Hasan Efe Uyar: “Eskiden Ücretli Emekçiler, Yatırım Olarak Altını Ya Da Dövizi Tercih Ederdi. Şimdi; Ayçiçek Yağı, 1 Kilo Peynir, 1 Kilo Kıyma, 1 Paket Makarna Tercih Ediliyor”
METİN ERGUN: “İKTİDARIN BUGÜNE KADAR ORTAYA KOYDUĞU SİYASETLER, MAALESEF İNSANLARI EN TEMEL HAKLARINDAN DAHİ YOKSUN BIRAKMAKTADIR”
İYİ Parti Muğla Milletvekili Metin Ergun, TBMM Genel Kurulu’nda; “Maalesef bugün ülkemizde çok derin bir barınma krizi yaşanmaktadır. Vatandaşlarımız artan konut ve kira fiyatlarından ötürü yaşanabilir ve erişilebilir bir konut bulma konusunda büyük problem çekmektedirler. Öğrenciler ise bu krizden en çok etkilenen kesitlerin başında gelmektedir. Çünkü mevcut iktidarın plansız, programsız ve öngörüsüz siyasetleri sayesinde Türkiye’de üniversiteye giden her 100 öğrenciden sırf 8’i yurtta kalabilme talihine sahiptir. Unutmayalım ki, barınma hakkı bir insan hakkıdır. İktidarın bugüne kadar ortaya koyduğu siyasetler, maalesef insanları en temel haklarından dahi yoksun bırakmaktadır” dedi.
TBMM Genel Kurulu’nda, bugün Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanlığı ile bağlı kuruluşların bütçeleri görüşülüyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı bütçesi üzerinde söz alan ÂLÂ Parti Muğla Milletvekili Metin Ergun, şunları söyledi:
“ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAHİSLERİNİ MEVCUT İKTİDAR HER VAKİT ‘BİR RANT VE ZENGİNLEŞME ALANI’ OLARAK GÖRMÜŞTÜR”
“Günümüzde küresel ölçekte yaşanan çevre meselelerindeki artıştan ötürü sosyo-ekolojik siyasetler tartı kazanmaya başlamıştır. Bu nedenle, Paris İklim Mutabakatı, Avrupa Yeşil Mutabakatı üzere sosyo-ekolojik siyaset adımları birer birer yürürlüğe konulmaktadır. Bu küresel eğilimden ötürü ülkemiz de memleketler arası mutabakatlara taraf olmakta ve taahhütlerde bulunmaktadır. Maalesef Türkiye’nin bu mutabakatlara taraf olması, mevcut iktidarın çevreye yönelik rantçı ve talancı zihniyeti açısından bir mani teşkil etmemektedir.
Özelikle, çevre ve şehircilik hususlarını mevcut iktidar her vakit ‘bir rant ve zenginleşme alanı’ olarak görmüştür. Mevcut iktidarın anlayışı bu olunca, talan odaklı çevre siyasetleri, Türkiye’nin ekolojik ve çevresel pahalarını geri dönüşü olmayacak biçimde tahrip etmiştir. Bunun böyle olduğu, çevre ile alakalı memleketler arası endeksler ve ölçümlerde de açıkça görülmektedir.
Bakanlık, çevre siyasetlerinde muvaffakiyet kıssaları anlatsa da dünyanın en saygın üniversiteleri tarafından yapılan araştırmalar tam aykırısını söylemektedir. Mesela, Yale Üniversitesi’nin 180 ülkeyi dahil ettiği ‘Ülkeler Çevresel Performans Endeksi Raporu’ bu bahiste aydınlatıcıdır. Bu rapora göre, 2016’da çevresel performans açısından dünyada 99’uncu sırada olan Türkiye, 2018’de 108’inci sıraya gerilemiştir. 2022’de ise 172’nci sıraya düşmüştür. Mevcut iktidarın rant ve talan siyasetlerinden ötürü yakında en son sıraya düşmemiz şaşırtan olmayacaktır.
“SON 20 YILDA ÇEVRESEL TAHRİBAT ORANI YÜZDE 52 ORANINDA ARTMIŞ DURUMDADIR”
Benzer halde; ekonomik kalkınmanın ne kadar çevresel tahribat yaratarak ortaya çıktığını ölçen ‘ülkeler ekolojik ayak izi 2022’ raporuna göre ise; 2002’de, 182 milyon küresel hektar olan Türkiye’nin ekolojik ayak izi, 20 yıl içinde 276 milyon küresel hektara ulaşmıştır. Yani son 20 yılda çevresel tahribat oranı yüzde 52 oranında artmış durumdadır. Bu durum, Bakanlığın kendi raporlarında da kabul edilmiş durumdadır.
Bakanlık tarafından hazırlanan ‘Türkiye Çevre Problemleri ve Öncelikleri Raporları’nın sonuncusuna göre; 27 vilayette hava kirliliğinin, 27 vilayette su kirliliğinin, 25 vilayette atıkların, 2 vilayette ise gürültü kirliliğinin birinci öncelikli çevre sorunu olmaya devam ettiği ve bu sıkıntıların da ülkemiz için en öncelikli üç̧ çevre sorunu olduğu belirtilmektedir. Tekrar birebir rapora göre su kirliliği; 27 vilayetimizde 1’inci, 30 Vilayetimizde 2’nci, 16 vilayetimizde de en önemli 3’üncü çevre sorunu olarak belirtilirken, toplamda 73 vilayetimizin en önemli çevre sıkıntısının su kirliliği olduğu söz edilmiştir.
Bu mevzuda en trajik datalardan birisi de Türkiye yüzey sularının yaklaşık yüzde 79’unun kirletilmiş olmasıdır. Bunun en önemli sebebi endüstriyel atık suların büyük ölçüde arıtılamaması ve arıtma tesisi yetersizliğidir. Marmara Denizi’nde yaşanan müsilaj felaketinin sebebi de budur. Türkiye’nin tatlı su kaynakları giderek kirlenirken, kişi başına düşen su ölçüsü da peyderpey azalmaktadır. Sayın Bakan da bu gidişatı itiraf etmiş durumdadır. Çünkü 22 Mart 2022 tarihinde İstanbul’da bir aktiflikte konuşan Sayın Bakan, Türkiye’nin su gerilimi yaşayan bir ülke haline geldiğini ve kişi başına düşen pak su ölçüsünün şu an bin 340 metreküp olduğunu söylemiştir.
20 yıl önce kişi başına düşen pak su ölçüsünün 4 bin metreküp olduğunu dikkate alırsak, su kaynakları konusunda tasa verici bir düzeyde olduğumuz açıktır. Hesaplamalara göre, Türkiye nüfusunun 2030 yılında 100 milyona ulaşması ve kişi başına düşen pak su ölçüsünün ise bin 120 metreküpe düşmesi öngörülmektedir. Yani acil önlemler alınmaz ise yakın gelecekte Türkiye su yoksulu bir ülke haline gelecektir.
“NÜFUSUMUZUN MARUZ KALDIĞI İNCE PARTİKÜL KİRLİLİĞİ, DSÖ’NÜN BELİRLEDİĞİ YILLIK LİMİT PAHANIN 4 KATINDAN FAZLADIR”
Hava kirliliği konusunda Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 60’ının yaşadığı 38 vilayette, 2021 yılı boyunca hava ölçümleri yapılmıştır. Bu ölçümlerden elde edilen datalara göre, nüfusumuzun maruz kaldığı ince partikül kirliliği, Dünya Sıhhat Örgütü’nün belirlediği yıllık limit bedelin 4 katından fazladır. Termik santrallere yönelik filtre önlemlerini bile yıllarca hayata geçiremeyen bir iktidarın hava kirliliği diye bir sorununun olmadığı açıktır.
‘Türkiye’de Hava Kirliliği Algısı’ başlıklı bir araştırmaya göre, toplumun yüzde 60’ı son 10 yılda hava kirliliğinin arttığını düşünmektedir. Vatandaşlarımızın, yüzde 95’i ise hava kirliliği ile ilgili nereye, nasıl başvuracağı konusunda en ufak bir bilgi sahibi değildir. Yalnızca bu datalar bile Bakanlığın hava kirliliği konusunda mutlak başarısızlığa sahip olduğunu göstermektedir. Bakanlık raporunda geçen ve iktidarın her alanda başarısız olduğunu itiraf eden şu cümleler oldukça vahim bir durumu göstermektedir: ‘Hava kirliliğine karşı önlem alınmasında en önemli zorluk, halkın alım gücünün yetersiz olması nedeniyle ısınmada kalitesiz kömür kullanımı ve öteki atıkların yakılmasıdır.’
“TOPRAK KİRLİLİĞİ KONUSUNDA MAALESEF İÇ KARARTICI BİR TABLO İLE KARŞI KARŞIYA OLDUĞUMUZ AÇIKTIR”
Toprak kirliliği konusuna geldiğimizde ise maalesef iç karartıcı bir tablo ile karşı karşıya olduğumuz açıktır. 35 vilayetimizde yırtıcı depolanan katı atıklar, 15 vilayetimizde yasa dışı atık boşaltımı, 8 vilayetimizde ise hayvancılık atıkları önemli bir çevresel sorun yaratmaktadır. Bunun temel sebebi, ülkemizde yaygın ve faal bir atık yönetimi sisteminin olmayışı ve atıkların kaynağında ayrıştırılamamasıdır.
Ülkemizde belediyelerce toplanan günlük işlenmemiş atık ölçüsü yılda yaklaşık 35 milyon tona ulaşmıştır. Bunun içindeki toplam ambalaj atığı oranı yüzde 25 iken, öbür atıkların oranı ise yüzde 75’tir. Yüzde 25’lik ambalaj atığının ise lakin yüzde 29’luk bir kısmı geri kazanılabilirken, yüzde 71’lik kısmı ise geri kazanılamamaktadır. Halbuki, mevcut iktidar 2023’e kadar, geri dönüşüm oranının yüzde 60’lara kadar yükselmesini hedeflemekteydi. Hasebiyle, iktidarın birçok alanda olduğu üzere, bu mevzuda da başarısız olduğu görülmektedir.
“TÜRKİYE’NİN 2021 YILI GERİ DÖNÜŞÜM ORANI YAKLAŞIK YÜZDE 12 CİVARINDA GERÇEKLEŞEBİLMİŞTİR”
2023’te ‘sıfır atık’ sloganıyla ortaya konulan atık toplama ve geri dönüşüm oranı yüzde 60 olarak hedeflenmişti. Ancak TÜİK bilgilerine göre, Türkiye’nin 2021 yılı geri dönüşüm oranı yaklaşık yüzde 12 gerçekleşebilmiştir. Hal böyle iken iktidar, atıkları kaynağında ayrıştırmak ve geri dönüşüm süreçlerine entegre etmek yerine, ‘daha ucuza mal ediliyor’ diye çöp ithalatını teşvik etmektedir. Bundan ötürü, Türkiye, 2021’de Avrupa Birliğinin en fazla katı atık gönderdiği ülke olmuştur.
Türkiye, atık ithalatında Avrupa’da son 3 yılda üst üste 1’inci sırada yer alırken, geri dönüşüm konusunda ise son sırada yer almıştır. Kendi atıklarımızı değerlendiremediğimizden ötürü gereken ham unsurları satın almak için ülke olarak maalesef bir servet ödemeye devam ediyoruz. Atık yönetimi konusunda çok büyük ıslahatlara muhtaçlığımız vardır. Merkezi yönetime bağlı kurumların, belediyelerin ve özel sektör kuruluşlarının bu kapsamda aktif bir iş birliği geliştirmesi ve ortak akla dayanan entegre çözümleri hayata geçirmeleri kaidedir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bu mevzuda çok hayati bir sorumluluk düşmektedir.
“ANADOLU’NUN EKOSİSTEMİNE EN AĞIR DARBEYİ İNDİREN FAALİYETLERİN BİRİ DE YABANÎ MADENCİLİĞİN TEŞVİK EDİLMESİDİR”
AK Parti iktidarları döneminde Anadolu’nun doğal hayatına ve ekosistemine en ağır darbeyi indiren faaliyetlerin biri de yabanî madenciliğin teşvik edilmesidir. Türkiye’nin ormanları, tarım yerleri, korunması gereken alanları, zeytinlikleri ve su kaynakları yırtıcı madencilik için feda edilmektedir. Mesela bu mevzuda TEMA Vakfı’nın çok çarpıcı bir raporu bulunmaktadır. TEMA Raporu’na göre, Türkiye’nin ormanlık alanlarının yaklaşık yüzde 58’i, tarım alanlarının yüzde 60’ı, önemli tabiat alanlarının yüzde 64’ü, ulusal parkların yüzde 51’i, korunması gereken alanların ise yüzde 59’u madencilik faaliyetleri için ruhsatlandırılmış durumdadır.
Bölgesel ve vilayet bazlı olarak bakıldığında ise; Kaz Dağları Yöresi’nin yüzde 79’u, Ordu’nun yüzde 74’ü, Artvin’in yüzde 71’i, Muğla’nın yüzde 59’u, Kahramanmaraş’ın yüzde 58’i, Erzincan ile Tunceli’nin yüzde 52’si madenler için ruhsatlandırılmıştır. Bu oranlar, Türkiye’de doğal çevrenin şahsen iktidar eliyle nasıl yok edilmek istendiğinin açık bir göstergesidir.
Mevcut iktidarın madencilik konusunda ne yaptığı, hangi tabiat tahribatlarına göz yumduğu ve teşvik ettiği artık herkesin malumudur. Bu konuda Kaz Dağları’nda yaşanan felaketin bilançosu ortadadır. Kaz Dağları’nda 200 bin ağaç kesilmiş, bölgenin ekosistemine ve biyoçeşitliliğine telafisi mümkün olmayan ağır bir darbe vurulmuştur. İktidar madencilik için bir öbür çevre felaketine Fatsa’da sebep olmuş, on binlerce ağaç maden için yok edilmiştir.
“MADENCİLİK FAALİYETLERİNİN DOĞAL HAYATI VE ÇEVREYİ NASIL YOK ETTİĞİNİ HERKES ÜZERE BAKANLIK DA GÖRMEKTEDİR”
Hızını alamayan iktidar, geçtiğimiz yıl Anayasa ve ilgili kanunları yok sayarak zeytinlik alanları da madenciliğe açmaya teşebbüs etmiştir. Bu doğrultuda 1 Mart 2022’de, bir yönetmelik değişikliğiyle zeytinlik alanlarda madenciliğin önünün açılması amaçlanmıştır. Bunun üzerine, ÂLÂ Parti olarak Danıştay’a dava açmış, bu değişikliğin iptalini ve yürütmesinin durdurulmasını talep etmiştik, müracaatımızı görüşen Danıştay da müracaatımızı haklı bulmuş ve yürütmeyi durdurmuştu.
İYİ Parti olarak, zeytinliklerimizi ve tüm doğal güzelliklerimizi korumak için bundan sonra da mücadeleye devam edeceğimizden kimsenin şüphesi olmasın. Madencilik faaliyetlerinin doğal hayatı ve çevreyi nasıl yok ettiğini herkes üzere Bakanlık da görmektedir. Ancak bu olumsuz tabloyu bilakis çevirecek hiçbir adım atmadığı üzere, asla izah edilemeyecek ÇED raporları ve verdiği müsaadelerle ekolojik yıkımları adeta teşvik etmektedir.
Bakanlığın sorumluluk alanına giren mevzulardan birisi ise şehircilik sorunudur. Şehircilik sorunu tekrar iktidarın rant ve talana dayalı anlayışından ötürü kanayan yaralarımızdan birisine dönüşmüştür. İktidarın şehircilik anlayışı, imar plan bütünlüğünden uzak, çok kurumlu ve rant odaklı noktasal projelere dayalıdır. Bu da uyumlu bir kentsel bütünlüğün sağlanmasının önündeki en büyük manidir.
“ŞEHİRCİLİK KONUSUNDA İKTİDARIN BİR ÖBÜR BAŞARISIZLIĞI DA KENTSEL DÖNÜŞÜM KONUSUNDADIR”
Bu anlayış, kent ve imar planlarının toplumsal ve çevresel yönünü ihmal ederek, sıkıntıyı yalnızca mekân planlaması düzeyine indirgemektedir. Böylece, kentsel yapılı çevre projeleri muhakkak bireylere ve sektörlere tahsis edilerek rant odaklı mekânsal planlamaya ve beton iktisadına yöneltilmektedir. Bu uygulamaları yönetmekle görevli olan Bakanlık ise kentleri yalnızca betonlaştırmakla kalmamış, toplumun belleği olan kentlerin doğal ve tarihi silüetini, yani kıssalarını de yok etmiştir.
İktidarın bu anlayışı çarpık kentleşmeyi, afet risklerini, bölgelerarası gelişmişlik farklarını, çevresel sorunları, nüfus yığılmasını, göçü, işsizliği, yoksulluğu, tarım alanlarının parçalanmasını ve ulaşım sorunlarını artırmaktadır. Şehircilik konusunda iktidarın bir başka başarısızlığı da kentsel dönüşüm hususundadır. ‘Dünya Küresel Risk Yönetim Endeksine’ göre insani krizler ve afetler bakımından ‘yüksek riskli ülkeler’ kümesinde yer alan ülkemizde, kentsel dönüşüm sıkıntısı hala kanayan bir yara olmaya devam etmektedir.
“TÜRKİYE’DE ÜNİVERSİTEYE GİDEN HER 100 ÖĞRENCİDEN SIRF 8’İ YURTTA KALABİLME BAHTINA SAHİPTİR”
Yine şehircilik anlayışının da uzantısı olan öteki bir sorun de konut problemidir. Maalesef bugün ülkemizde çok derin bir barınma krizi yaşanmaktadır. Vatandaşlarımız artan konut ve kira fiyatlarından ötürü yaşanabilir ve erişilebilir bir konut bulma konusunda büyük problem çekmektedirler. Öğrenciler ise bu krizden en çok etkilenen kesitlerin başında gelmektedir. Çünkü mevcut iktidarın plansız, programsız ve öngörüsüz siyasetleri sayesinde Türkiye’de üniversiteye giden her 100 öğrenciden sadece 8’i yurtta kalabilme talihine sahiptir. Unutmayalım ki, barınma hakkı bir insan hakkıdır. İktidarın bugüne kadar ortaya koyduğu siyasetler, maalesef insanları en temel haklarından dahi yoksun bırakmaktadır.
Türkiye hiçbir dönemde bu kadar sarsıcı bir barınma krizi yaşamamıştır. Bugün ülkemizde, başta düşük gelirliler olmak üzere, maaşlı çalışanların çok büyük çoğunluğunun, bir ömür çalışsa bile bir mesken alma talihi kalmamıştır. İktidar ise her bahiste olduğu üzere bu bahiste da hayal satmaktan ve kredi kampanyaları ilan etmekten öteki bir çözüm önerememektedir.
“TÜRKİYE, KÜRESEL İKLİM RİSKİ ENDEKSİ RAPORU’NA GÖRE, 193 ÜLKE ORTASINDA 64’ÜNCÜ SIRADADIR”
Bakanlığın başarısız olduğu bir öbür temel sorumluluk alanı ise iklim değişikliği ile mücadeledir. Türkiye, Küresel İklim Riski Endeksi Raporu’na göre, 193 ülke ortasında 64’üncü sıradadır ve gerekli iklim ahenk siyasetleri süratle devreye sokulmazsa risk düzeyinin daha da artması kaçınılmazdır. Türkiye, Dünya Bankası’nın ‘İklim Riskli Ülkeler Raporu’nda da iklim hassasiyeti kapsamında belirlenen kriterler doğrultusunda ‘yüksek hassasiyete sahip’ ülkeler içinde yer almaktadır.
İklim değişikliği sürecinin gerçek yönetilmesi; net sıfır emisyon gayesine ulaşabilmek için iklim kanunu ve emisyon ticaret sisteminin kurulması konusunda iktidarın daha fazla vakit kaybetmemesi gerekmektedir. Yapılacak bu düzenlemeler, hem ülkemizin iklim risklerine karşı korunması, hem de ihracatımızın büyük çoğunluğunu yaptığımız AB ülkelerinin uygulamaya koyacağı Avrupa Yeşil Mutabakatı ve Hudutta Karbon Düzenlemesi için büyük bir önem taşımaktadır.”
