Cumhurbaşkanlığı’nın 2024 Yılı Bütçe Kanun Teklifinde, Ötv Gelir Hedefi 2023 Yılına Göre 3 Kat Artarak 1 Trilyon 409 Milyon Lira Oldu
FUAT OKTAY: BÜTÇEYİ FAİZ BÜTÇESİ OLMAKTAN ÇIKARARAK HİZMET BÜTÇESİ HALİNE GETİRDİK
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi sunumunda, “Mali disipline kararlılıkla devam ederken başka taraftan da bütçeyi faiz bütçesi olmaktan çıkararak hizmet bütçesi haline getirdik. 2002 yılında bütçenin yüzde 43,2’si faize harcanırken 2021 yıl sonu itibariyle bu oranı yüzde 11,3’e düşürdük” dedi. Oktay, “Enflasyonla mücadele açısından büyük öneme haiz ulusal para ünitemizin istikrarını tesis etmek üzere adımlar attık. Bu kapsamda, 2021 yılı aralık ayında liralaşma siyasetimizin bir ögesi olarak Kur Muhafazalı Mevduat ve Katılma Hesabı’nı devreye aldık” diye konuştu.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, bugün TBMM Plan ve Bütçe Kurulu’nda 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi’nin sunumunu yaptı. Oktay’ın sunumundan öne çıkan başlıklar şöyle:
“2023 YILI BÜTÇESİ ATILIM BÜTÇESİDİR: Göreve geldiğimizde Türkiye’yi eğitim, sıhhat, adalet ve güvenlik üzerine inşa edeceğimizi söylemiştik. 20 yıldır sözümüzün ardında durduk; yerli ve ulusal siyasetlerle Türkiye’yi çok farklı bir pozisyona taşıdık. Ulusal muharip uçağın ya da Kızıl Elma’nın kanadından ilham bulup genç yaşta inovasyona sarılan TEKNOFEST jenerasyonu bizi anlatıyor. Tüm amaçlarımızın kaynağı, projesi ve desteği belirlidir. Her alanda politikalarımız ayakları yere sağlam basan temellere dayanmaktadır. 2023 Bütçe Kanunu Teklifi’miz de bu perspektifle hazırlanmıştır. Vatandaşlarımızın ihtiyaçlarına odaklanan ve tıpkı vakitte bir atılım bütçesi olan 2023 yılı bütçesi, Türkiye Yüzyılı’nın yolunu açacak bir yapıdadır. 2023 bütçesi, bayanlarımızı güçlendirecek, ormanlarımızı koruyacak, güç verimliliğini artıracak, tarımda rekolteyi yükseltecek, turizmde yeni rekorların önünü açacak, kültürel kıymetlerimizi zenginleştirecek ve daha pek çok alanda kalkınmayı, gelişmeyi sağlayacak bir bütçedir.
SON 50 YILIN EN BÜYÜK BÜYÜME SURATINA ULAŞTI: Türkiye, 2021 yılının birinci çeyreğinden kesintisiz büyümesini sürdürerek 11,4 oranıyla son 50 yılın en yüksek büyüme suratına ulaşmıştır. Küresel ekonomilerde resesyon tasalarının baş gösterdiği 2022 yılının ikinci çeyreğinde ülkemiz, benzeri gelişmekte olan ülkelerden olumlu yönde ayrışarak yüzde 7,6 büyüme oranı ile OECD ülkeleri içerisinde en yüksek oranda büyüyen ikinci ülke olmuştur. Kaydedilen güçlü büyüme performansıyla 2018 yılında 28 bin 281 dolar olan satın alma gücü paritesi cinsinden kişi başına gelirin, 2022 yılında artışını sürdürerek 34 bin 768 dolar düzeyine kadar yükselmesi öngörülmektedir.
İŞSİZLİĞİN 2023’TE 10,4’E GERİLEMESİ BEKLENİYOR: 2022 yılının ikinci çeyreği prestijiyle Türkiye, salgın öncesi döneme göre 2,6 milyona yakın ek istihdam artışıyla OECD ülkeleri ortasında açık orta birinci sırada yer almayı başarmıştır. 2022 yılında istihdamdaki yıllık artışın 1,9 milyona yaklaşması ve işsizlik oranının yıl sonu prestijiyle yüzde 10,8 olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir. 2023 yılında ise işsizlik oranının yüzde 10,4’e gerilemesi beklenmektedir.
OVP’DE BELİRLEDİĞİMİZ 2023 İHRACAT HEDEPİMİZ 265 MİLYAR DOLAR: İhracatımız, 2018 yılında 177,2 milyar dolardan 2021 yılında 225,2 milyar dolara ulaşarak Orta Vadeli Program amaçlarımızı aşmıştır. 2022 yılı eylül ayı prestijiyle yıllıklandırılmış ihracatımız, 252 milyar doların üzerine çıkarak bir eşiği daha geride bırakmıştır. Bu muvaffakiyetin elde edilmesinde ihracatçılarımızın ve ihracatçılarımıza takviye verip önlerindeki manileri kaldıran uygulamalarımızın hissesi büyüktür. OVP’de belirlediğimiz 2023 yılı için ihracat gayemiz olan 265 milyar dolar ve 2024 yılı amacımız 285 milyar dolar için ve hatta bu gayeleri de aşmak üzere, yeşil dönüşüm ve dijitalleşme üzere küresel ticaretteki yeni gelişmeleri yakından takip ederek çalışmalarımızı proaktif bir halde sürdürmekteyiz.
AK PARTİ HÜKÜMETLERİ HİÇBİR VAKİT POPÜLİST UYGULAMALARLA KAMU MALİYESİ GÖSTERLERİNİN BOZULMASINA MÜSAADE VERMEDİ: Özellikle kamu maliyesi alanında, Kamu Mali Yönetim ve Denetim Kanunu, Sayıştay Kanunu ve birçok düzenlemeyi hayata geçirdik. Vatandaş odaklı, şeffaf, hesap verebilir ve memleketler arası standartlara uygun bir kamu mali yönetim sistemi kurduk. Hakikaten 2002 yılında yüzde 11,1 olan merkezi yönetim bütçe açığının GSYH’ye oranını, göreve geldikten sonra önemli oranda düşürdük. Şunu özellikle vurgulamalıyım ki AK Parti hükümetleri hiçbir vakit popülist uygulamalarla kamu maliyesi göstergelerinin bozulmasına müsaade vermemiştir, vermeyecektir. Mali disiplin kararlılığımız dün nasılsa bugün de birebir formda devam etmektedir.
MİLLİ PARA ÜNİTEMİZİN İSTİKRARINI TESİS ETMEK ÜZERE ADIMLAR ATTIK: Enflasyonla mücadele açısından büyük öneme haiz ulusal para ünitemizin istikrarını tesis etmek üzere adımlar attık. Bu kapsamda, 2021 yılı aralık ayında liralaşma siyasetimizin bir ögesi olarak Kur Muhafazalı Mevduat ve Katılma Hesabı’nı devreye aldık. Bu finansal ürüne vatandaşlarımız ve şirketlerimiz yüksek ilgi göstermiş ve ürün devreye alındıktan sonra döviz piyasalarında istikrar sağlanmaya başlamıştır.
BÜTÇEYİ FAİZ BÜTÇESİ OLMAKTAN ÇIKARARAK HİZMET BÜTÇESİ HALİNE GETİRDİK: Mali disipline kararlılıkla devam ederken öbür taraftan da bütçeyi faiz bütçesi olmaktan çıkararak hizmet bütçesi haline getirdik. 2002 yılında bütçenin yüzde 43,2’si faize harcanırken 2021 yıl sonu itibariyle bu oranı yüzde 11,3’e düşürdük. Emsal biçimde, 2002 yılında toplanan 100 liralık vergi gelirinin 85,7 lirası faiz ödemelerine gidiyorken 2021 yılı itibariyle yalnızca 15,5 lirasının faiz ödemelerine gitmesini sağladık.
2022 YILINDA ENFLASYONLA MÜCADELE KAPSAMINDA 276 MİLYAR TL VERGİ GELİRİNDEN VAZGEÇİYORUZ: Hiçbir çalışanımızı ve emeklimizi bugüne kadar enflasyona ezdirmedik, bundan sonra da ezdirmeyeceğiz. Bu yıl, minimum ücrette yüzde 94,6 oranında, kamu görevlilerinin ve memur emeklilerinin ücret ve aylıklarında yüzde 85,5 oranında, SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarında ise yüzde 78,6 oranında kümülatif artışlar yaptık. Vergisini düzenli ödeyen mükelleflerimize vergi indirimi imkanı getirdik. 2022 yılında da enflasyonla mücadele kapsamında 276,8 milyar lira vergi gelirinden vazgeçiyoruz.
70 MİLYAR TL’LİK KREDİ İMKANI İŞLETMELERİMİZİN KULLANIMINA SUNULDU: Firmaların işletme masraflarını karşılamak; yatırım, ihracat ve imalatı teşvik etmek üzere yaklaşık 70,4 milyar liralık kredi imkanı işletmelerimizin kullanımına sunulmuştur. Bunun yanı sıra 2022 yılının ikinci yarısında sektörel ihtiyaçlar gözetilerek tarım ve inşaat sektörüne yönelik açıklanan paketler ile 41,8 milyar liralık ek kredi imkanı sağlanmıştır. Öteki yandan, 100 milyar lirası ihracatçılara, 50 milyar lirası ise turizmcilere olmak üzere toplamda 150 milyar liralık uzun vadeli ve düşük faizli kredi imkanı sağlıyoruz. Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından yakın vakitte müjdesi verilen, esnaf ve zanaatkârlarımıza yönelik 100 milyar liralık yeni bir kredi dayanağı sağlıyoruz.
KUR MUHAFAZALI MEVDUAT VE KATILMA HESABI’NI DEVREYE ALDIK: 2021 yılında Kur Muhafazalı Mevduat ve Katılma Hesabı’nı devreye aldık. Üst fonlara kaynak transferi kapsamında Türk Büyüme ve İnovasyon Fonu aracılığıyla teşebbüs sermayesi fonları üzerinden şirketlere toplamda bugüne kadar 1,97 milyar lira finansman sağlanmıştır. Teşebbüs Sermayesi Fonlarına, TÜBİTAK ile iş birliği içinde Tech-InvesTR Programı kapsamında kaynak aktarılmaktadır. Bu kapsamda kaynak transferi kararı alınan fonların toplam büyüklüğü 2,28 milyar liraya ulaşmıştır. Yastık altı altınların finansal sisteme kazandırılması için Altın Tasarruf Ekosistemi’ni hayata geçirdik. Alternatif finans araçlarının başında gelen iştirak finans sisteminin daha da gelişmesi ve finansal sistem içerisindeki hissesinin artırılması hedefiyle adımlarımızı kararlılıkla atmaya devam ediyoruz.
540 MİLYAR METREKÜPLÜK DOĞAL GAZ REZERVİNİ 2023 YILI PRESTİJİYLE KULLANIMINA SUNACAĞIZ: Hem Silivri hem de Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Tesisleri’mizde depo doluluk oranlarında yüzde 100’e ulaştık. 2020 yılından itibaren Karadeniz’deki Sakarya doğal gaz alanında keşfedilen 540 milyar metreküplük doğal gaz rezervini 2023 yılı prestijiyle halkımızın kullanımına sunacağız. 2023’ün birinci çeyreğinde, birinci fazda üretilecek günlük 10 milyon metreküp doğal gazı ulusal iletim sistemimize aktarmış olacağız. Söz konusu ölçü, yıllık bazda yaklaşık 4 milyar metreküp doğal gaza tekabül ederken 2027-2028 yıllarında yıllık 15 milyar metreküpe çıkartılacak. Başta yerli araba markamız olan TOGG olmak üzere elektrikli araçların yaygınlaşması maksadıyla 81 vilayette bin 500’den fazla şarj istasyonunun kurulmasına yönelik Elektrikli Araç Şarj İstasyonları Takviye Programı’nı başlattık.
2021 YILINDA BÜTÇE AÇIĞI 201 MİLYAR TL, FAİZ DIŞI AÇIK 20,7 MİLYAR TL: 2021 yılında bütçe masrafları 1 trilyon 603,5 milyar lira, bütçe gelirleri 1 trilyon 402 milyar lira, bütçe açığı 201,5 milyar lira, faiz dışı açık 20,7 milyar lira olarak gerçekleşmiştir. 2021 yılı merkezi yönetim bütçe kestirimi ve yıl sonu gerçekleşmelerine bakılacak olursa, 2021 yılı bütçe sarfiyatları, bütçe başlangıç varsayımının yüzde 19,1 ve yıl sonu gerçekleşme kestiriminin ise yüzde 6,5 üzerinde gerçekleşmiştir. Buna rağmen, bütçe gelirlerimiz bütçe başlangıç iddiasına göre yüzde 27,3 ve yıl sonu gerçekleşme iddiasına göre yüzde 9,9 oranında artış göstermiştir. 2021 yılında 201,5 milyar lira olarak gerçekleşen bütçe açığı, başlangıçta öngörülen açığın 43,5 milyar lira altında, yıl sonu gerçekleşme varsayımının 28,5 milyar lira altında gerçekleşmiştir. Ayrıyeten 2020 yılında 41,3 milyar lira olan faiz dışı bütçe açığı, 2021 yılında 20,7 milyar liraya düşürülmüştür.
2022 YILINDA BÜTÇE AÇIĞINI 461 MİLYAR TL, FAİZ DIŞI AÇIĞI 131 MİLYAR TL OLARAK İDDİA EDİYORUZ: 2022 yılında, merkezi yönetim bütçe masraflarının 3 trilyon 133,7 milyar lira, merkezi yönetim bütçe gelirlerinin 2 trilyon 672,5 milyar lira, bütçe açığının 461,2 milyar lira, faiz dışı açığın 131,4 milyar lira olarak gerçekleşeceğini iddia ediyoruz. 2022 yıl sonu bütçe açığının ulusal gelire oranının ise yüzde 3,4 olacağını öngörüyoruz. Bütçe masraflarının ayrıntılarına bakacak olursak; 2022 yılında işçi masraflarının 617,3 milyar lira, toplumsal güvenlik kurumlarına 98,1 milyar lira, devlet primi masraflarının, mal ve hizmet alım masraflarının 258,3 milyar lira, cari transferlerin 1 trilyon 224,4 milyar lira, sermaye masraflarının 277,6 milyar lira, sermaye transferlerinin 35,9 milyar lira, borç verme masraflarının 292,2 milyar lira, faiz masraflarının 329,8 milyar lira olarak gerçekleşmesini bekliyoruz. 2022 yılında vergi gelirlerinin ise yaklaşık 2 trilyon 269,6 milyar lira, vergi dışı gelirlerin ise yaklaşık 402,9 milyar lira olacağını öngörüyoruz.
2023 YILINDA BÜTÇE AÇIĞI 659 MİLYAR TL OLARAK ÖNGÖRÜLDÜ: 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi’nde ekonomik sınıflandırmaya göre dağılıma bakacak olursak; Orta Vadeli Program ile uyumlu bir biçimde 2023 yılı bütçemiz, ülkemizin kalkınma amaçları, halkımızın ihtiyaçları ile toplumsal ve mali alanda ilerlemeye yönelik adımlar çerçevesinde hazırlanmış ve kurulunuza sunulmuştur. 2023 yılı bütçemizde, bütçe masrafları 4 trilyon 469,6 milyar lira, bütçe gelirleri 3 trilyon 810,1 milyar lira, bütçe açığı 659,4 milyar lira olarak öngörülmüştür.
FAİZ SARFİYATLARI 565 MİLYAR TL: 2022 yılına göre 2023 yılı bütçe ödenekleri yüzde 57,9 artmaktadır. 2023 yılı bütçe masraflarının ekonomik sınıflandırmaya göre dağılımı ise şöyledir; işçi sarfiyatları 952,3 milyar lira, toplumsal güvenlik kurumlarına devlet primi sarfiyatları 150,4 milyar lira, mal ve hizmet alım masrafları 318,7 milyar lira, cari transferler 1 trilyon 682 milyar lira, sermaye sarfiyatları 315,8 milyar lira, sermaye transferleri 37,3 milyar lira, borç verme masrafları 359,2 milyar lira, yedek ödenekler 88,2 milyar lira, faiz masrafları 565,6 milyar liradır.
TARIMSAL TAKVİYE 2023 YILINDA 54 MİLYAR TL: 2023 yılında bütçemizden tarıma ayrılan toplam kaynağı 142,9 milyar liraya çıkartıyoruz. Bu kapsamda, ziraî takviye programları için 54 milyar lira, tarım sektörü yatırım ödenekleri için 40,4 milyar lira, ziraî kredi sübvansiyonu, müdahale alımları, ziraî KİT ve ihracat dayanakları için 48,5 milyar lira kaynak ayırıyoruz.
‘İLK EVİM’ PROJESİNE MÜRACAAT SAYISI 4,5 MİLYON: Kentsel dönüşüm faaliyetlerini de yürüten TOKİ, 20 yıl içinde ürettiği 1 milyon 170 bin konutla en çok konut üreten kamu kuruluşlarının başında yer almaktadır. Yaklaşık 5 milyon vatandaşımız, TOKİ’nin ürettiği sarsıntıya güçlü, toplumsal donatıları ve çevre düzenlemeleriyle kaliteli konutlarda oturmaktadır. Dar ve orta gelirli kümelerin konuta ulaşabilirliğinin kolaylaştırılması için birinci etapta 250 bin konut olmak üzere kampanyalarla program döneminde toplamda 500 bin konut üretilecektir. Kendi konutunu yapacak vatandaşlara imarlı ve altyapısı hazır olmak üzere toplam 1 milyon konut yeri üretilmesi planlanmaktadır. Proje kapsamında resmi süreçleri tamamlanan müracaat sayısı 4 milyon 560 bine ulaşmıştır. Birinci Yerim projesine müracaatlar ise 331 bine ulaşmıştır. Böylece, düşük dengeli peşinat ve taksitlerle vatandaşlarımızın konut sahibi olması sağlanarak konuta erişimi kolaylaşacaktır.
VATANDAŞLARIMIZIN ALIM GÜÇLERİNİ ARTIRIYORUZ: 2022 yılı başından itibaren minimum ücreti vergi dışı bıraktık. Vergi adaleti ve eşitlik bağlamında tüm ücretlilerin taban ücrete isabet eden kısmından da vergi alınmamasını sağladık. Bu düzenleme ile yalnızca 2022 yılı içinde 90,6 milyar lira vergi alınmasından vazgeçerek çalışanlarımızın alım güçlerine ek bir takviye sağladık. Kolay yordamda vergilendirilen yaklaşık 850 bin esnafımızın kazançlarını gelir vergisinden istisna tuttuk. Çiftçimizi desteklemek maksadıyla ziraî destekleme ödemelerinde gelir vergisini kaldırdık. Esnaf muafiyetinin kapsamını genişlettik. İşçilere verilen günlük yemek bedeli ve günlük yol bedeli istisna meblağlarını artırdık. Vatandaşlarımızın alım güçlerini artırıyor, gelir dağılımında adaleti güzelleştiriyoruz.”
