLI BİTKİLER ÜZERİNE DENEMELER KURDUK”
Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Belgin Coşge Şenkal, yürüttükleri alışmalarda bölge ekolojisine uygun alternatif tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği üzerinde ağırlaştıklarını belirterek, “Buraya özgü olarak hangi bitkileri yetiştirebiliriz? Ekonomik olarak hangi bitkilerin tarımı yapılabilir? Onlarla ilgili uygulama alanlarımızda yetiştirici çalışmaları yapıyoruz. Bu çalışmalar kapsamında, öncelikli olarak farklı bitkiler üzerine denemeler kurduk” dedi.
“YOZGAT’IN TIBBİ AROMATİK BİTKİ YETİŞTİRİCİLİĞİ AÇISINDAN ÖNEMLİ BİR POTANSİYELİ VAR”
Şenkal, adaçayı, melisa, lavanta, kekik üzere bitkiler üzerinde çalıştıklarını, tıpkı vakitte da önemli baharat bitkileri olarak kullanabilen çemen, çörek otu üzere bitkilerin yetiştiriciliğini de yaptıklarını aktardı. Şenkal, şöyle konuştu:
“Yozgat’ın önemli bir potansiyeli var tıbbi aromatik bitki yetiştiriciliği açısından. Birçok bitkide, özellikle tarla tarımı söz konusu olduğunda birçok bitkide randıman ön plandadır. Bitkilerde randıman önemli fakat bizim bitkilerimiz, özellikle tıbbi aromatik bitkilerde randımandan fazla kalite oldukça önemli. Çünkü siz çok önemli bir randıman alabilirsiniz, yüksek randıman alabilirsiniz lakin kalitemiz yüksek değilse, belirli bir kaliteyi yakalayamamışsanız ürünü pazarlama talihiniz çabucak hemen yok. Yozgat’ın ekolojisi bu manada oldukça önemli bir avantaj, bir artı olarak karşımıza çıkıyor. Mevcut ekolojik şartlar çok sert, sert bir iklime sahip. Bu sert iklim şartları, tıbbi aromatik bitkiler dediğimiz bitki kümesinin içerisindeki etken hususları, yani bitkinin kalitesini olumlu yönde etkiliyor, etken hususların artışına neden oluyor. Hasebiyle daha kaliteli. Tahminen randıman açısından ılıman iklimlere göre randıman açısından onları yakalayamazsak bile kalite bakımından bunu tolere edebiliriz. Daha yüksek kaliteli ürünler yetiştirebiliriz. Bu manada çalışmalar yürütüyoruz. Hem randımanına bakıyoruz hem kalite içeriklerine bakıyoruz.”
“KIŞIN EKİLDİĞİ TAKDİRDE RANDIMANDA ÇOK ÖNEMLİ ARTIŞLAR MEYDANA GELİYOR”
Bölgede genel olarak yaz döneminde tarım yapıldığını hatırlatan Şenkal, çemen ve kişniş üzere bitkilerin alternatif olarak kışlık olarak yetiştirebileceğini, bununla ilgili olarak kimi deneme ekimi çalışmaları yapıp sonuçlarını değerlendirdiklerini söyledi. Şenkal, “Birkaç yıl üst üste yapmış olduğumuz çalışmalar sonucunda, bu bitkilerin kışlık olarak da rahat bir halde ekimini yapabiliriz. Biz biliyoruz ki birçok ürün yazlık olarak yetiştiriliyor. Kışın ekildiği takdirde randımanda çok önemli artışlar meydana geliyor. Münasebetiyle çok önemli bir avantaj olarak karşımıza çıkıyor. Kışlık tarım da yapabiliyoruz. Bölge çiftçisi, alternatif olarak tıbbi bitkilerin yetiştiriciliğine eğilebilir. Örneğin kekiği çok rahat bir halde grup yetiştirebilirler. Melisa tarımı yapılabilir, bunun üzere bu stil bitkiler yapılabilir lakin mesela birinci kitapta bölge çiftçisi, özellikle küçük üreticilerimiz için küçük ölçekli baharat amaçlı baharat üretimi, baharat bitkisi olarak bunların tarifine başlanabilir” diye konuştu.
“HANGİ VAKİTTE NASIL EKİM YAPABİLİRLER? EKİM VAKTİNİ NASIL AYARLAYABİLİRİZ? BUNUNLA İLGİLİ BİR BİLGİ ALIŞVERİŞİ YAPABİLİRİZ”
Çiftçinin tıbbi aromatik bitki ekimlerinde birinci yıl istenilen düzeyden randıman alınamamasının olağan olduğunun altını çizen Şenkal, “Ama 2’nci, 3’üncü yıllarda randıman artışı sağlanacaktır. Hasebiyle bu stil bitkilere küçük ölçekli olarak başlanılabilir. Şayet ki tohumları çoğaltılan çemen, çörek otu üzere yahut kişniş üzere bitkilere bir eğilim yapılacaksa, bunların tarımı yapılacaksa bizimle irtibata geçilirse kışlık olarak bunları nasıl geliştirebilirler, hangi vakitte, nasıl ekim yapabilirler? Ekim vaktini nasıl ayarlayabiliriz? Bununla ilgili bir bilgi alışverişi yapabiliriz” dedi.
SEKTÖRLERİN İHTİYAÇLARINA GÖRE BİTKİ ÜRETİMİ
Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi Doku Kültürü Laboratuvarı’nda sektörlerin ihtiyaçlarına bitkisi üretimi çalışmalarını da yürütülüyor. Bitki biyokütlelerinin iktisada kazandırılması temelinde doku kültürüne yönelik çalışmalar kapsamında bitkinin hücre, doku yahut organlarından çoğaltım yapılarak ıslah yönetimi ile yeni tohumlar üretilebildiği kaydedildi.
Laboratuvarda kenevir ıslahı, tohumluk üretimi, kenevirin fide ile çoğaltımı ve medikal amaçlı üretimi üzere pek çok çalışmaların yapıldığını bildiren Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cennet Yaman, “Aromatik bitkiler üzerinde, doku kültürü üretimi üzerinde çalışmaktayım. Yanlış ortam yetiştiriciliğine maruz kalmadan, oda şartlarında da bitki içerisindeki etken unsurları üretebiliyoruz. Bitkinin yaprağından, sapından yahut öteki organlarını alarak doku kültürü yöntemiyle hücre üzere, yani kaos dediğimiz yapıları üretip daha sonra içerisindeki etken unsurların süratli bir biçimde üretimini sağlayabiliyoruz” diye konuştu.
“HEM SARI PİGMENT HEM DE KIMIZI PİGMENT TESİRİNİ İNCELİYORUZ”
Ziraat Fakültesi Araştırma Görevlisi Dr. Tahsin Uskutoğlu da aspir çiçeklerinden doğal boya elde edilmesine yönelik çalışmalar yürüttüklerini söyledi. Uskutoğlu, yaptıkları çalışmalar konusunda şu bilgileri verdi:
“Çok eski vakitlerden beri aspir çiçekleri kullanılıyor. Bundan doğal boya elde ediliyor, sarı ve kırmızı. Artık bunun üzerinde çalışıyoruz. Suda çözülebilen sarı renk iki farklı bitkiden elde ediliyor. Birisi safran, birisi de aspir çiçeklerinden. Aspir çiçeklerinden elde edilen sarı pigment, aslında yüksek sıcaklıklarda safrandan edilen sarıdan daha stabil bir pigment. Hasebiyle bununla ilgili çalışmalarımız var, farklı mutasyon uygulamaları yaptık. Bunların aspir çiçeklerindeki renk pigmentlerine tesirine bakacağız. Hem sarı pigment hem de kımızı pigment tesirini inceliyoruz.”
