ATAKUM’DA 30 AĞUSTOS COŞKUSU
Eşitlik İçin Kadın Platformu Gönüllüsü Gökçeçiçek Ayata: “Seçimden Sonra İlk 100 Günde Tüm Seçimlerde Ve Atamalarda Eşit Temsil İlkesi Yasal Zorunluluk Haline Getirilmelidir”
CEREN BALA TEKE
Eşitlik İçin Bayan Platformu (EŞİK) gönüllüsü Avukat Gökçeçiçek Ayata, 14 Mayıs’ta yapılacak seçimlerde Meclis’e 117 bayan milletvekilinin girmesinin beklendiğini belirterek, “Bu seçimde de eşit temsilden çok uzak listeler söz konusu. Eşit temsil vazgeçilmezimiz. Bu sorun, bu eksiklik yasama organında oluşturulacak heyetlerle, yürütme ve yargıya yapılacak eşitlik unsuru gözetilen atamalarla hemen telafi edilmelidir. Seçim sonrasında birinci 100 gün içinde yapılacak yasal değişikliklerden biri de tüm seçimlerde ve atamalarda eşit temsil prensibinin yasal mecburilik haline gelmesi olmalıdır. Eşit temsili olmayan listeler seçim şuraları tarafından reddedilmeli. Eşit temsil, anayasal değişikliğin mümkün olduğu birinci dönemde anayasal bir kural olarak hemen düzenlenmelidir” dedi.
Yüksek Seçim Şurası (YSK) 14 Mayıs’ta yapılacak seçimler için kesin aday listelerini 19 Nisan’da yayınladı. Eşitlik İçin Bayan Platformu (EŞİK), AKP, CHP, GÜZEL Parti, MHP, TİP, Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi’nin Yeşil Sol Parti) milletvekili aday listelerinde bayan adayların sayısını ve aday sıralamalarını inceledi.
EŞİK gönüllüsü Avukat Gökçeçiçek Ayata, Meclis’te 33 vilayetten bayan milletvekili bulunmayacağına dikkat çekti. Ayata, Meclis’e 117 bayan milletvekilinin girmesini beklediklerini kaydederek, liste başına en az bayan aday koyan partinin ise AKP olduğunu söz etti.
Ayata yaptıkları incelemenin sonuçlarıyla ilgili şunları söyledi:
“Yüksek Seçim Heyeti, 14 Mayıs 2023 seçimleri için katılaşmış milletvekili adayları listesini yayınladı. Biz de Eşitlik İçin Bayan Platformu olarak hem bu listeler hem de 2018 seçim sonuçlarını temel alarak birtakım karşılaştırmalar ve hesaplamalar yaptık. Bunların bulgularına göre; yeni Meclis’te 33 vilayetten bayan vekil yer alamayacak. Listelere baktığımızda MHP’nin 40, AKP’nin 34, UYGUN Parti’nin 22, CHP’nin 21 vilayette bayan adayı bulunmuyor. Listelere göre Meclis’e 117 bayan vekilin girmesini bekliyoruz. Bu durumda da Meclis’teki bayan oranı yüzde 19,5 olacak. TİP ve Yeşil Sol Parti en çok bayan aday gösteren partiler oldukları için 2018’e göre seçimde aldıkları oy oranı arttığı takdirde Meclis’e girecek bayan sayısı da başka partilere göre artış göstermiş olacak.
“EŞİT TEMSİL, ANAYASAL BİR KURAL OLARAK HEMEN DÜZENLENMELİDİR”
Bu seçimde de eşit temsilden çok uzak listeler söz konusu. Eşit temsil vazgeçilmezimiz. Bu sorun, bu eksiklik yasama organında oluşturulacak konseylerle, yürütme ve yargıya yapılacak eşitlik unsuru gözetilen atamalarla ivedilikle telafi edilmelidir. Seçim sonrasında birinci 100 gün içinde yapılacak yasal değişikliklerden biri de tüm seçimlerde ve atamalarda eşit temsil unsurunun yasal mecburilik haline gelmesi olmalıdır. Eşit temsili olmayan listeler seçim şuraları tarafından reddedilmeli. Eşitlik unsurunu ihlal eden atamaların tümü iptal edilmelidir. Eşit temsil, anayasal değişikliğin mümkün olduğu birinci dönemde anayasal bir kural olarak hemen düzenlenmelidir.”
“MECLİS’E 117 BAYAN MİLLETVEKİLİNİN GİRMESİ BEKLENMEKTEDİR”
EŞİK tarafından yayınlanan bilgiler ise şu biçimde:
“33 vilayetten bayan vekil çıkmamaktadır. Bu vilayetler TBMM’nin 28. Dönemi boyunca yalnızca erkek vekillerce temsil edileceklerdir. Cumhuriyet tarihi boyunca bayan vekil çıkarmamış olan 20 vilayetten 18’inde bu seçimde de bayan vekil çıkmayacağı görülmektedir. MHP’nin 40, AKP’nin 34, Güzel Parti’nin 22, CHP’nin 21 vilayette bayan adayı bulunmamaktadır. Meclis’e 117 bayan vekilin girmesi ve Meclis’teki bayan oranının yüzde 19,5 olması beklenmektedir. TİP ile Yeşil Sol Parti’nin oy oranları 2018 seçimine göre artacak olursa, birinci sıralarda bayanlara en çok yer veren partiler oldukları için, Meclis’e girecek bayan sayısı da artacaktır. CHP ve Güzel Parti açısından İstanbul, İzmir, Giresun, Karabük, Manisa, Tekirdağ, Zonguldak, Osmaniye üzere kimi vilayetlerdeki potansiyel oy artışı, Meclis’e 7-10 ortasında daha fazla bayanın girmesini sağlayabilir.
“MHP’NİN LİSTESİNDE 91 BAYAN VARKEN, SEÇİLEBİLİR YERE YAZILAN BAYAN SAYISI YALNIZCA İKİ”
Yeniden Refah Partisi’nin listelerine 48 bayan aday koyduğu görülmekle birlikte, birinci sırada bayanlara yer vermemiş olması sebebiyle, 14 Mayıs 2023 seçimlerinde vekil çıkaracak olsa bile, bunlar erkek vekiller olacaklardır. Milletvekili listelerinde bayan oranı en yüksek parti Yeşil Sol Parti (yüzde 43,5), ikinci parti ise TİP’tir (yüzde 42,13). Bayan adayı en az olan parti MHP’dir (yüzde 15,17) çabucak akabinde AKP (yüzde 18,67) gelmektedir. Aday listelerinde birinci sırada en çok sayıda bayan vekile yer vermiş olan parti TİP’tir (yüzde 47,06), akabinde Yeşil Sol Parti (yüzde 39,08) gelmektedir. En az sayıda bayanı birinci sıraya yazan parti AKP’dir (yüzde 4,60) ve onu MHP (yüzde 8,05) takip etmektedir. Meclis’e girecek en çok sayıda bayan vekil, 56 bayan milletvekili ile AKP’de görünse de oransal olarak değerlendirildiğinde, yüzde 41,54 bayan vekil oranı ile Yeşil Sol Parti birinci sırada yer almaktadır. Listelerde seçilebilir yerlerde yer alan bayan oranı en yüksek olan parti Yeşil Sol Parti (yüzde 41,54) iken en düşük orana sahip parti MHP’dir (yüzde 4,0). Listelerdeki bayan oranı ile seçilebilir yere yazılan bayan oranları kıyaslandığında, ortadaki farkın en açık olduğu parti TİP’tir, çabucak akabinde ise Düzgün Parti gelmektedir. Âlâ Parti listesinde yer bulan bayan sayısı 150 iken, seçilebilir yerde yalnızca 5 bayan adayın olduğu görülmektedir. Uygun Parti’yi MHP takip etmektedir; MHP’nin listesinde 91 bayan varken, seçilebilir yere yazılan bayan sayısı yalnızca 2’dir. CHP listesinde 153 bayana yer vermekle birlikte, yalnızca 26 bayan aday CHP’den seçilebilir sıralarda yer almaktadır. Partilerin listelerinde seçilebilir yerin çabucak altında bir bayan adaya yer verdiği görülmektedir. Bu durum AKP listelerinde 15, Yeşil Sol Parti’de 13, CHP listelerinde 11, Uygun Parti’de 7, MHP’de 6, TİP’de 3 vilayette görülmektedir. Bu da bize, siyasi partilerin seçilebilir sırada bayan aday eksikliğinin farkında olduklarını ve mümkün olduğunca üst lakin seçilmesi riskli sıralara bayanları koyduklarını ve seçilebilmek için en ağır emeği sarfetmek durumunda kalacak adayların da bayan adaylar olacağını göstermektedir.”
