Derinlere Saygı Topluluğu Cumhuriyet’in 100. Yılı İçin Türkiye’nin En Büyük Dalışını Düzenleyecek
ULUSLARARASI AF ÖRGÜTÜ ARAŞTIRMACISI MARIE FORESTIER: “TÜRKİYE SINIR KORUMA GÖREVLİLERİ, AFGANLARA KARŞI HUKUKA AYKIRI ATIŞ MÜHİMMATI KULLANDI”
Uluslararası Af Örgütü, “Bizi insan yerine koymuyorlar: Afganların Türkiye ve İran’dan hukuka aykırı olarak geri gönderilmeleri” başlıklı rapor yayınladı. Uluslararası Af Örgütü Mülteci ve Göçmen Hakları Araştırmacısı Marie Forestier, konuya ilişkin “İran güçlerinin geçen yılın ağustos ayından beri, tıklım tıklım dolu arabalara defalarca ateş açma yoluyla da dahil olmak üzere onlarca Afganı hukuka aykırı şekilde öldürdüğünü ve yaraladığını belgeledik. Türkiye sınır koruma görevlileri de insanları püskürtmek için havaya ateş açmak ve bazı vakalarda doğrudan üzerlerine ateş etmek dahil Afganlara karşı hukuka aykırı olarak atış mühimmatı kullandı” dedi.
Uluslararası Af Örgütü, “Bizi insan yerine koymuyorlar: Afganların Türkiye ve İran’dan hukuka aykırı olarak geri gönderilmeleri” başlıklı, İran ve Türkiye sınırlarındaki Afgan mültecilerin durumlarına ilişkin bir rapor yayınladı. Rapora ilişkin yapılan yazılı açıklamada şöyle dendi:
“Raporda, çoğunlukla İran sınırında olmak üzere güvenlik güçlerinin, duvarlara tırmanan veya çitlerin altından sürünerek geçmeye çalışan insanların üzerine doğrudan ateş açtığı çok sayıda vakayı belgeledi. İran ya da Türkiye’ye girmeyi başarabilen Afganlar rutin olarak keyfi şekilde alıkonuldu ve hukuka aykırı olarak ve zorla geri gönderilmeden önce işkence ve diğer türde kötü muameleye maruz bırakıldı.
Araştırmacılar, İran ve Türkiye’den geri itilen 74 Afganla konuştu. Bu kişilerin 48’i, sınırları geçmeye çalışırken ateş altında kaldıklarını bildirdi. Uluslararası Af Örgütü’nün görüştüğü kişilerden hiçbiri, Türkiye veya İran’da sığınma başvurusunda bulunamamıştı ve çoğu, uluslararası hukuk ihlal edilerek Afganistan’a geri gönderilmişti.”
MARIE FORESTIER: TÜRKİYE SINIR KORUMA GÖREVLİLERİ İNSANLARI PÜSKÜRTMEK İÇİN AFGANLARA KARŞI HUKUKA AYKIRI OLARAK ATIŞ MÜHİMMATI KULLANDI
Uluslararası Af Örgütü Mülteci ve Göçmen Hakları Araştırmacısı Marie Forestier ise konuya ilişkin şunları kaydetti:
“Afganistan’dan havayoluyla gerçekleştirilen tahliyelerin sonra ermesinden bir yıl sonra, geride bırakılan birçok kişi ülkeden çıkmak için hayatını tehlikeye atıyor. Son bir yıl içinde, güvenlik arayışıyla İran ve Türkiye sınırlarına giden Afganlar, güvenliğe erişebilmek bir yana ateş altında zorla geri gönderildi. İran güçlerinin geçen yılın ağustos ayından beri, tıklım tıklım dolu arabalara defalarca ateş açma yoluyla da dahil olmak üzere onlarca Afganı hukuka aykırı şekilde öldürdüğünü ve yaraladığını belgeledik. Türkiye sınır koruma görevlileri de insanları püskürtmek için havaya ateş açmak ve bazı vakalarda doğrudan üzerlerine ateş etmek dahil Afganlara karşı hukuka aykırı olarak atış mühimmatı kullandı.
Tehlikeler sınırlarda sona ermiyor. Konuştuğumuz birçok Afgan Türkiye’de ya da İran’da keyfi olarak alıkonulmuş, bu süre içinde işkence ve diğer türde kötü muameleye maruz bırakılmış ve ardından hukuka aykırı olarak geri gönderilmişti. Türkiye ve İran yetkililerini, Afganlara yönelik her türlü geri itme ve sınır dışı işlemini acilen durdurmaya, işkence ve diğer türde kötü muameleye son vermeye ve koruma arayan tüm Afganların güvenli geçişini ve sığınma prosedürlerine erişimini sağlamaya çağırıyoruz. Güvenlik güçleri sınırlarda Afganlara karşı hukuka aykırı olarak ateşli silah kullanmaya derhal son vermeli ve hukuka aykırı öldürme ve işkenceyi de kapsayan insan hakları ihlallerinin faillerinden hesap sorulmalıdır.”
“ULUSLARARASI AF ÖRGÜTÜ, MART 2021-MAYIS 2022 ARASINDA 255 HUKUKA AYKIRI GERİ GÖNDERME VAKASI BELGELEDİ”
Açıklamanın devamında ise şunlar kaydedildi:
“İran sınır muhafızları tarafından anında gözetim altına alınmayanlar sonrasında İran’ın çeşitli şehirlerine ya da Afganistan sınırından 2 bin kilometre uzakta, İran’ın kuzeybatısındaki Türkiye sınırına yolculuk ediyor. Hem Afganistan-İran hem de Türkiye-İran sınırlarında Afganlar, İran’dan Afganistan’a veya Türkiye’den İran’a şiddetle ve hukuka aykırı olarak geri itiliyor.
Uluslararası Af Örgütü, aktarılan tanıklıklara dayanarak, Mart 2021 ile Mayıs 2022 arasında toplam 255 hukuka aykırı geri gönderme vakasını belgeledi.
“AĞUSTOS-ARALIK 2021 DÖNEMİNDE EN AZ 59 ÖLÜM VE 31 YARALANMA KAYDEDİLDİ”
Uluslararası Af Örgütü, Nisan 2021 ile Ocak 2022 arasında İran’a girmeye çalışırken İran güvenlik güçleri tarafından öldürülen 6 erkek ve 16 yaşındaki bir erkek çocuğun yakınlarıyla görüştü ve İran güvenlik güçleri tarafından 11 öldürme vakasını belgeledi. Ancak gerçek ölüm sayısının çok daha yüksek olması muhtemel. Kapsamlı raporlama prosedürlerinin olmaması, az sayıda kamuya açık istatistiğin mevcut olduğu anlamına geliyor; fakat insani yardım çalışanları ve Afgan doktorlar, Uluslararası Af Örgütü’ne, yalnızca Ağustos-Aralık 2021 döneminde en az 59 ölüm ve 31 yaralanma kaydettiklerini belirtti.
“TÜRKİYE’YE GİRMEYE ÇALIŞAN 35 KİŞİDEN 23’Ü ATEŞ ALTINDA KALDIKLARINI BİLDİRDİ”
Uluslararası Af Örgütü, Türkiye’ye girmeyi deneyen 35 kişiyle görüştü. Bu kişilerin 23’ü ateş altında kaldıklarını bildirdi. Araştırmacıların görüştüğü bir Afgan erkek, üç ergen erkek çocuğun Türkiye güvenlik güçleri tarafından öldürüldüğüne tanık olduğunu söyledi. Diğer tanıklar, altı erkeğin ve üç erkek çocuğun Türkiye güvenlik güçleri tarafından yaralandığını anlattı ve Uluslararası Af Örgütü, Türkiye sınırında ateşli silahlarla yaralanan iki erkekle konuştu.
Bazı vakalarda, İran güvenlik güçlerinin, ateşli silahları öldürme niyetini gösterecek şekilde kullandığı anlaşılıyor. Kısa mesafeden doğrudan kişilerin üzerine ateş açılması buna örnektir. Marie Forestier, ‘Ateşli silahların, devlet görevlileri tarafından kasten ve hukuka aykırı şekilde kullanılması sonucunda meydana gelen tüm ölümler, olası yargısız infaz vakaları olarak soruşturulmalıdır’ dedi.
“21 KİŞİ TÜRKİYE’DE GÖZETİMDE TUTULDUKLARI SÜREDE İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE KAPSAMINA GİREBİLECEK MUAMELEYİ TARİF ETTİ”
İran’a veya Türkiye’ye girdikten sonra durdurulan ancak anında geri itilmeyen görüşmecilerin neredeyse hepsi keyfi olarak alıkonuldu. Alıkonulma süresi bir-iki gün ile iki buçuk ay arasında değişiyordu. 23 kişi İran’da, 21 kişi ise Türkiye’de gözetimde tutuldukları sürede işkence ve diğer türde kötü muamele kapsamına girebilecek muameleyi tarif etti.
Türkiye yetkililerinin hukuka aykırı olarak geri gönderdiği 11 Afgan, Türkiye’de, inşaatı kısmen AB tarafından fonlanan altı geri gönderme merkezinden birinde alıkonulmuştu.
“TÜRKİYE GÜVENLİK GÜÇLERİ ALIKONULAN KİŞİLERİ RESMİ OLMAYAN SINIR KAPILARINDAN İRAN’A NAKLETTİ”
İran güvenlik güçleri, alıkonulan kişileri otobüsle Afganistan sınırına naklederken, Türkiye güvenlik güçleri de onları genellikle resmi olmayan sınır kapılarından İran’a nakletti. Türkiye’den sınır dışı edilenlerden 10 kişi uçakla doğrudan Afganistan’a geri gönderildi. Türkiye, Ocak 2022 sonunda Afganistan’a charter uçuşları yeniden başlattı. Nisan sonunda, Türkiye Göç İdaresi Başkanlığı resmi internet sayfasında 6 bin 805 Afganistan vatandaşının charter seferlerle ülkelerine geri gönderildiğini açıkladı. Geri gönderilen görüşmecilerin hepsi, Türkiye ve İran yetkililerinin onlara gitmeleri için baskı yaptığını belirtti.”
