Dışişleri Bakanlığı: Avrupa Parlamentosu’nun İlişkilerimizin Belkemiği Olan Katılım Müzakereleri Yerine Farklı Arayışları Gündeme Getirmesini Akıl Dışı Buluyoruz
SEZGİN TANRIKULU: “2025 YILI SONUNA KADAR HEDEFLENEN ‘İLAVE’ ENGELLİ KAMU İŞÇİSİ ALIM SAYISI YALNIZCA 4 BİN 350 KİŞİDİR”
CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü münasebetiyle hazırladığı raporda; “2025 yılı sonuna kadar hedeflenen ‘ilave’ engelli kamu çalışanı alım sayısı yalnızca 4 bin 350 kişidir. E-KPSS’ye giren 125 binden fazla engellinin kamudaki istihdam hakkının bu formda kısıtlandığı bilinmeli” değerlendirmesini yaptı.
CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü Raporu’nu yayımladı. Engellilerin Toplumsal Hayata İştiraki ve Özel Eğitim Programı (ETHKÖEP) hissesinin 2022 Temmuz ayındaki ek bütçeye göre yıl sonunda yüzde 1,2’ye düştüğünün belirtildiği raporda; şu değerlendirmeler yapıldı:
“Bu oran (yüzde 1,2) 2023 ve 2024 bütçelerinde birebir düzeyde tutuluyor ve 2025 yılında ise yüzde 1,3 olarak teklif ediliyor. 2023 yılında 4 trilyon 808 milyarı aşan toplam bütçede ETHKÖEP için ayrılan ölçü 60 milyarın TL’nin altındadır. Nüfusun yüzde 10’u oluşturan engelliler ve yakınları için iktidarın öngördüğü ana bütçe kalemi maalesef bu kadar. Bütçe teklifine göre ‘2025 yılı sonuna kadar’ hedeflenen ‘ilave’ engelli kamu işçisi alım sayısı yalnızca 4 bin 350 kişidir. EKPSS’ye giren 125 binden fazla engellinin kamudaki istihdam hakkının bu formda kısıtlandığı bilinmeli.
Türkiye’de şu an üniversite okuyan engelli kişi sayısı 56 bin kişi civarındadır. Erişilebilir iş ve hayat şartlarında, engelli işgücü arzının milyonlarla tabir edilebileceği bir yerde, planlanan bu istihdam 4 bin 350 kişilik çok yetersiz. Bütçe teklifinde ‘Özel Eğitim Alan Kişi Sayısının’ 2023 yılında tüm Türkiye genelinde yalnızca 1777 kişi artacağı öngörülmüştür. 2024’te bu sayı yalnızca 5 bin, 2025’te ise 10 bin olarak iddia edildi.”
“TÜRKİYE’DEKİ ENGELLİ DAHA YOKSUL”
Rapora göre Avrupa Birliği ile Türkiye’deki engellilerin eğitim hakkı ve yoksulluğu ortasında uçurum var. Raporda bu durum, “AB ülkelerinde ilkokuldan sonra okulu bırakan engelli oranı yüzde 25. Bu oran İsveç’te yüzde 11 iken, Türkiye’de yüzde 60. AB’de engellilerin yüzde 29,9’u yoksulluk/sosyal dışlanmışlık riski altında, Türkiye’de bu oran yüzde 77,1” diye açıklandı.
Raporun satır başları şöyle:
“OECD ülkelerinde 20-34 yaş ortasındaki engelli birey oranı yüzde 6. Bu oran 35-49 yaş ortasında iki katına çıkıyor. 50-64+ yaş ortasında ise yüzde 24’ü buluyor.
AB’de 15-64 yaş ortası temel aktiflik sorunu yaşayan engelli birey sayısı 44 milyon, ömür uzunluğu süren bir sıhhat sorunu nedeniyle kısıtlı çalışma imkanına sahip engelli birey sayısı 35 milyon.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programına göre engellilerin yüzde 80’i gelişmekte olan ülkelerde yaşıyor.
OECD ülkelerinde engelli nüfusun istihdam oranı yüzde 44, engelli olmayanlar için yüzde 75.
“ENGELLİLERDE İŞSİZLİK ORANI YÜZDE 14”
Aynı yıllar için işsizlik oranları ise engelliler için yüzde 14, genel nüfus için yüzde 7. İstihdam edilen engellilerin yüzde 22’i yarı vakitli işlerde çalışıyor, bu oran engelli olmayan bireyler için yüzde 13 düzeyinde.
Her ay yayınlanan fakat içerisinde güncel olmayan (2011’de, 2017, 2019’da kalan datalar içermektedir) birçok bilgiyi barındıran ‘Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni’ bilgilerine göre ‘Engel oranı yüzde 70 yahut üzeri olan bakıma muhtaç engelli’ sayısı 2021 yılı için 280 bine yakın.
Asgari ücretin üçte ikisi kadar ödeme alan engelli ‘bakıcılarının’ bu ölçüyle kendilerine yahut baktıkları engelliye nasıl bir ömür kuracağı bu ülkenin temel sıkıntısı olmalı.
2022 Temmuz artırımıyla bu ölçü 3 bin 340 TL’ye yükselmiştir. Açlık hududunun yarısı bile olmayan bu meblağla bir hayatın idame edilmesi mümkün değil. Ayrıyeten on binlerce engellinin çeşitli mazeretlerle bu ölçüden dahi yoksun bırakıldığı, bu yardımların siyasi saiklerle istismar edildiği de bilinmeli. Özetle 2023 bütçesinin engelli yoksulluğunu, işsizliğini ve muhtaçlık durumunu azaltacak yeni bir teklif sunmadığı tabir edilmelidir.
“KANUN YARAR ETMEDİ”
2005 yılında ‘Engelliler Hakkında Kanun (5378)’ kabul edildi. Kanunla, ‘toplu taşıma araçlarında engelli bireyler için erişim kolaylığı sağlanması’ da düzenlendi. Düzenlemeye Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının ‘Erişilebilir Ulaşım Stratejisi ve Hareket Planı 2021-2025’de de yer verildi. Amaç, otobüslerin, dolmuşların, trenlerin, yolcu vapurlarının engelli bireylerin hayatını kolaylaştıracak halde düzenlenmesiydi. Sonra ne oldu? Araçlarda yapılacak düzenlemenin maliyeti beşerden daha önemli olduğu için ‘torba kanunlarla’ bu süre ertelendikçe ertelendi. Hala daha da engelli bireylerin araçlardan rahatça yararlanması mümkün değil.
2020-2021 eğitim döneminde 54 bin 515 engelli birey yüksek öğrenim gördü. Lakin bu öğrencilerin çok büyük bir çoğunluğu (yüzde 70) ‘okula gitmek’ yerine Anadolu, Atatürk ve İstanbul Üniversitelerinin açık öğretim bölümlerinde kayıtlı.
Engelli Anneleri ve Gönüllüleri Derneği (EAGD) Lideri: Türkiye’de yaklaşık 600 bin ağır engellinin konutta bakımı yapılıyor. Bakım verenlerin yüzde 91’i bayan.”
