TÜRK- İŞ GENEL SEKRETERİ PEVRUL KAVLAK: 2023 YILI MİNİMUM FİYAT TOPLANTISININ AYRINTISINI YARIN PAYLAŞACAĞIZ
TİP’TEN TABAN FİYAT AÇIKLAMASI: “15 BİN 400 TL’DEN DAHA AŞAĞI BELİRLENECEK BİR SAYININ ENFLASYONA TABAN ÜCRETLİLERİ EZDİRECEĞİNİ DÜŞÜNÜYORUZ”
Türkiye İşçi Partisi (TİP), 2023 yılında geçerli olacak minimum ücret önerisini 15 bin 400 lira olarak açıkladı. Parti Meclisi üyesi Hakan Koçak, “Bugün prestijiyle 15 bin 400 TL’den daha aşağı belirlenecek bir sayının enflasyona taban ücretlileri ezdireceğini, onların bu refahtan hisse almasına pürüz teşkil edeceğini düşünüyoruz” dedi.
TİP Emek Bürosu Sözcüsü Hakan Koçak, bugün partisinin İstanbul Vilayet Başkanlığı’nda düzenlediği basın toplantısında, minimum ücrete ait önerilerini açıkladı. Koçak, şunları söyledi:
“ASGARİ ÜCRET 400 DOLARIN ÜSTÜNDEKİ BİR SAYIYA TEKABÜL EDERKEN 200’LÜ SAYILARA HAKİKAT DÜŞTÜ”
“TİP olarak bizim reddettiğimiz şey, minimum ücretin bir rüşvet olarak genel kabul görmesi. Halbuki minimum ücret hem birtakım kriterlere göre belirlenmek durumunda hem de bir mücadelenin konusu olmak durumunda.
Bizim açımızdan taban ücrete bakıldığında en önemli bahis, taban ücret yahut minimum ücret civarında alanlarının sayısının azalması ve Merkez Bankası datalarına göre bile yüzde 50’yi bulan bu taban ücretliler toplumu olmaktan kurtulmak. Yani minimum ücretin ne olacağından çok, bu kadar çok taban ücretlinin olması bir sorun. Türkiye’de bu oran, geçtiğimiz yıllar içerisinde giderek arttı. Toplumda taban ücret ve onun civarında alanların oranı çok arttı. Öte yandan taban ücretin kendisi, birkaç kıymet açısından baktığımızda son derece geriledi. Mesela dolar olarak kıymetine baktığımızda, minimum ücret 400 doların üstündeki bir sayıya tekabül ederken 200’lü sayılara hakikat düştü.
“ASGARİ ÜCRETİN MANTIĞI, BİR TOPLUMSAL ADALET DÜZENEĞİ OLMASIDIR”
Bir öbür önemli konu; ulusal gelir içerisinde genel olarak emeğin hissesi son, 6 yılda yüzde 9’u aşan bir oranda düştü. Minimum ücrete, kişi başına düşen gayri safi yurt içi hasıla manasında baktığımızda da tekrar pahasının düştüğünü görüyoruz.
Asgari ücretin mantığı, bir toplumsal adalet sistemi olmasıdır. Geliri düşük olanların bu gelirini hiç değilse taban bir düzeyde tutabilmek, ulusal gelir içindeki hisselerini artırabilmek, toplumsal adaleti sağlayabilmek için ortaya konmuş bir toplumsal hak ve yüz yılı aşkın bir süredir dünyada uygulanıyor.
1936 yılındaki birinci İş Kanunu’ndan beri de Türkiye’de de uygulanıyor. Hasebiyle minimum ücretin bu temel mantığını hatırlamak lazım. Bu noktada biz TİP olarak, minimum ücretle ilgili yalnızca birtakım spekülatif sayılar ortaya koymaktan öte, kamuoyuna birtakım temel unsurlarımızı sunmak istiyoruz:
“ORTA VE YÜKSEK RİSKTEKİ İŞLERDE YÜZDE 25’İ BULAN ORANDA BİR EK YAPILMALI”
Öncelikle taban ücretten öte bir taban ücretinden söz ediyoruz. Meslek kollarına, kıdeme, eğitime, yapılan işin hafif yahut ağır olmasına göre değişen oranlarda belirlenen bu minimum, yani en alttaki ücretin üzerine kademeli olarak çıkacak ücretler gerekli. Taban ücretin, bu çerçevede en alt ücret olması gerekli.
Asgari ücret, yalnızca en hafif işler yapan, vasıfsız emek için geçerli olmalı. Bunun üzerine çıkıldığında, hafif işler dışındaki orta ve yüksek riskteki işlerde yüzde 25’i bulan oranda bir ek yapılmalı. Üniversite mezunu olan emekçilerin taban ücreti de bu oranda bir artış kaydetmeli.
“BÜYÜK KENTLERDE MİNİMUM ÜCRETE YOL, KİRA DAYANAĞI, YEMEK ÜCRETİ EKLENMELİ”
Kıdemin, tecrübenin her yıl için yüzde 2’lik bir oranla üzerine eklenecek, taban ücretin bir kıdem hissesi olmalı. Kamu niteliğinde hizmet veren iş kollarında eğitim, sıhhat ve gibisi mesleklerde taban ücretin kamudaki benzeri konumda çalışan emekçiden daha düşük olamayacağı karar altına alınmalı. Uzmanlık gerektiren mesleklerde taban ücreti meslek odaları tarafından açıklanmalı.
Evli ve bekar olmasına bakılmaksızın birden fazla kişinin yaşadığı hanelerde tek çalışan var ise devlet tarafından taban ücretinin yüzde 20’si kadar hane gelir dayanağı sağlanmalı. Yalnız başına çocuklarıyla yaşayan bayan emekçiler söz konusu olduğunda bu takviye yüzde 50’ye çıkarılmalı. Büyük kentlerde minimum ücrete yol, kira dayanağı, yemek ücretinin eklenmeli.
İktidar, Türkiye’yi ekonomik olarak büyüyen bir ülke olarak anlatıyor. Halbuki genelde emekçiler, özelde de taban ücret ve civarında alanlar, şayet böyle bir ekonomik büyüme varsa bundan yararlanamıyorlar. Meğer bu büyümeden, refahtan yararlanmak en çok onların hakkı.
Böyle bakarak minimum ücretle ilgili şayet bir sayı söylem etmek gerekirse eldeki objektif bilgilerinden hareketle bir hesaplama yapmak gerektiğini düşünüyoruz. Bir örnek oluşturması açısından bu nasıl olabilir? Örneğin şu an içinde bulunduğumuz an prestijiyle bu yılın sonu için beklenen açlık hududu 8 bin 400 TL civarında. Buna yüzde 25’lik bir refah hissesi ve yüzde 5’lik bir büyüme hissesini eklediğimizde 11 bin TL’ye ulaşan bir ölçü elde ediyoruz. Gelecek yıl enflasyonunu da buna eklemek gerekiyor.
“BUGÜN PRESTİJİYLE 15 BİN 400 TL’DEN DAHA AŞAĞI BELİRLENECEK BİR SAYININ, ENFLASYONA TABAN ÜCRETLİLERİ EZDİRECEĞİNİ DÜŞÜNÜYORUZ”
Asgari ücretle ilgili konuşurken sık sık söylem edilen cümlelerden bir tanesi de ‘Emekçiyi, taban ücretliyi enflasyona ezdirmeyeceğiz’ sözü. Şayet gerçekten minimum ücretliyi enflasyona ezdirmek istemiyorlarsa önümüzdeki yıl beklenen enflasyonun şimdiden taban ücrete yansıtılmasının gerekli olduğunu düşünüyoruz. Bu çerçevede de Cumhurbaşkanı yüzde 20 üzere son derece optimist bir enflasyon sayısından söz etti. Halbuki beklenen yüzde 60 enflasyon var, daha gerçekçi bir sayı. Bunun ortalamasını alsak bile, gelecek yıl enflasyonun yüzde 40’tan aşağı olmayacağı üzere bir hesaplama yapabiliriz. Bu beklenen enflasyonu da üzerine eklediğimizde 15 bin 400 TL’yi bulan bir ölçüye ulaşıyoruz. Hasebiyle şayet bu ekonomik büyümeyi, refah hissesini, yani emekçilerin hak ettiklerini de ekleyerek gerçekçi bir taban ücret sayısına ulaşmak istiyorsak bugün prestijiyle 15 bin 400 TL’den daha aşağı belirlenecek bir sayının enflasyona minimum ücretlileri ezdireceğini, onların bu refahtan hisse almasına pürüz teşkil edeceğini düşünüyoruz.”
“KAPİTALİZMİN EMEK SÖMÜRÜSÜNÜ ANLAMAK İÇİN MİNİMUM ÜCRETE BAKMAMIZ YETERLİ”
Koçak’ın TİP Gebze İlçe Lideri Nejla Dolaşık, taban ücretin işçiler ve bayanlar açısından önemini anlattı. Dolaşık, şunları söyledi:
“Hangi ülkede, hangi çocuğun kaç lokma ekmek yiyeceğine servet sahipleri karar veriyor. Saraylarda sefa sürenlerin milyonlarca emekçiye dayattığı açlık ve yoksulluk düzenine verecek karşılığımız elbette ki var: Artık yeter! Kapitalizmin emek sömürüsünü anlamak için minimum ücrete bakmamız kâfi. Kapitalizm insanları öyle bir mahkumiyete terk etti ki yarın aç kalacağım endişesiyle çalışıp karın tokluğuna hayatta kalabilme savaşı veriyoruz.
Asgari ücret, bir kişinin hayatta kalabilmesi için bir aylık ihtiyaçlarının toplam fiyatına denmektedir. Lakin pratik hayatta bu kavramın hiçbir yeri yoktur. Taban ücretle minimum hayat şartları ortasında sıkışıp kalan milyonlarca işçi, her ay ekonomik mucizeler yaratarak ömrünü sürdürmeye, ailesini geçindirmeye çalışıyor. Enflasyonla mücadele palavralarına inanmıyoruz. Sarayın ekonomik krizinin faturasını ödemeyi kabul etmiyoruz.
“BİZ SADAKA DEĞİL, EMEĞİMİZİN, ALIN TERİMİZİN KARŞILIĞINI TALEP EDİYORUZ”
‘Ekonomi iyi’ diyen, enflasyonla birlikte büyümeyi tercih etti. ‘Bu sistemden dar gelirliler hariç herkes kâr ediyor’ diyen Nebati’nin gözlerindeki ışıltının zengine ve yandaşa olduğunu biliyoruz. Bilerek, isteyerek milyonları açlığa mahkum ettiklerini söylemekten çekinmiyor. ‘Fakirden alıp zengine veriyoruz’ diyor.
Biz, sadaka değil, emeğimizin, alın terimizin karşılığını talep ediyoruz. Bu sistemde her gün işçiler çalışırken ölüyor, iş cinayetleri durmuyor. Siyasi sorumlular bu ölümlere ‘fıtrat, kader’ diyerek sorumluluklarından kurtulmaya çalışıyor. İşçinin fıtratı, çalışırken ölmek değildir.
Sonsuza kadar süreceğini sandığınız bu düzeni başınıza yıkacağız. Neoliberal siyasetlerin bayanı daha fakirleştirdiğini biliyoruz. Bayanın mesleği, çocuk yapmakta değil, meskene kapanmak da değil.
“MUHAFAZAKÂR ZİHNİYET BAYANIN YERİNİ MESKEN, İŞİNİ ÇOCUK BAKMAK OLARAK TANIMLIYOR”
Kadınlar istihdamdan sistematik bir biçimde dışlanıyor. Muhafazakâr zihniyet, bayanın yerini konut, işini çocuk bakmak olarak tanımlıyor. Bayanlara güvencesiz, sigortasız, taban ücretin altında ücret ödenecek işlere layık görüyor, bayan emeği ucuza getiriliyor. Devlet, vermesi gereken eğitim ve bakım hizmetlerini bayanın sırtına yüklemiş durumda. Bayanların istihdama iştiraki önündeki en önemli pürüz, bakım hizmetleri, özellikle da çocuk bakmak olduğu halde ücretsiz, kaliteli kamu kreşleri açılmıyor.
“EMEĞİMİZE, VÜCUDUMUZA YÖNELİK BU SÖMÜRÜ DÜZENİNİ YIKACAĞIZ”
Emeği para etmese de çalışmak zorunda olan fakir bayanlar, cemaat ve tarikatların Kur’an kursu olarak mahalle ortalarında kurulmuş olan yerlere çocuklarını bırakmak zorunda kalıyor. Çağdaş, nitelikli, ücretsiz kreş talebimizi yeniliyoruz. Emeğimize, vücudumuza yönelik bu sömürü düzenini yıkacağız.
İşçilerin insanca yaşayacak, ücret ve insanca çalışma şartları için örgütlü mücadeleyi büyütüp güçlendireceğiz. Üretenlerin yönettiği Türkiye için bir yol var, o yolu birlikte yürüyelim.”
