TÜİK, Türkiye’nin yoksulluk karnesini gözler önüne serdi. 2023 yılında göreli yoksulluk oranı yüzde 13,5 olurken, sürekli yoksulluk oranı ise yüzde 13 olarak bildirildi. Gençler ve yaşlılar yoksulluk riski konusunda en şanssız grup olurken, taksit ödemeleri veya borçları olanların oranı yüzde 58’e geriledi. Hanelerin yüzde 58,8’i evden uzakta bir haftalık tatil masraflarını, yüzde 39,2’si iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını bile ödeyemediklerini söyledi.
2023 yılında Türkiye’de yoksulluk ve yaşam koşulları verileri dikkat çekici değişiklikler gösterdi. Verilere göre göreli yoksulluk oranı yüzde 13,5 olarak gerçekleşti ve bir önceki yıla göre 0,9 puan azaldı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) açıklamasında, maddi ve sosyal yoksunluk oranı yüzde 14,4 oldu. Maddi ve sosyal yoksunluk oranı, insanların temel ihtiyaçlarını ve sosyal gereksinimlerini karşılama durumlarını ölçen bir göstergedir. Bu oranı hesaplarken hane düzeyinde çeşitli faktörler dikkate alınır. Bunlar arasında otomobil sahibi olma, beklenmedik harcamaları karşılayabilme, evden uzakta bir haftalık tatil masrafını ödeme, kira veya konut kredisi gibi borçları ödeyebilme, iki günde bir protein içerikli yemek (et, tavuk, balık) tüketebilme, evin ısınma ihtiyacını karşılayabilme ve eskimiş mobilyaları değiştirme yer alıyor.
Bu oran için fert düzeyinde toplanan değişkenler ise; eskimiş giysileri yerine yenisini alabilme, düzgün iki çift ayakkabıya sahip olabilme, ayda en az bir kez tanıdıkları ile toplanabilme, ücretli boş zaman faaliyetlerine katılabilme, kendini iyi hissetmek için bir miktar para harcayabilme ve kişisel amaçlı kullanım için internet sahipliği olarak belirlendi.
Bu koşulların en az yedisini karşılayamayan bireylerin oranı, maddi ve sosyal yoksunluk olarak adlandırılır. 2022 yılında bu oran yüzde 16,6 iken, 2023 yılı anket sonuçlarına göre yüzde 14,4’e düştü ve 2,2 puanlık bir azalma görüldü.
SÜREKLİ YOKSULLUK ORANI YÜZDE 13
Dört yıllık panel veri kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranı, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ına göre son yılda ve aynı zamanda önceki üç yıldan en az ikisinde de yoksul olan fertleri kapsamaktadır. Buna göre, 2023 yılı anket sonuçlarına göre sürekli yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 1 puan azalarak yüzde 13,0 oldu.
ŞEHİR ŞEHİR YOKSULLUK VERİLERİ
2023 yılında Türkiye’de yoksulluk oranlarına ilişkin yapılan araştırmada, bölgesel sonuçlar dikkat çekici veriler ortaya koydu. Depremin etkilediği Hatay, Kahramanmaraş ve Osmaniye (TR63) bölgesinde alan çalışması yapılamadığı için, İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) kapsamında veriler 25 bölgeyi kapsayacak şekilde açıklandı.
Bölgesel olarak incelendiğinde, yoksulluk oranının en yüksek olduğu bölgeler yüzde 14,6 ile Ağrı, Kars, Iğdır ve Ardahan ile Kastamonu, Çankırı ve Sinop bölgeleri oldu. Bu bölgeleri yüzde 13,9 oranla Antalya, Isparta ve Burdur (TR61) izledi.
Öte yandan, göreli yoksulluk oranının en düşük olduğu bölgeler yüzde 3,1 ile Gaziantep, Adıyaman ve Kilis bölgesinde kaydedildi. Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt yüzde 6,7 oranla ikinci sırada, Şanlıurfa ve Diyarbakır ise yüzde 7,3 oranla üçüncü sırada yer aldı.
GENÇLER VE YAŞLILAR YOKSULLUK VEYA SOSYAL DIŞLANMA RİSKİ İLE KARŞI KARŞIYA
Son yıl sonuçlarına göre fertlerin yüzde 30,7’si yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında kaldı. Bu oran yaş gruplarına göre incelendiğinde 0-17 yaş grubunda yüzde 40,1, 18-64 yaş grubunda yüzde 28,0, 65 ve üstü yaş grubunda ise yüzde 23,1 olarak tahmin edildi.
KENDİNE AİT EVİ OLANLAR AZALIYOR
Oturulan konuta sahip olanların oranı geçen yıla göre 0,5 puan azalarak 2023 yılında yüzde 56,2 olarak hesaplanırken, kirada oturanların oranı yüzde 27,8, lojmanda oturanların oranı yüzde 0,9, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 15,1 oldu.
Kurumsal olmayan nüfusun yüzde 32,6’sı konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu yaşarken yüzde 32,0’ı ise sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçeveleri vb. problemlerle, yüzde 19,8’i trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlarla karşılaştı.
TAKSİT ÖDEMELERİ VEYA BORÇLARI OLANLARIN ORANI YÜZDE 58
Geçen yıla göre konut alımı ve konut masrafları dışında borç veya taksit ödemesi olanların oranı 1,4 puan azalarak yüzde 58,0 oldu. Nüfusun yüzde 5,7’sine bu ödemeler yük getirmezken yüzde 14,9’una çok yük getirdi. Konut masraflarının çok yük getirdiği hanelerin oranı 0,3 puan artarak yüzde 17,5 olurken, bu masrafların biraz yük getirdiği hanelerin oranı 8,8 puan artarak yüzde 66,5 oldu. Konut masrafların yük getirmediğini belirten hanelerin oranı geçen yıla göre 9,2 puan azalış ile yüzde 15,9 hesaplandı.
Hanelerin yüzde 58,8’i evden uzakta bir haftalık tatil masraflarını, yüzde 39,2’si iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, yüzde 31,8’i beklenmedik harcamaları, yüzde 19,5’i evin ısınma ihtiyacını, yüzde 64,2’si eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti.