Orhan Sarıbal: “Bu Ülkenin Çiftçisine Abd Ve Avrupa Birliği İle Rekabet Ettiriliyor”
NİĞDELİ LAHANA ÜRETİCİSİ: “BU SENE DE PARA ETMEDİĞİNE GÖRE HERHALDE HEP İCARLIK OLURUZ”
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Niğde’nin Ulukışla ilçesinde lahana üreticilerinin sorunlarını dinledi. Lahana üreticisi Gürsel Karakaya, “Yalnızca tüccara mahkumuz, o da gelmiyor. Banka kredisi kullanan arkadaşlar var, kredilerini ödeyemediği için hacze düşecek illaki. Bu sene de para etmediğine göre herhalde hep icarlık oluruz” dedi. Ahmet Keskin de “40 yıldır bu işi yapıyorum, böyle bir yıl daha hiç yaşamadım. Geçen sene bize dönümünde 2 bin lira maliyeti vardı, bu sene dönümünde maliyetleri 5 ile 7 bin lira arasında. Şu malı bir hafta içinde satarsam sattım, satamazsam o beni satacak. Günü doluyor ya satacağım ya da çürüyecek” diye konuştu.
Ömer Fethi Gürer, CHP Ulukışla İlçe Başkanı Hüseyin Toker ve Niğde Belediye Meclisi Üyesi Erdal Aydoğan’la birlikte Ulukışla’nın Hüsniye köyünde lahana üreticilerini ziyaret etti. Üreticilerin sorunlarını dinleyen Gürer, “Niğde, Türkiye’de beyaz lahana üretiminde ikinci sırada. Niğde’de farklı ürünleri çiftçilerimiz yetiştiriyor, ancak ürün genelde değer bulmuyor, ürün deseninde değişmeler oluyor. Bugün de Kaynarca’da, Ovacık’ta, Eminlik’te ve Hüsniye’de lahana yetişti; çiftçinin kendi maliyetini bile karşılamadığı için üretici mağdur” dedi.
Bölgede uzun yıllardır lahana üretimi yaptığını belirten Gürsel Karakaya, ürünlerini alan olup olmadığını soran Gürer’e şunları anlattı:
“BU SENE DE PARA ETMEDİĞİNE GÖRE HERHALDE HEP İCARLIK OLURUZ”
“Gelip alan olsa da maliyeti farklı olduğu için fiyatlar düşük, para etmiyor. Geçen yıl da ekmiştik, bu yıl ekim biraz arttı, maliyetler de daha fazla arttı. Tüccar da gelip almıyor. Yalnızca tüccara mahkumuz, o da gelmiyor. Banka kredisi kullanan arkadaşlar var, kredilerini ödeyemediği için hacze düşecek illaki, bu lahana para etmezse düşer. Bu sene de para etmediğine göre herhalde hep icarlık oluruz.”
40 yıldır bu işi yaptığını söyleyen Ahmet Keskin de yaşadıkları sorunları şöyle dile getirdi:
“GEÇEN SENE BİZE DÖNÜMÜNDE 2 BİN LİRA MALİYETİ VARDI, BU SENE DÖNÜMÜNDE MALİYETLERİ 5 İLA 7 BİN LİRA ARASINDA”
“Yerli lahanada ekim biraz azaldı, hibritte biraz çoğalma var. Köy genelinde geçim kaynağımızın yüzde 70’i lahanadan. 40 yıldır bu işi yapıyorum, böyle bir yıl daha hiç yaşamadım. Geçen sene bize dönümünde 2 lira (2 bin lirayı kastediyor) maliyeti vardı, bu sene dönümünde maliyetleri 5 ila 7 lira (5-7 bin lirayı kastediyor) arasında. Peşin çalışsan 5 (bin) civarında; vadeye bindiğinde ilaç, gübre, fide, fidan, tohum derken 7 (bin) lirayı buluyor bize dönümde maliyeti. Masrafı da lahananın, sayı başına böldüğümüz zaman aşağı yukarı 2 bin 800, 3 bin lira civarını kesin buluyor. İsterse o mal ıskarta çıksın ölsün, isterse yetişsin kesilsin. Maliyetlerine vermeye yalvarıyoruz. Tüccar da geliyor, yakıtların yüksek olduğundan nakliye bedeli yüksek… Uzaktan gelen arkadaşlar rahatlıkla gelebiliyordu, şimdi gelemiyorlar.
“ŞU MALI BİR HAFTA İÇİNDE SATARSAM SATTIM, SATAMAZSAM O BENİ SATACAK”
Ovacık köyünde bunu işleyecek tesis var ama arkadaşlar kendileri ektiği için kendi ihtiyacını karşılıyor, hatta ufak tefek sağa sola satıyor. Diğer çiftçilerin de ‘bizim şu malımızı al’ diyeceği yer yok. Birlik vardı kapandı, ondan bir randıman almayı başaramadık. Fatura desen anlatmaya gerek yok, geçen senekinin üç katının üzerinde geliyor. Biraz barajdan salıyoruz, onlar bize hafifletme yapıyor. Yoksa barajın suyunun dışında olan yerlerde çok büyük faturalar geliyor. Şu malı bir hafta içinde satarsam sattım, satamazsam o beni satacak. Günü doluyor ya satacağım ya da çürüyecek. Süresi 10 gün, cinsine göre bir hafta ile 20 gün arasında bekleme süresi var.”
“ÇİFTÇİ SATAMIYOR VE LAHANALAR ARTIK TARLADA ÇATLAMAYA BAŞLADI”
CHP Ulukışla İlçe Başkanı Hüseyin Toker de “Sadece bu köyde kırmızı ve beyaz lahana toplamı 20 milyon adet. Çiftçi satamıyor ve lahanalar artık tarlada çatlamaya başladı. Bir an önce satılması lazım, yoksa çiftçi büyük bir zarara uğrayacak” diye konuştu.
Bir çiftçi de “Lahananın tanesi 3 liraya mal oluyor, bir lahana 5-6 kilodan aşağı gelmiyor. Kilo olarak 40-50 kuruşa gidiyor” dedi.
Ömer Fethi Gürer, konuya ilişkin yaptığı yazılı açıklamada ise şunları kaydetti:
“4-5 KAT ARTAN AKARYAKIT FİYATLARI, NAKLİYE ÜCRETİNE DİREKT ETKİ EDİYOR”
“Lahana ürününde Türkiye’de bir üretici, ortalama dekar başına 3 bin 423 kilogram ürün alabiliyor. Ancak toprak, iklim, doğa koşulları ve zararlılar, ürünlerdeki verimlerin değişkenlik göstermesine neden oluyor. Lahana, yurt dışı satışının yanında çiğ tüketilebildiği gibi turşu ve yemek olarak da sofralarda yer buluyor. Üretim maliyetinde girdi artışlarının yanında 4-5 kat artan akaryakıt fiyatları, nakliye ücretine direkt etki ediyor. Bu sebeple havaleli yük olmasından dolayı ortaya çıkan maliyet tüccarı cezbetmiyor.
“ÜRÜNÜ KATMA DEĞERLİ ÜRÜNE DÖNÜŞTÜRECEK YETERLİ YEREL TESİS OLMAMASI SORUNU ARTIRIYOR”
TÜİK’in Mayıs 2022 Bitkisel Üretim Tahmini’nde, bu yıl lahana üretiminde yüzde 17,2 ilk üretim artışı olacağı tahmin ediliyor. İhracat yolu açılmazsa lahana da çiftçiyi mağdur edecek. Büyükşehirlerde hal fiyatı kilosu 5 ile 8 lira arasında değişen lahana, sağlık için de yararlı bir ürün. Tarımda plansızlık ve üretimden tüketime kadar yaşanan düzensizlik, ürün ekiminde yaşanan artış ve artan girdiler ile oluşan maliyet sonucu soruna dönüşüyor. Üreticinin ürünü tarlada kalıyor. Tüketici pahalı ürüne mahkum ediliyor. Ürünü katma değerli ürüne dönüştürecek yeterli yerel tesis olmaması sorunu artırıyor.”
