Sevilay Çelenk: 20’Si Aynı Manşetle Çıkan Gazete, 15’İ Aynı Anda Naklen Yayın Yapan Televizyonlar Var. Bunların Hepsi Akp Televizyonları, Akp Gazeteleri
EMO İDARE ŞURASI ÜYESİ ÖZDAĞ’DAN ‘SANSÜR YASASI’ YORUMU: “5651 SAYILI KANUNLA GETİRİLEN ENGELLEMELER YETMİYOR. 7418 SAYILI SANSÜR YASASININ ŞİFRELERİ DE BURADA”
MEHMET REBİİ ÖZDEMİR
Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Yönetim Konseyi Üyesi Mehmet Özdağ, Memleketler arası Basın Enstitüsü’nün raporuna göre bağımsız medyanın toplumsal medyadaki tesir oranı bütün engellemelere karşın havuz medyasından 5 kat fazla olduğuna dikkat çekerek, “Dolayısıyla iktidar açısından bir risk var ortada, yani 5651 sayılı kanunla getirilen engellemeler yetmiyor. Ne olursa olsun ayrıyeten bir sansür yasası getirilmesi gerekiyor. 7418 sayılı sansür yasasının şifreleri de burada” dedi.
EMO Yönetim Şurası Üyesi Mehmet Özdağ, dün TMMOB Samsun Şubesi’nde gerçekleştirilen toplantıda “Dijital Platformlarda Bilginin Kontrolü ve Tekelleşme” başlıklı bir sunum yaptı. Özdağ, özetle şu saptamalarda bulundu:
“2007 YILINDA KABUL EDİLEN 5661 SAYILI İNTERNET ORTAMINDA YAPILAN YAYINLARIN DÜZENLENMESİ KANUNU 19 SEFER DEĞİŞİKLİĞE UĞRADI”
“Çağ bilgi çağı. Münasebetiyle aslında bugün ülkelerin en önemli sermayesinin doğal kaynaklar ya da fosil kaynaklar olmadığını aslında biz de biliyoruz. Ülkelerin en önemli varlıkları artık, bizim entelektüel sermaye dediğimiz insan kaynakları ve o insan kaynağı ile üretilen, bilgi artık bugün ülkelerin en bedelli varlıkları durumunda. Artık Türkiye’de de aslında hani, bu bilginin ne kadar çok işlendiği ne kadar özgürce serbestçe dolaşabildiği üzerinden yaklaşımlar olması gerekirken, bu dijital platformlarda özellikle internet platformunda bilginin kontrolü, nasıl sağlanıyor? Kimler tarafından sağlanıyor? Biraz buna değinelim. Aslında buradaki denetimden amaç, uygunlaştırmak yolunda pürüzleri ortadan kaldırarak, demokratikleşmeye bilginin özgürce üretilmesine, endüstriyel sanayi gelişimine toplumun refah düzeyinin kalkınmasına dönük mü yoksa öteki bir şey mi onun sonuçlarına birlikte bakalım. Birinci olarak 5651 sayılı internet ortamında yapılan yayınların düzenlenmesi ve bu yayınlar yoluyla işlenen suçlarla mücadele edilmesi hakkında kanun, 2007 yılında kabul ediliyor. 2007 yılında kabulünden bu yana tam 19 sefer değişikliğe uğruyor. Ve maalesef her bir değişiklikten sonra da internet sansür sistemi her değişiklikten sonra daha canlı, daha sürece devam ediyor. Bunlardan iki tane kritik kırılma noktası var. Bir tanesi 2014 yılında bizim işte, internet adres çubuğuna yazdığımız ve bizi gideceğimiz yere, yönlendiren aslında direkt doğruya erişimi engelleyen URL bazlı erişimin engellenmesi, 2020 yılında da fonksiyonunun yayından kaldırılması bu 19 temel değişiklik.
“SANSÜR YASASI TBMM DİJİTAL MECRALAR KOMİSYONU’NDA GÖRÜŞÜLMEDİ”
TBMM’de birçok komite var. Aslında bizim meslek odalarımızda dahili komiteler olduğu üzere, aslında TBMM’de de dahili komite yerine geçen komiteler var. Genel heyet var. Lakin onun ötesinde de örneğin müsilaj üzere bahislerle karşılaşıldığında ihtiyaç, üzerine kurulan kurullar ve araştırma kurulları var. Amma velakin, bütün dünya bilgi üzerinde dönerken ve bu ülke 2007 yılında internet ortamıyla ilgili bir kanun çıkartırken, henüz TBMM’de buna ait bir komite kurulmamış. Yani TBMM’de birinci kere mevzuya ait komite Temmuz 2020 yılında kurulmuş, ismi da Dijital Mecralar Kurulu ve bu komite bir kez bile toplanmamış. O kadar toplanmamış ki, en son biraz sonra görüşeceğimiz, 18 Ekim 2022’de yani bundan 4 gün önce Resmî Gazete’de yayınlanan kanun unsurları bile bu komitede görüşülmemiş Adalet Komisyonu’nda görüşülmüş. Hasebiyle, yok hükmünde bir kurul, yani yasamanın süreci uygunlaştırma ismine nereden baktığını göstermek için ilginç geldiği için buraya koydum.
“BAKANLIĞA DİREKT BAĞLI DEĞİL”
Eskiden bir Ulaştırma Bakanlığı vardı. Evvelden eski zamanlarımızdan, o Ulaştırma Bakanlığı, bununla ilgili süreçlerin tümünden sorumluydu. İlgili kurum kuruluşlarla kontaklar kuruyordu. Kemal Derviş ile birlikte o yıllarda, Türkiye’de üst şuralar dönemi başladı. Yani rejim değişmeden önce, o rejimin öncülleriyle neydi onlar üst konseyler, bu üst heyetlerden bir tanesi de Bilgi Teknolojileri İrtibat Kurumu’ydu. Fakat 2018 yılında fiilen yani 2017 yılında referandumla, lakin 2018 Ağustos’un da fiilen Türkiye Cumhuriyeti devletinin rejimi değiştikten sonra aslında bakanlıklarında çok fazla bir hükmü yok. Bunu da nereden anlıyoruz? Cumhurbaşkanlığı’na direkt bağlı memurlardan oluşturulan, ofislerden anlıyoruz. Ne ofisi dijital ofis, Cumhurbaşkanlığı’nda dijital ofis var. İş görevlerini yazıyoruz orada. 2. Bilim Teknoloji ve Yenilik Siyasetleri Konseyi, başkanlık heyetinin görevleri Ar-Ge, bilgi toplumunun oluşturulması ve stratejik tavsiyelerde bulunmak. Yine Cumhurbaşkanlığı’na bağlı Strateji Başkanlığı var. Tekrar bu dijital programlarla ilgili. Bilgi Teknolojileri İrtibat Kurumu var lakin bu bilgi teknolojileri irtibat kurumu ulaştırma bakanlığı ile direkt bağlantılı. Aslında bu kurumlar, yani bu üst şuralar, yasa gereği kuruluş maddeleri gereği özerk, bağımsız, hiçbir bakanlığa direkt bağlı kurumlar heyetler değildir.
“BASIN MADDELERİ VARKEN 7418’E NEDEN İHTİYAÇ DUYULDU?”
Bu kadar engelleme varken, herkes özellikle kamu kurumlarının üst düzey şahsiyetlerin prestijleri onurları söz konusu iken ve ortaya konulan bütün talepler, sorgusuz sualsiz engellenirken, basın yasası varken, 5651 varken, yani mahkemeye bile gerek kalmaksızın, emniyet müdürlüklerinin soruşturma zabıtlarıyla, mahkemeye çıkartılmadan beşerler aylarca içerde tutulurken, yargılanmadan tutulurken, hâkim yüzü görmeden tutulurken, neden 7418’e ihtiyaç duyuldu? Onu da dün adliyede tesadüfen yeniden bana göre, sebeplerden bir tanesi de bu! Bu sunumu hazırlarken iki tane şeyden faydalandım. Bir tanesi bu Söz Özgürlüğü Derneği’nin engellenen raporuydu. Başkası de bu rapor. Bu raporda Milletlerarası Basın Enstitüsü’nün 2 Mart 2021 de yayınladığı rapor, yenisi yayınlanmadı çünkü takip ediyorum. Bu raporda, yayıncılar A ve B kümesi olarak, iki tane kategoriye ayrılmış, A kümesi yayıncılar bağımsız yayın yapan medya organları. İşte Sözcü, Kozmik, Cumhuriyet ve Bir gün üzere yazılı basın medya, Diken, Duvar gazetesi üzere hepsi bu A kategoriye konmuş; Hürriyet, Sabah, CNN, Yeni Akit, Yeni Şafak bunlar da B kategorisine konmuş. Bu rapor yüzbinlerce sayfa, internet taraması, yüzbinlerce görüntü taraması sonucu ortaya çıkan rapor. Hepsinin nasıl hazırlandığı var Memleketler arası Basın Enstitüsü’nün. Diyor ki, bağımsız yayıncıların toplumsal medyadaki etkileşimi iktidar medyasına kıyasla yüzde 16,5 daha fazla. Hele hele Facebook’ta bağımsız medyanın tesir oranı 5 kat daha fazla havuz medyasından. Diyor ki, bütün engellemelere karşın, internet ortamında bağımsız medya, aylık 33,5 milyon kullanıcıya hakimken, bütün iktidar dayanağına karşın, iktidar basını 47,8 milyon kullanıcıya sahip. Hasebiyle iktidar açısından bir risk var ortada, yani 5651 sayılı kanunla getirilen basın kanunuyla getirilen, engellemeler yetmiyor. Ne olursa olsun ayrıyeten bir sansür yasası getirilmesi gerekiyor. Bu benim şahsi görüşüm. 7418 sayılı sansür yasasının şifreleri de burada.”
