ÖMER FETHİ GÜRER: “VATANDAŞLARIN BANKALARA OLAN BORCU BİR HAFTADA 32 MİLYAR LİRA ARTTI”
Şeref Arpacı: “Türkiye’nin Toplam Dış Borç Stoku 476 Milyar Dolar. Türkiye, Uzun Vadeli Dış Finansman Bulmakta Zorlandığı İçin Kısa Vadeli Borçlanmayla Gemiyi Yüzdürmeye Çalışıyor”
CHP Denizli Milletvekili Şeref Arpacı, Türkiye’nin toplam dış borç stokunun Haziran 2023 sonu itibariyle 475,8 milyar dolara ulaştığını belirterek, “Türkiye, yatırım yapılabilir seviyenin oldukça altında kalan ve ‘çöp’ olarak nitelendirilen kredi notu, demokrasisindeki ve ekonomisindeki sorunlar nedeniyle uzun vadeli dış finansman bulmakta zorlandığı için kısa vadeli borçlanmayla gemiyi yüzdürmeye çalışıyor” açıklamasını yaptı.
CHP Denizli Milletvekili Şeref Arpacı, bugün yaptığı yazılı açıklamada Türkiye’nin kamu ve özel dış borç stokunun tarihin en kırılgan görünümü sergilediğini belirterek acil önlem alınması gerektiğini belirtti. Arpacı, şunları kaydetti:
“TÜRKİYE’NİN TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU HAZİRAN 2023 SONU İTİBARİYLE 475,8 MİLYAR DOLAR”
“Merkez Bankası’nın bir kısmını (kısa vadeli ve özel sektörün borçları) ödemeler dengesi kapsamında önceden açıkladığı Türkiye’nin toplam dış borç stoku ise Haziran 2023 sonu itibariyle 475,8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Dış borç stoku 2023 yılının ilk altı aylık döneminde Merkez Bankasının ve kamunun borçlanmalarıyla 17,2 milyar dolar artarken, AKP dönemindeki toplam dış borç artışı ise 343,9 milyar dolar oldu. Bu yılın ilk altı aylık döneminde kamu sektörünün dış borcu 8,2 milyar dolar artarak 194,7 milyar dolara, Merkez Bankasının borcu 13,4 milyar dolar artarak 46,2 milyar dolara yükselirken, özel sektörün dış borcu ise 4,4 milyar dolar azalarak 234,9 milyar dolara geriledi.
“KISA VADELİ DIŞ BORÇLARIN DIŞ BORÇ STOKU İÇERİSİNDEKİ PAYI YÜZDE 34,6’YLA TARİHİN EN YÜKSEK NOKTASINA ÇIKTI”
Ocak-Haziran döneminde borç stokundaki büyümenin 15,7 milyar doları kısa vadeli borçlardan kaynaklandı. Kısa vadeli dış borçların dış borç stoku içerisindeki payı yüzde 34,6’yla tarihin en yüksek noktasına çıktı. Dış borç stoku bu haliyle tarihinin en kırılgan görünümünü sergiliyor. Türkiye’nin dış borcunu giderek daha hızlı çevirmesi ve dolayısıyla daha yüksek bir borçlanma maliyetine katlanması gerekiyor. Türkiye’nin dış borçları için ödediği faizin bu yıl geçen yıla göre yüzde 40’tan fazla artması da bundan kaynaklanıyor. Dış borç stokunun milli gelire oranı ise yüzde 46,5 olarak gerçekleşti.
“GERİ ÖDEMESİNE 12 AYDAN DAHA KISA SÜRE KALAN DIŞ BORÇ 211 MİLYAR DOLARA KADAR YÜKSELDİ”
Türkiye’nin orijinal vadesine bakılmaksızın geri ödemesine 12 aydan daha kısa süre kalan dış borcu Ağustos 2023 sonu itibariyle ana para olarak 211 milyar dolara kadar yükseldi. Bu geri ödemenin 3,3 milyar dolarını hükümet, 38,7 milyar dolarını kamu bankaları, 46 milyar dolarını Merkez Bankası, 55,9 milyar dolarını özel banka ve finans kuruluşları, 66,8 milyar dolarını ise finansal olmayan özel sektör kuruluşları yapmak zorunda bulunuyor. Türkiye’nin yıllık cari işlemler açığının da 50- 60 milyar dolar aralığında seyrettiği dikkate alındığında bir yıllık dönemde Türkiye’nin bulması gereken finansman 260-270 milyar dolar olarak hesaplanıyor.
“ORİJİNAL VADESİ 12 AYDAN KISA OLAN TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU 165,4 MİLYAR DOLAR”
Türkiye’nin orijinal vadesi bir yıldan daha kısa olan kısa vadeli dış borç stoku ise Ağustos’ta 165,4 milyar dolar oldu. Bu borcun 32,4 milyar doları kamu bankalarına, 46 milyar doları Merkez Bankasına, 86,9 milyar doları da özel sektöre (özel bankalar ve diğer kuruluşlara) ait bulunuyor. Türkiye, yatırım yapılabilir seviyenin oldukça altında kalan ve ‘çöp’ olarak nitelendirilen kredi notu, demokrasisindeki ve ekonomisindeki sorunlar nedeniyle uzun vadeli dış finansman bulmakta zorlandığı için kısa vadeli borçlanmayla gemiyi yüzdürmeye çalışıyor. Kısa vadeli borçlanmayı da brüt rezervindeki erimeyi durdurmak için ağırlıklı olarak Merkez Bankası yapıyor. Nitekim bu yılın ilk sekiz ayında kısa vadeli dış borçlarda gözlenen artışın 13,2 milyar doları Merkez Bankasının, 3,5 milyar doları da kamu bankalarının borçlarından kaynaklandı.
“ÖZEL SEKTÖRÜN TOPLAM BORCU 233,5 MİLYAR DOLAR”
Bu arada özel sektörün uzun vadeli dış borçları ise ağustosta önceki aya göre 1,5 milyar dolar 3,1 milyar dolar azalarak 146,5 milyar dolara geriledi. Sektörün toplam borcu ise (uzun + kısa vadeli) 233,5 milyar dolar oldu. Hem yüksek dış borçlanma faizi hem de kur riski yüzünden dış finansman bulmakta zorlanan özel sektörün toplam borcu ağustosta önceki aya göre 1,5 milyar dolar, geçen yılın sonuna göre ise 3,6 milyar dolar azaldı.”
