KILIÇDAROĞLU: “BAY KEMAL’E GÜVENECEKSİNİZ, BİR. BAY KEMAL KUL HAKKI YEMEZ, İKİ. BAY KEMAL DEVLETİ SOYANLARIN KARŞISINDADIR VE O PARALARIN TAMAMINI ALIP BU MİLLETE VERECEKTİR.”
CUMHURBAŞKANI YARDIMCISI OKTAY, TABAN FİYAT ARTIŞINI ETKİLEYECEK ENFLASYON KESTİRİMİNİ AÇIKLADI: “TÜFE YILLIK ARTIŞ ORANININ YIL SONUNDA OVP AMAÇLARIMIZLA UYUMLU OLARAK YÜZDE 65 CİVARINDA GERÇEKLEŞECEĞİ ÖNGÖRÜLMEKTEDİR”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, TBMM Genel Kurulu’ndaki 2023 yılı bütçe görüşmelerinde; taban ücret artış oranını yakından ilgilendiren yıl sonu enflasyon gayesi ile ilgili “TÜFE yıllık artış oranının yıl sonunda Orta Vadeli Program amaçlarımızla uyumlu olarak yüzde 65 civarında gerçekleşeceği; takip eden aylarda yıllık enflasyonun peyder pey gerileyeceği öngörülmektedir” dedi. Oktay, işsizlik oranı ile ilgili olarak da “2025 yılında yüzde 9,6 düzeyinde gerçekleşmesi kestirim edilmektedir” diye konuştu. “Ekonomiyi büyütüp refahı tabana yaymayı amaçlayan siyasetlerle kişi başına düşen ulusal geliri tekrar 10 bin doların üzerine çıkartıyoruz” tabirlerini kullanan Oktay, “2002 yılında 9 bin 279 dolar olan satın alma gücü paritesine göre kişi başına gelirimizi program dönemi sonunda yaklaşık 44 bin dolar düzeyine çıkarmayı amaçlıyoruz” değerlendirmesini yaptı.
TBMM Genel Kurulu’nda; 2021 Yılı Kesin Hesap Kanun Teklifi ve 2023 Yılı Bütçe Kanun Teklifi görüşülüyor. CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, HDP Eş Genel Liderleri Mithat Sancar ve MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli de Genel Kurul’da görüşmeleri takip ediyor.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Genel Kurul’da şunları söyledi:
“KOMİSYONDA 230 SAAT SÜRDÜ: 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi, Plan ve Bütçe Kurulunda 230 saat süren 21 birleşim sonunda son biçimini almıştır. 36 gün boyunca ağır mesai yapan Plan ve Bütçe Komitemizin Bedelli Lider ve Üyelerine, tüm milletvekillerine, süreci birlikte yürüttüğümüz Bakan arkadaşlarıma, kamu kurumlarımızın temsilcilerine ve Komite çalışanlarına verdikleri emek ve katkıları için bir defa daha teşekkür ediyorum.
ADİL VE TOPLUMSAL ANLAYIŞA SAHİPTİR: 2023 bütçe kanunu teklifimizin temel misyonu; insanımızı küresel belirsizliklerden ve risklerden koruyacak, her bölümden vatandaşımızı kollayacak bir mali altyapı oluşturmaktır. Bütçe teklifimiz, milletimizin ihtiyaçlarına odaklanan bir bütçe olarak, adil ve toplumsal bir anlayışa sahiptir. Bu kapsamda toplumun tüm kısımlarına hitap eden, sahip çıkan programlar, takviyeler ve ödenekler içermektedir.
100’üncü yılın bütçesi; yatırım, üretim, istihdam, ihracat ve büyüme odaklı bir yapıdadır. Bütçemiz kalem kalem işçisinden patronuna, çiftçiden esnafa emekliye, öğretmenlerimizden emniyet güçlerimize, KOBİ’lerimizden sanatçılarımıza; genci, yaşlısı dezavantajlı tüm bireyleriyle 85 milyonun bütçesidir. Bu toprağın bağrında sıradağlar üzere duran şehitlerimizin aziz anısına sahip çıkarak terör bataklıklarını kurutan Türkiye’nin bütçesidir.
TALEPTEKİ ZAYIFLAMA KÜRESEL ENFLASYONU DÜŞÜRECEK: ABD Merkez Bankası Lideri, faiz artırımında yavaşlamanın bu ay içerisinde başlayabileceğini açıklamıştır. Muhtemel bir sakinliği dizginlemeye yönelik emsal siyasetlerin 2023 yılında yaygınlaşması beklenmektedir. Bununla birlikte, petrol ve öteki emtia fiyatlarındaki gerilemenin tesiri başta olmak üzere öncü datalar, küresel enflasyon görünümünde güzelleşmeye işaret etmektedir. Talepteki zayıflamanın da önümüzdeki dönemde küresel enflasyonu düşürücü tesirinin olacağı bedellendirilmektedir.
SON 50 YILIN EN YÜKSEK BÜYÜME SURATI: Türkiye 2021 yılında ise güçlü sıhhat altyapısı sayesinde aşılamaya sürat kazandırarak yılın ikinci yarısından itibaren kontrollü olağanlaşma dönemine geçmiştir. Endüstride çarkları durdurmadan üretime ve ihracata süratle devam edilmesi ile firmalar ve hane halkına verilen dayanakların tesiriyle ekonomimiz yüzde 11,4 büyüyerek son elli yılın en yüksek büyüme suratına ulaşarak kesintisiz büyümesini sürdürmüştür. Ukrayna’daki savaşın olumsuz tesirleri, salgın tarafından hali hazırda ziyan görmüş dünya iktisadının toparlanmasını engellerken, 2022 yılının birinci dokuz ayında yüzde 6,2 oranında büyüyen Türkiye iktisadı harcamalar yönüyle değerlendirildiğinde orta vadeli program gayeleriyle uyumlu hareket etmiştir… Bu dönemde iç talebin büyümeye katkısı 4,2 puan düzeyinde olurken, özel önem verdiğimiz ve iktisat siyasetimizin önemli yapıtaşlarından biri olan net mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısı ihracatçılarımız ve turizm sektörünün yüksek performansı ile 2 puan düzeyinde gerçekleşmiştir.
TÜFE YIL SONUNDA YÜZDE 65: 2022 yılı Ocak-Ekim döneminde birikimli TÜFE artış oranı yüzde 57,8 olarak kaydedilmiştir. Bu eğilimde kur gelişmelerinin birikimli tesirleri, Rusya-Ukrayna savaşına bağlı olarak yüksek oranda artan güç ve besin fiyatlarının yansımaları ve tedarik zincirlerindeki aksaklıklar belirleyici olmuştur. Bununla birlikte, enflasyonist dinamikler yakından incelendiğinde, yılın birinci çeyreğinde ortalama yüzde 7 civarında olan aylık enflasyonun, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 5 ve yılın üçüncü çeyreğinde ortalama yüzde 2,3 düzeyine gerilediği görülmektedir. Öbür bir tabir ile yılın ikinci yarısında aylık enflasyonların yılın birinci yarısına göre besbelli formda gerileme eğilimine girdiği gözlenmektedir. TÜFE yıllık artış oranının yıl sonunda OVP amaçlarımızla uyumlu olarak yüzde 65 civarında gerçekleşeceği; takip eden aylarda yıllık enflasyonun peyder pey gerileyeceği öngörülmektedir.
ENERJİ FİYATLARINDAKİ OLUMSUZ YANSIMA OLMASAYDI CARİ SÜREÇLER İSTİKRARIMIZ FAZLA VERECEKTİ: 2022 yılında da güç ithalat ünite bedelleri tarihî ortalamaları düzeyinde devam ediyor olsaydı, 2022 yılı Ocak-Eylül döneminde 73,1 milyar dolar düzeyinde gerçekleşen güç ithalat meblağı yarıdan fazla azalarak 31,9 milyar dolar düzeyinde gerçekleşecekti. Öbür bir deyişle, küresel jeopolitik tansiyonların fiyatlar üzerinden dış ticaret ve cari istikrarımıza yılın birinci dokuz ayında yaklaşık 41,2 milyar dolarlık olumsuz bir yansıması olmuştur. Sonuç prestijiyle küresel güç fiyatlarındaki bu olumsuz yansıma olmasaydı cari süreçler istikrarımız fazla verecekti.
ENERJİ ÜRETİMİNDE DÜNYADAKİ SIRALAMAYI AÇIKLADI: Tarımdan turizme, toplumsal siyasetlerden endüstriye her alanda yıl içinde sağladığımız kazanımların yalnızca öne çıkanlarına değinmek isterim. Rize-Artvin Havalimanı, Tokat Havalimanı ve 1915 Çanakkale Köprüsü’nü tamamlayarak hizmete açtık. Savaş sebebiyle Ukrayna limanlarına sıkışmış 25 milyon ton tahılın sevkiyat düğümünü İstanbul’da çözdük. Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından imali tamamlanan 34 hidroelektrik santrale ek olarak Konya-Avşar Hadimi Barajı ve yükseklik bakımından Türkiye’de birinci, dünyada 5’inci sırada yer alan Yusufeli Barajı ve Hidroelektrik Santralini ülkemize kazandırdık. Hidroelektrikte Avrupa’da 2’nci, dünyada 9’uncu; jeotermal güçte Avrupa’da 1’inci, dünyada 4’üncü; rüzgâr gücünde Avrupa’da 7’inci, dünyada 12’nci; güneş gücünde ise Avrupa’da 8’inci, dünyada 16’ncı sırada yer almaktayız.
ŞIRNAK’TA PETROL ALANI: Çukurova petrol alanında rezerv bedeli yaklaşık 800 milyon dolar olan petrol keşfini gerçekleştirdik. Bölgedeki üretilebilir petrol rezervinin yaklaşık 8 milyon varil olduğunu öngörüyoruz. 2022 yılında şehit Astsubayımız Esma Çevik’in ismini verdiğimiz dünya genelinde en büyük petrol alanı keşiflerinden birini Şırnak’ta gerçekleştirdik. Başka taraftan, yerli teknolojinin güç kaynağı olması beklenen yerli lityum için Eskişehir Kırka’da 600 tonluk, Balıkesir Bandırma’da 100 tonluk olmak üzere 700 tonluk yıllık kapasiteli lityum karbonat üretim tesislerinin kurulmasına yönelik çalışmaları ilerlettik.
YERLİ GAZ YILIN BİRİNCİ ÇEYREĞİNDE: Filyos Doğal Gaz Sürece Tesisi’nde sona yaklaştık. Batı Karadeniz’de 2 bin 200 metre derinliği ve 170 kilometre uzunluğuyla dünyanın en derin ve en uzun deniz tabanı iletim sistemini inşa ediyoruz. Tesisin deniz tarafındaki iletim sınırlarını bitirdik, test ve devreye alma süreçlerine başladık. BOTAŞ boru çizgisiyle Karadeniz’in 170 kilometre açığından gelecek yerli gazımızı gelecek yılın birinci çeyreğinde ulusal doğal gaz iletim sistemine vermek için gün sayıyoruz.
MİLLİ GELİR TEKRAR 10 DOLARIN ÜSTÜNE ÇIKIYOR: Ekonomiyi büyütüp refahı tabana yaymayı amaçlayan siyasetlerle kişi başına düşen ulusal geliri tekrar 10 bin doların üzerine çıkartıyoruz.
TOGG 2023’ÜN BİRİNCİ ÇEYREĞİNDE YOLLARDA: TOGG’u 2023’ün birinci çeyreğinin sonunda yollarda görmek için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Üretim kampüsü ise tam kapasiteye ulaştığında her yıl 175 bin araç üretilmesi, 4 bin 300 şahsa direkt, 20 bin şahsa dolaylı istihdam sağlanması hedeflenmektedir. 2020 yılında temeli atılan ve geçen yılki bütçe sunuşumda açmayı planladığımızı zikrettiğimiz Lityum İyon Pil Üretim Tesisi Aspilsan Enerji’de seri üretime geçilmiştir.
Tarımsal dayanak ölçüsünü 39,2 milyar liraya yükselterek son yirmi yılda çiftçimize cari pahalarla yaklaşık 500 milyar liraya yakın ziraî takviye sağladık. Tarım ürünlerindeki net dış ticaret fazlası 2021 yılında 7,2 milyar dolar, son 20 yılda ise toplam 87 milyar dolara ulaşmıştır.
Öğretmenlik Meslek Kanununu yürürlüğe koyduk, böylece öğretmenlerin meslek imkânlarını genişlettik. Yürürlüğe koyduğumuz Öğretmenlik Meslek Kanunu ile birlikte öğretmenlerimiz, uzman öğretmen olduklarında maaşlarında 2023 yılında yaklaşık 2 bin 250 lira, başöğretmen olduklarında ise yaklaşık 4 bin 500 lira artış olacaktır.
ÇIRAK VE KALFA SAYISINDA 1 MİLYONA YAKIN ARTIŞ: Mesleksel Eğitim Kanunu’nda yapılan iyileştirmeler ve öğrencilerimize sağladığımız takviyelerle Aralık 2021’de 159 bin olan çırak ve kalfa sayısı bugün prestijiyle 1 milyon 108 bine yükselmiştir. İmtihanla öğrenci alan eğitim kurumlarındaki doluluk oranları da yüzde 99’a ulaşmıştır. 2021 yılı sonunda tüm OSB’lerde ve sanayi sitelerinde mesleksel eğitim merkezlerinin heyetimi da tamamlanmıştır.
KKM FİNANSAL İSTİKRARIMIZI GÜÇLENDİRDİ: Geçtiğimiz yılın aralık ayında uygulamaya koyduğumuz Kur Muhafazalı Mevduat ve Katılma Hesabı (KKM) şüphesiz öngörülebilirliği önemli ölçüde artırarak finansal istikrarımızı güçlendirmiştir. KKM ile birlikte devreye aldığımız destekleyici enstrümanlar sayesinde döviz kurlarındaki dalgalanma en aza indirilmiş, döviz tevdiat hesaplarının toplam mevduatlardaki hissesi önemli ölçüde gerilemiş ve TL mevduatların ortalama vadesi uzamıştır.
VATANDAŞLAR FİYATLARDAN AZ ETKİLENSİN DİYE GÜÇTE SÜBVANSİYON: Dünyada giderek belirsizliklerin ve risklerin arttığı bu süreçte, kaynak ve güzergâh çeşitliliği manasında sıvılaştırılmış doğalgaz konusunda yaptığımız yatırımlar, yer altı gaz depolarındaki sayı ve kapasite artışları, yenilenebilir güç yatırımlarımız sayesinde güç arz güvenliği meselesini en az hisseden ülkelerden biri olduk. Tekrar de güç arz güvenliğimizi sürdürmek ve daha rekabetçi fiyatlardan güç temin edebilmek için ithalat güzergâhlarımızı çeşitlendirme noktasında başta Azerbaycan olmak üzere kaynak ülkelerle görüşmelerimizi sürdürüyoruz. Bunun yanı sıra, küresel güç fiyatlarında yaşanan önemli artıştan vatandaşlarımızın minimum düzeyde etkilenmesi için mevcut fiyatlar çerçevesinde vatandaşlarımıza doğalgazda yüzde 75, elektrikte ise birinci kademede yüzde 50 sübvansiyon sağlıyoruz.
KİŞİ BAŞI GELİRDE 44 BİN DOLAR VAADİ: 2023-2025 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Programla, küresel çapta yaşanan kuvvetli sınamalara karşın ülkemizi amaçlarına en sağlıklı biçimde ulaştırmayı ve bu süreçteki kazanımlarımızı da müdafaayı amaçlamaktayız… 2023 yılında hedeflediğimiz büyüme artışı ile 2002 yılında 9 bin 279 dolar olan satın alma gücü paritesine göre kişi başına gelirimizi program dönemi sonunda yaklaşık 44 bin dolar düzeyine çıkarmayı amaçlıyoruz.
İŞSİZLİK 2025’TE YÜZDE 9,6 DÜZEYİNE İNEBİLECEK: Program dönemi boyunca istihdamın yıllık ortalama 890 bin kişi artması ve işgücüne iştirak oranlarındaki öngörülen artışa karşın işsizlik oranının kademeli olarak gerileyerek 2025 yılında yüzde 9,6 düzeyinde gerçekleşmesi iddia edilmektedir.
CARİ AÇIKTA MAKSAT YÜZDE 1,5: Orta Vadeli Programımızın uygulama sürecinde, politikalarımızda göstereceğimiz kararlılıkla, bütçe açığımızın da GSYH’ye oranını program dönemi sonunda yüzde 1,5 düzeyine indirmeyi hedefliyoruz.
AB ülkelerinde yüzde 86,4 üzere nispeten yüksek bir düzeyde seyreden Avrupa Birliği (AB) tarifli borç stokunun GSYH’ye oranı, ülkemizde 2022 yılı ikinci çeyreği prestijiyle yüzde 39,3’tür… 2022 yılında AB tarifli genel yönetim borç stokunun GSYH’ye oranının bir önceki yıla göre 5,1 puan azalarak yüzde 36,7 olarak gerçekleşmesini ve 2025 yılında yüzde 32,1’e gerilemesini hedeflemekteyiz.
SAYIŞTAY’IN TESPİTLERİYLE İLGİLİ ÇALIŞMA YAPILIYOR: Sayıştay raporlarında eleştirilen konuların kamu yönetimlerince yerine getirilmesini sağlamak hedefiyle Cumhurbaşkanlığı uyumunda hem Strateji ve Bütçe Başkanlığında hem de Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesinde çalışmalar yürütülmektedir. Bu ünitelerimizce her bir Sayıştay bulgusu üzerinde gerekli çalışmalar yapılmaktadır. Tenkit konusu bulguların yerine getirilmesini sağlamak gayesiyle hem işçi eğitim çalışmaları hem de ön mali kontrolü sağlamaya yönelik bilişim sistemleri oluşturulması çalışmaları devam etmektedir.
2023’DE BÜTÇESİ YÜZDE 58 ARTTI, ÖNÜMÜZDEKİ YIL FAİZE 565 MİLYAR LİRA ÖDENECEK: 2023 yılı bütçemizde; bütçe Sarfiyatları 4 trilyon 469,6 milyar lira, bütçe gelirleri 3 trilyon 810,1 milyar lira, bütçe açığı 659,4 milyar lira olarak öngörülmüştür. 2022 yılına göre (ek bütçe dahil) 2023 yılı bütçe ödenekleri yüzde 57,9 artmaktadır. 2023 yılı bütçe masraflarının ekonomik sınıflandırmaya göre dağılımı ise şöyledir; işçi sarfiyatları 952,3 milyar lira, Toplumsal Güvenlik Kurumlarına devlet primi masrafları 150,4 milyar lira, mal ve hizmet alım sarfiyatları 318,7 milyar lira, cari transferler 1 trilyon 682 milyar lira, sermaye masrafları 315,8 milyar lira, sermaye transferleri 37,3 milyar lira, borç verme masrafları 359,2 milyar lira, yedek ödenekler 88,2 milyar lira ve faiz sarfiyatları 565,6 milyar liradır.
MAZOT TAKVİYESİ YÜZDE 282, GÜBRE DAYANAĞI 140 ARTACAK: 2023 yılında bütçemizden tarıma ayrılan toplam kaynağı 142,9 milyar liraya yükseltiyoruz. Bu çerçevede; ziraî takviye programları için 54 milyar lira, tarım sektörü yatırım ödenekleri için 40,4 milyar lira, ziraî kredi sübvansiyonu, müdahale alımları, ziraî KİT ve ihracat dayanakları için 48,5 milyar lira kaynak tahsis ediyoruz…. 2023 yılı bütçesinde 2022 yılı bütçesine göre mazot dayanağını yüzde 282, gübre takviyesini yüzde 140 oranında artırıyoruz. Bu çerçevede mazot dayanağı için 12 milyar lira ve gübre dayanağı için 4,9 milyar lira olmak üzere toplam 16,9 milyar lira ödenek öngörüyoruz.
ASGARİ ÜCRETİN VERGİ DIŞI TUTULMASININ MALİYETİ 300 MİLYAR LİRA: Toplumsal devlet prensibi gereği toplum kesitlerine 2023 yılında sağlayacağımız refah katkısı yaklaşık 1 trilyon 140 milyar liraya ulaşmaktadır. Bu fiyat bütçenin yaklaşık yüzde 25,6’sına tekabül etmektedir. Bu kapsamda 2023 yılında; doğalgaz ve elektrik sübvansiyonları için 530 milyar lira, Minimum ücretin vergi dışı tutulmasıyla 300 milyar lira, yaşlı, engelli, emekli, dul ve yetimler üzere toplum kesitlerini korumak emeliyle yapılan vergi indirimleri kapsamında 51 milyar lira kaynak sağlanması öngörülmektedir.
MALİ DİSİPLİNDEN TAVİZ VERMEYECEĞİZ: 2023 yılı bütçemizin, ülkemizin kalkınması ve vatandaşlarımızın refahının artırılması doğrultusunda en kaliteli kamu hizmetlerine destek teşkil edeceğine inanıyoruz. Bütçemizin uygulanmasında bugüne kadar olduğu üzere bundan sonra da mali disiplinden taviz vermeyeceğiz.”
CHP Küme Başkanvekili Engin Özkoç, Oktay’ın sunumunun akabinde TBMM Lideri Mustafa Şentop’tan “Sarayın temsilcisi olarak burada verdiği sayıların, ülkemizdeki kendisini dinleyen insanları yanıltacak beyanlar olduğunu gördüğümüzden, kendisinin yaklaşık 2 saatlik konuşmasına karşılık 1 dakikalık yanıt vermek istiyorum” sözleri ile söz talebinde bulundu.
Ancak Şentop söz vermedi. Özkoç’un ısrarı üzerine Şentop, milletvekillerine daha sonra söz vereceğini söyledi ve Özkoç’un konuşma talebini ikinci defa geri çevirdi.
