Beşinci Kez Cezaevine Giren Gazeteci Barış Pehlivan: “Neden Ben Bu Ülkenin Meclis’inden Çıkan Ve Beni De Kapsayan Yasadan Faydalandırılmıyorum?”
MEMLEKETLER ARASI AF ÖRGÜTÜ: “GÜVENLİK GÜÇLERİNİN MESKENİN CEZAEVİ’NDEKİ YANGINDAN ETKİLENEN MAHPUSLARA KARŞI GÜÇ KULLANMASI, ÇOK SEVİYEDE ŞİDDETİN BİR DİĞER ÖRNEĞİ”
Uluslararası Af Örgütü, 15 Ekim’de İran’ın Tahran kentindeki Konutun Cezaevi’nde çıkan yangında mahpuslara kötü muamelede bulunulduğunu belirterek, “İran güvenlik güçleri ve cezaevi görevlilerinin, yangından etkilenen bir cezaevinin duvarları ortasında mahsur kalan ve kaçma bahtı olmayan mahpuslara karşı keyfi ve yetki suistimaline dayalı güç kullanması, İran yetkililerinin muhalefeti ezmek için rutin olarak başvurduğu çok düzeyde şiddetin bir öteki örneğini oluşturmaktadır. Milletlerarası toplum, İran’ın memleketler arası hukuk kapsamındaki ağır suçlara ve öbür önemli insan haklarına ait gittikçe derinleşen cezasızlık kriziyle mücadeleye yönelik güçlü bir cevap vermedikçe şiddete maruz bırakılanların sayısı artmaya devam edecek” açıklamasını yaptı.
Uluslararası Af Örgütü, 18 Ekim’de Tahran’daki Konutun Cezaevi’nde çıkan yangında yetkililerin mahpuslara yönelik muamelesine ait açıklama yaptı. 15 Ekim’de çıkan yangın esnasında güvenlik güçlerinin hukuka ters uyguladığı güç kullanımının araştırılması ve mahpusları ölüm, azap ve öteki kötü muamelelere karşı korumak için milletlerarası gözlemcilerin cezaevlerine erişimine müsaade verilmesi gerektiği vurgulanan açıklamada, şöyle dendi:
“EDİNİLEN TANIKLIKLAR, GÜVENLİK GÜÇLERİNİN BİRÇOK MAHPUSUN BAŞLARINA VE YÜZLERİNE COPLARLA VURARAK DÖVDÜĞÜNÜ ORTAYA KOYUYOR”
“İran yetkilileri, 15 Ekim’de Meskenin Cezaevi’nde çıkan ve cezaevinin makul bölgelerini saran yangından ötürü mahpusları suçladı; fakat Memleketler arası Af Örgütü’nün topladığı ispatlar, yetkililerin yangınla mücadele etme ve firarları önleme kisvesi altında mahpuslara yönelik kanlı baskılarını haklı göstermeye çalıştığı konusunda önemli korku yaratıyor. Milletlerarası Af Örgütü’nün mahpuslardan, ölenlerin yakınlarından, gazetecilerden ve cezaevi içindeki bireylerle irtibatı olan insan hakları savunucularından edindiği tanıklıklar, Konutun Cezaevi görevlileri ve çevik kuvvet polisinin yüzlerce mahpusun üzerine tekraren biber gazı sıktığını ve birçok mahpusu özellikle başlarına ve yüzlerine vurarak coplarla feci formda dövdüğünü ortaya koyuyor. Milletlerarası Af Örgütü tıpkı vakitte, güvenlik güçlerinin çok sayıda bayan mahpusun başına silah dayadığına ve kimi erkek mahpuslara atış mühimmatı sıkmış olabileceğine ait cezaevi içinden gelen görgü tanıklıklarından ötürü de önemli telaş duymaktadır.”
Yetkililerin 8 mahpusun öldüğü, 61 mahpusun yaralandığını doğruladığı, fakat ölü ve yaralı sayısının daha yüksek olmasından telaş duyulduğu kaydedilen açıklama, şöyle devam etti:
“İran güvenlik güçleri ve cezaevi görevlilerinin, yangından etkilenen bir cezaevinin duvarları ortasında mahsur kalan ve kaçma bahtı olmayan mahpuslara karşı keyfi ve yetki suistimaline dayalı güç kullanması, İran yetkililerinin muhalefeti ezmek için rutin olarak başvurduğu çok düzeyde şiddetin bir öbür örneğini oluşturmaktadır. Milletlerarası toplum, İran’ın milletlerarası hukuk kapsamındaki ağır suçlara ve başka önemli insan haklarına ait gittikçe derinleşen cezasızlık kriziyle mücadeleye yönelik güçlü bir karşılık vermedikçe şiddete maruz bırakılanların sayısı artmaya devam edecek.”
“BM İNSAN HAKLARI KURULU, İRAN HAKKINDA ÖZEL OTURUM YAPMALI”
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi’nin “acilen İran hakkında bir özel oturum gerçekleştirmesi ve İran yetkilileri tarafından işlenen memleketler arası hukuk kapsamındaki en önemli suçları ve başka önemli insan hakları ihlallerini ele almakla görevli bir soruşturma, raporlama ve hesap sorma mekanizması” kurması gerektiği belirtilen açıklamada, şunlar kaydedildi:
“Bu sistem, özellikle ihlallerin milletlerarası hukuk kapsamındaki en önemli suçları teşkil edebileceği olaylarda hesap verebilirliği sağlamak hedefiyle gibisi suçlar ve ihlaller üzerine soruşturmalar yürütmelidir. Sistem ispatları toplamak ve koruma etmek ve bunları suçlar üzerinde yargı yetkisini haiz olabilecek ulusal, bölgesel ve memleketler arası mahkemelerle ve idari organlarla paylaşmak üzere yetkilendirilmeli ve kâfi kaynaklara sahip olması sağlanmalıdır. Sistemin kamuya açık raporlama faaliyeti, suç ve ihlal örüntülerinin incelenmesini ve faillerin tespitini içermelidir.”
“‘EN KÖTÜ ÖLÜRSÜNÜZ’ DİYORLAR”
Ziyaretlerin 15 Ekim’den bu yana ertelendiği ve yetkililerin yaralı mahpusların tıbbi yardıma erişmesine müsaade etmediği belirtildi. Açıklamada, bir mahpusun ailesine; “Yetkililer, yaralıların tedavi görmesine müsaade vermiyor. ‘En kötü ölürsünüz, bir şey de olmaz’ diyorlar. Burada güvenliğimiz yok. Beşerler bizi unutursa yetkililer hepimizi katleder’ dediği kaydedildi.
Açıklamada, 15 Ekim’de meydana gelen olaylara ait şu ayrıntılara yer verildi:
“Evin Cezaevi’nin 8 No’lu binasında tutulan mahpuslar, 15 Ekim, saat 20.00’den sonra 7 No’lu bina tarafından gelen silah sesleri ve çığlıklar duyduklarını belirtti. 8 No’lu binada çoğunlukla haksız yere tutuklanan insan hakları savunucuları ve muhalifler kalırken, 7 No’lu bina yüklü olarak hırsızlık ve mali suçlardan hüküm giyenler için kullanılıyor. Memleketler arası Af Örgütü, 8 No’lu binadaki mahpusların daha sonra, 7 No’lu binada tutulan mahpusların güvenliğinden telaş ettikleri için binanın ana giriş kapısını aşmaya çalıştıklarını anlamaktadır. Buna karşılık, gardiyanlar ve çevik kuvvet polisi mahpusların üzerine ağır biber gazı sıktı ve metal saçmalar ateşledi. Bir görgü şahidinin aktardığına göre, 8 No’lu binanın önünde bekleyen silahlı güvenlik güçleri de pencerelerden, içeride bulunan mahpuslara atış mühimmatı sıktı.
“BİR MAHPUSUN ANLATTIĞINA GÖRE, BİNLERCE MAHPUS ‘SPOR SALONU’NDA DAYAĞA MARUZ BIRAKILDI”
Gardiyanlar ve çevik kuvvet daha sonra 8 No’lu binada kalan çok sayıda mahpusun ellerini kelepçeledi ve bu bireyleri başlarını ve yüzlerini tekraren amaç alarak coplarla dövdü. Güvenlik güçleri ayrıyeten, metal saçmalar nedeniyle yaralanan mahpusları direkt yaralarına vurarak dövdü. Bir mahpus, Memleketler arası Af Örgütü’nün güvenilir bir kaynak aracılığıyla edindiği görgü tanıklığında, taarruzlara albay denilen bir yetkilinin öncülük ettiğini ve bu kişinin mahpuslara bağırarak ‘Annelerinize ardınızdan yas tutturacağım. Eceliniz geldi’ sözleriyle onları tehdit ederek dövdüğünü yazdı. Mahpusun anlattıklarına göre güvenlik güçleri daha sonra yüzlerce mahpusu cezaevinin geniş ‘spor salonuna’ götürdü ve onları burada yeniden şiddetli dayağa maruz bıraktı.
“GÜVENLİK GÜÇLERİ, BİRÇOK BAYAN MAHPUSUN BAŞINA SİLAH DAYAYARAK TEHDİTLERDE BULUNDU”
Kadın koğuşunun bulunduğu 5 No’lu binadaki ve diğerlerinin yanı sıra çifte vatandaşlığa sahip erkeklerin ve siyasi muhaliflerin keyfi olarak tutuklandığı 4 No’lu binadaki mahpuslar üst üste silah sesleri duymalarının akabinde emsal biçimde binalarından çıkmaya çalıştı. Bu binalarda kalan mahpusların görgü tanıklıkları, güvenlik güçlerinin bir sefer daha hukuka karşıt halde biber gazı sıktığını ortaya koyuyor. Tanıklıklara göre, güvenlik güçleri bayanların koğuşuna da girdi ve birçok bayan mahpusun başına silah dayayarak tehditler ve hakaretlerde bulundu.
Uluslararası Af Örgütü’nün edindiği bilgilere göre, 8 No’lu binada kalan ondan fazla mahpus metal saçmalar yüzünden acı verici yaralar aldı ve buna karşın tedavi edilmedi yahut yetersiz tedavi edildi. Bayan koğuşundaki ve 4 Nolu binadaki çok sayıda mahpus da biber gazına maruziyet nedeniyle kötüleşti. Ayrıyeten, Memleketler arası Af Örgütü’nün görüştüğü kaynaklar birçok mahpusun aldığı yaraların ciddiyeti göz önüne alındığında, güvenlik güçlerinin atış mühimmatı sıkmış olabileceğine dair telaşlarını lisana getirdi.”
“YETKİLİLER, CEZAEVİ SONLARINDA MAYIN KULLANILDIĞINI İNKAR ETMEDİ”
Açıklamada, cezaevi toprağında bulunan mayınlar hakkında “16 Ekim’de, devlete bağlı haber ajansı Fars News tarafından yayınlanan şok edici bir haberde, birtakım görüntülerde duyulan patlamaların, kaçan mahpusların infilak ettirdiği kara mayınlardan geldiği tabir edildi. Mahpusların mayınlara bastığına ait haberler daha sonra yalanlandı lakin yetkililer, Konutun Cezaevi sonları içinde mayın kullanıldığını inkar etmedi” sözlerine yer verildi. Mayınlara ait, daha önce birebir cezaevinde kalan bir gazetecinin gözlemleri şöyle aktarıldı:
“Geçmişte düşünce mahkumu olan bir gazeteci, Milletlerarası Af Örgütü’ne, Konutun Cezaevi’nde 8 No’lu binada tutuklu bulunduğu Ocak 2020’de bir patlamaya şahit olduğunu ve o dönemdeki yetkililerin mahpuslara, patlama sesinin bir kedinin basması sonucu infilak eden mayınlardan geldiğini söylediğini söz etti. Gazeteci, kara mayınlarının, cezaevi yerleşkesinin kuzey bölgesinde kalan zirvelere yerleştirildiğini ve 8 No’lu binadaki birtakım odalardan görülebildiğini belirtti.”
“ANTİ-PERSONEL MAYINLARININ KULLANIMI HER ŞARTTA YASAK”
Son olarak, “Anti-personel mayınları milletlerarası olarak yasaklanmıştır ve kullanımları her şartta yasaktır. Devlete bağlı haber ajansının, mayınların koğuşlara yakın bir bölgeye yerleştirildiğini kabul etmesi, İran yetkililerinin insan hayatını ve memleketler arası hukuku hiçe saydığını ortaya koymaktadır. Bu uygulama tıpkı vakitte, yetkililerin iktidarı ve kontrolü sürdürmeyi amaçlayan gaddarlıklarının hiçbir hudut tanımadığının ve hayatlara mâl olan hukuka alışılmamış gücün sistematik kullanımını içerdiğinin de bir öbür kanıtıdır” denildi.
