Türeli: “Önümüzde Yine, Ödenek Üstü 4 Milyar 141 Milyon 536 Bin 598 Lira Kuruşluk Bir Ödenek Üstü Harcama Var. Bu Açık Ve Net Bir Şekilde Anayasaya Aykırıdır. Bunun Madde Metninden Çıkması Gerekiyor”
CUMHURBAŞKANLIĞI’NIN “GİZLİ” DÜZENLEMESİ: CUMHURBAŞKANLIĞI MERKEZ TEŞKİLATI İHALE VE SATIN ALMA YÖNETMELİĞİ
SİNAN TARTANOĞLU
Cumhurbaşkanlığı Merkez Teşkilatı İhale ve Satın Alma Yönetmeliği’nin, Resmi Gazete’de Yayınlanacak Olan Yönetmelikler Hakkında Kanun’un “Milli emniyet ve ulusal güvenlikle ilgili olan ve zımnilik derecesi taşıyan yönetmelikler yayımlanmaz” düzenlemesi uyarınca Resmi Gazete’de yayınlanmadığı ortaya çıktı. Cumhurbaşkanlığı envanterindeki araçların kasko ve mecburî mali sorumluluk sigortası ihalelerinin, Kamu İhale Kanunu hükümlerine göre değil, söz konusu zımnî yönetmelik uyarınca yapıldığı öğrenildi.
Cumhurbaşkanlığı Merkez Teşkilatı İhale ve Satın Alma Yönetmeliği’nin Resmi Gazete’de yayınlanmadığı ortaya çıktı. Cumhurbaşkanlığı bünyesinde daha önce Kamu İhale Kanunu kapsamında yapılan pek çok ihalenin, bu “gizli” yönetmelik kapsamına alındığı anlaşıldı.
NASIL GİZLENDİ
Edinilen bilgiye göre; Cumhurbaşkanlığı Merkez Teşkilatı İhale ve Satın Alma Yönetmeliği, 1984 tarihli ve 3011 sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanacak Olan Yönetmelikler Hakkında Kanun uyarınca Resmi Gazete’de yayınlanmadı. Kanunun birinci unsuru, yönetmeliğin yayınlanmamasının gerekçesi olarak kullanıldı. Unsur hükümleri şöyle:
“Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar ve kamu tüzel bireylerinin iş birliğine, yetki ve görev alanlarına ilişkin hükümleri düzenleyen, kamu işçisine ilişkin genel hükümleri kapsayan, kamuyu ilgilendiren yönetmelikler Resmi Gazete’de yayımlanır. Lakin, ulusal emniyet ve ulusal güvenlikle ilgili olan ve saklılık derecesi taşıyan yönetmelikler yayımlanmaz.”
GİZLİ YÖNETMELİK İLE İLGİLİ TEK BİLGİ, ANAYASA MAHKEMESİ KARARINDA
Cumhurbaşkanlığı Merkez Teşkilatı İhale ve Satın Alma Yönetmeliği ile ilgili kimi bilgiler, Anayasa Mahkemesi’nin 24 Şubat 2022 tarihli bir kararında yer aldı. CHP, 2021 Yılı Merkezi Bütçe Kanunu’nun kimi hususlarının iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Anayasa’ya karşıt olduğu gerekçesiyle iptali istenen düzenlemeler ortasında, söz konusu kanunun eklerinde yer alan 2021 Yılı Cumhurbaşkanlığı Bütçesi başlıklı E-Cetveli’ndeki “… kurum tabi olduğu mevzuata göre yapabileceği gibi…” cümlesi de vardı. Bununla “Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı’na ilişkin her türlü taşınır, taşınmaz, mal, hizmet, imal ve tamirine ait talep ve ihtiyaçların, İdari İşler Başkanı’nın talebi üzerine Türk Hava Yolları, kamu kurum ve kuruluşları ile sermayesinin yarıdan fazlası kamuya ilişkin kuruluşlara bedelli yahut bedelsiz olarak yaptırılabileceği” düzenlenmişti.
AYM: YÖNETİM BÜSBÜTÜN ÖZGÜR BIRAKILMAMIŞTIR
Bütçe Kanunu’nun birtakım hükümlerinin iptaline, birtakım hükümlerine yönelik iptal talebinin reddine oyçokluğu ile verilen kararda, “17/8/1983 tarihli ve 2879 sayılı Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığına Ait Birtakım Düzenlemeler Hakkında Kanun’un 4. hususunun 10. Fıkrasında, Cumhurbaşkanlığı hizmetlerinin özelliği ve güvenlik kaidesine uygun biçimde yerine getirilmesini sağlamak gayesiyle Cumhurbaşkanlığı Makamı ve İdari İşler Başkanlığı hakkında 4734 sayılı Kanun’un uygulanmayacağı düzenlenmiştir. Her ne kadar Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı hakkında 4734 sayılı Kanun’un uygulanmayacağı tabir edilse de mal, hizmet, imal ve tamirat işlerinin üretiminde anılan yönetim büsbütün hür bırakılmamıştır” değerlendirmesi yapıldı.
Yüksek Mahkeme, bu kapsamda, “16/1/2019 tarihli ve 652 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararı ile Cumhurbaşkanlığı Merkez Teşkilatı İhale ve Satın Alma Yönetmeliği’nin yürürlüğe konulduğunu” belirtti. Kararda, “2879 sayılı Kanun uyarınca çıkarılan Yönetmelik’in hedefi, içinde Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı’nın da bulunduğu Cumhurbaşkanlığı Merkez Teşkilatı tarafından yapılacak mal, hizmet, danışmanlık hizmeti alımı ve üretim işleri ile bu işlere ilişkin sözleşmelerin düzenlenmesi ve uygulanması ile ilgili yöntem ve temelleri belirlemektir” sözleri yer aldı.
ARAÇ SİGORTA İHALELERİ, KAMU İHALE MEVZUATINDAN MUAF TUTULDU, ZIMNÎ YÖNETMELİĞE GÖRE YÜRÜTÜLDÜ
Edinilen bilgiye göre; Cumhurbaşkanlığı envanterindeki araçların kasko ve mecburî mali sorumluluk sigortası süreçlerine yönelik hizmet alım ihaleleri de daha önce Kamu İhale mevzuatına göre yürütülürken 2020 yılından itibaren, Resmi Gazete’de yayınlanmayan ‘gizli’ Cumhurbaşkanlığı Merkez Teşkilatı İhale ve Satın Alma Yönetmeliği hükümlerine göre yapıldı.
ARAÇ SİGORTA İHALELERİ DAHA ÖNCE NASIL YAPILDI
Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği hizmetindeki araçların kasko ve zarurî mali sorumluluk sigorta ihaleleri; 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017 ve 2018 yıllarında Kamu İhale Kanunu hükümleri uyarınca ‘açık ihale’ usulü ile yapıldı.
İhaleler, Kamu İhale Kanunu’nun 21/c hususuna göre, yani ‘ivedi olarak’ yürütüldü. Hususa göre, “Savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması üzerine ihalenin çabuk olarak yapılmasının zarurî olması” gerekiyordu.
İhale sonuçları, Kamu İhale Kurumu’nun internet sitesinde yayınlandı. Buna göre; 2021 yılında 98 adet aracın kaskosu için 646 bin 880 TL, 2013 yılında ise 500 bin 83 TL’lik ihale sözleşmesi imzalandı. 2014 yılında kasko yapılması gereken araç sayısı 115’e çıktı, ihale sözleşmesi 458 bin TL’ye imzalandı. 2015 yılında ise kasko sözleşmesi, 136 araç için 234 bin 597 TL oldu. 2016 yılında yapılan ‘açık’ ihale sonuçlarına göre ise 176 araç için 350 bin 64 TL harcandı. 2017 yılında da 268 adet araç için kasko, 200 adet araç için ise mecburî mali sorumluluk sigortası ihalesine çıkıldı; sözleşme 632 bin 916 TL’ye imzalandı. 2018 yılında ise 331 adet araç için kasko, 214 araç için ise zarurî mali sorumluluk sigortası süreçleri için ihale açıldı ve 174 bin 783 TL karşılığında sözleşme imzalandı.
ÖNCE AÇIK İHALENİN SONUÇLARI YAYINLANMADI, SONRA MEVZUAT DIŞI BIRAKILDI
Edinilen bilgiye göre; 2019 yılı sigorta ihalesi de Kamu İhale Kanunu uyarınca birebir adapla yapıldı. Lakin bu ihalenin ilanı, şartname dahil sonuçları, Kamu İhale Kanunu’nun internet sitesinde yayınlanmadı. Fakat 2020, 2021 ve 2022 ihaleleri, Kamu İhale Kanunu’na göre değil, Resmi Gazete’de yayınlanmayan Cumhurbaşkanlığı Merkez Teşkilatı İhale ve Satın Alma Yönetmeliği hükümleri uyarınca yapıldı.
KILIÇDAROĞLU: NASIL HARCIYORLAR BU PARAYI
CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, dün TBMM Genel Kurulu’ndaki 2023 Bütçe Kanun Teklifi’nin tümü üzerindeki görüşmeler sırasında saklı yönetmeliklerle ilgili şunları söyledi:
“Cumhurbaşkanlığı makamı ve Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı, Devlet İhale Kanunu’na, Harcırah Kanunu’na, Taşıt Kanunu’na, Kamu Konutları Kanunu’na, Kamu İhale Kanunu’na, Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’na tabi değil. Hiçbirine tabi değil bunlar. Biz yetki vermişiz, parayı nasıl harcıyorlar? ‘Efendim, yönetmelik var.’ Siz hiç Resmi Gazete’de bir yönetmelik gördünüz mü? Görmediniz. Size bir şey daha söyleyeyim; 3011 sayılı bir Kanun var. Bu kanun, Resmi Gazete’de Yayımlanacak Olan Yönetmelikler Hakkında Kanun. Bu kanuna göre; Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar ve kamu tüzel şahısları, yönetmelikleri Resmi Gazete’de yayımlamak zorundadırlar. Hangi yönetmelik yayımlanmaz, onu da yazıyor kanun. ‘Ancak, ulusal emniyet ve ulusal güvenlikle ilgili olan ve zımnilik derecesi taşıyan yönetmelikler yayımlanamaz.’ Pekala Allah aşkına, Harcırah Kanunu’nu şayet siz yönetmelikle yapıyorsanız bunun ulusal güvenlikle ne ilgisi var? Taşıt Kanunu’nun ulusal güvenlikle ne ilgisi var, şayet oraya dayandırıyorlarsa? Nasıl harcıyorlar bu parayı? Hiçbir yönetmelik şu ana kadar yayımlanmadı.”
TBMM TIPKI İHALEYİ ‘AÇIK USUL’ İLE YAPIYOR
Kamu İhale Kurumu’nun internet sitesinde yer alan bilgilere göre; TBMM, envanterindeki araçların kasko ve mecburî mali sorumluluk sigortası ihalelerini, birebir Cumhurbaşkanlığı’nın 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017 ve 2018 yıllarında yaptığı üzere Kamu İhale Kanunu’nun ‘açık ihale’ yollarına göre yapıyor. Son olarak TBMM, 2023 yılını kapsayacak formda 175 adet araç için genişletilmiş kasko sigortası ve 134 araç için mecburî mali sorumluluk sigortası ihalesine çıktı. Kamu İhale Kurumu’nun internet sitesinde yer alan bilgilere göre, ihalede teklifler bedellendiriliyor.
