Tbmm’de Bütçe Görüşmeleri… Fatih Erbakan: “Verginin Değil, Gelirin Tabana Yayılması Gereklidir”
BAKAN NEBATİ: KKM HESAPLARINA BUGÜNE KADAR YAKLAŞIK 91,6 MİLYAR TL TAKVİYE ÖDEMESİ GERÇEKLEŞTİRİLDİ
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Plan ve Bütçe Komisyonu’nda sunum yaptı. Nebati, “2021 yılı aralık ayında döviz kuru oynaklıklarının önüne geçerek finansal istikrarımızı tahkim etmek maksadıyla Kur Muhafazalı Mevduat ve Katılma Hesapları (KKM) uygulamasını devreye aldık. Vatandaşlarımızın KKM’ye takviye ve teveccühleri sayesinde ulusal para ünitemizde istikrar güçlendirilmiş ve TL’ye olan güven artmıştır. 9 Kasım prestijiyle 2,3 milyon mudinin yaklaşık 1,5 trilyon TL’lik tasarrufu bu hesaplarda kıymetlenmektedir. Hazine tarafından desteklenen KKM hesaplarına bugüne kadar yaklaşık 91,6 milyar TL dayanak ödemesi gerçekleştirilmiştir. Hazine takviyeli hesaplarda yenileme oranı yaklaşık yüzde 70 düzeyindedir. KKM hesaplarının toplam vadeli mevduatlar içindeki hissesi ise yüzde 27’dir” dedi.
TBMM Plan ve Bütçe Komitesi’nde bugün Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bütçesi görüşülüyor. Bakan Nureddin Nebati, komitede yaptığı sunumda şunları söyledi:
“IMF 2022 YILI KÜRESEL BÜYÜME BEKLENTİSİNİ BU YILIN BAŞINDAKİ YÜZDE 4,4 DÜZEYİNDEN YÜZDE 3,2’YE DÜŞÜRDÜ”
“2020 yılının birinci aylarından itibaren tüm dünyayı tesiri altına alan salgının yıkıcı sonuçlarının artık çok büyük ölçüde geride kaldığını görüyoruz. Aşılama ve genişletici siyasetlerin tesiriyle 2021 yılında küresel düzeyde canlanan ekonomik aktivite, 2022 yılında kademeli olarak yavaşlamaktadır. Jeopolitik gerginliklerin tırmanması, artan güç maliyetleri, yükselen enflasyon ve sıkılaştırıcı para siyasetleri nedeniyle bugün küresel büyümeye ait beklentiler sürekli olarak aşağı yönlü güncellenmektedir. Milletlerarası Para Fonu (IMF), 2022 yılı küresel büyüme beklentisini bu yılın başındaki yüzde 4,4 düzeyinden yüzde 3,2’ye düşürdü. 2023 yılı beklentisini de yüzde 2,7 düzeyine indirdi. Başka yandan dünya ticaret hacmindeki artış da giderek yavaşlıyor. 2021’de yüzde 10 artan ticaret hacminin, 2022 yılında yüzde 4,3 artması bekleniyor.
Yüksek enflasyona karşı dünyada uygulanan nakdî sıkılaşmanın tesiriyle talebin daralmaya başladığını, küresel resesyon riskinin önemli manada arttığını görüyoruz. IMF, 2023 yılında Almanya ve İtalya ekonomilerinin daralmasını bekliyor. Avro Bölgesi’nin 2023 yılı büyüme kestirimi, bu yılın başında yüzde 2,5 iken şu anda yüzde 0,5 düzeyine düşmüş durumda. Dünyada artan faiz oranları bir taraftan talebi düşürürken öteki taraftan da borçlanma maliyetlerini yükselterek bütçeler üzerindeki yükü ağırlaştırıyor. Ayrıyeten, tüm dünyada doların bedel kazandığı, varlık fiyatlarının düştüğü, piyasalardaki oynaklığın arttığı ve gelişmekte olan ülkelerden portföy çıkışının gerçekleştiği bir süreç yaşanıyor.
“YÜKSEK FAİZ ARTIŞLARINA GİTMENİN ÇÖZÜM YERİNE FELAKET GETİREBİLECEĞİ EKONOMİSTLER TARAFINDAN DA SON DÖNEMDE DEFAATLE SÖZ EDİLİYOR”
Yüksek faiz artışlarına gitmenin çözüm yerine felaket getirebileceği, memleketler arası kuruluşlar ve önde gelen ekonomistler tarafından da son dönemde defaatle tabir ediliyor. Finansal şartların bu derece sıkılaştığı, üretici ve tüketici enflasyonunun tarihi rekor düzeylere geldiği söz konusu küresel ekonomik konjonktürde, para ve maliye siyasetleri ortasındaki ahenk ve istikrarın her zamankinden daha önemli hale geldiğini görmekteyiz.
2022 yılı önemli jeopolitik gerginliklere de sahne olmuştur. Rusya-Ukrayna savaşı, besinde ve güçte kritik tedarik yollarının tıkanmasına ve münasebetiyle emtia fiyatlarında ek artışlara yol açmıştır. Batılı ülkelerin Rusya’ya uyguladığı yaptırımlar ve Rusya’nın karşı karşılıklarıyla bugün Avrupa, önemli bir güç kriziyle karşı karşıyadır. Süratle artan elektrik ve doğal gaz fiyatları enflasyonu daha da yükseltirken hane halkı satın alma gücünü de azaltıyor. Öyle ki Avrupa’da güç dayanakları 2021 yılı eylül ayından bugüne kadar toplam 674 milyar avroya ulaşmıştır. Avrupa’da birçok şirket yüksek güç maliyetleri nedeniyle üretimini azaltmakta ya da durdurmaktadır.
2021 yılına 50 dolar, 2022 yılına ise 80 dolardan başlayan petrol fiyatları, Rusya-Ukrayna savaşıyla 130 dolar düzeylerine kadar yükselmiştir. Misal formda 2021 yılı başında bin metreküpü 200 dolar olan Avrupa spot doğal gaz fiyatları, neredeyse 18 kat artarak 26 Ağustos’ta 3 bin 500 doların üstüne çıkmış ve tarihi dorukları görmüştür. Bugün güç fiyatları bir ölçü gerilemiş olsa da hâlâ geçmiş yılların üzerinde seyretmektedir. Salgın öncesinde bin 500 dolar düzeylerinde olan navlun fiyatları, salgın ve 2021 yılında güçlenen küresel ekonomik aktivite nedeniyle 11 bin dolara kadar yükselmiştir. Bu yıl yavaşlayan küresel ticaret nedeniyle navlun fiyatları, yaklaşık yüzde 70 düşerek 3 bin 300 dolar düzeylerine gerilemiştir. Emtia fiyatlarındaki artışların yanı sıra tedarik zincirlerindeki bozulma ve ham unsur düşünceleriyle dünyada tarihi yüksek enflasyon oranları tecrübe edilmektedir.
“MAKROEKONOMİK VE FİNANSAL İSTİKRAR İLE FİYAT İSTİKRARINI EŞ VAKİTLİ OLARAK SAĞLAMAK HEDEFİYLE ‘TÜRKİYE İKTİSAT MODELİ’Nİ DEVREYE ALDIK”
ABD ve Birleşik Krallık’ta son 40 yılın, Almanya’da ise son 70 yılın en yüksek enflasyonu yaşanmaktadır. Küresel düzeyde enflasyon kestirimlerinin sürekli olarak üst yönlü güncellendiğini görüyoruz. Kuvvetli küresel kaidelerin yaşandığı ve küresel konjonktürün süratli değiştiği böyle bir dönemde, ülkemizde makroekonomik ve finansal istikrar ile fiyat istikrarını eş vakitli olarak sağlamak, yüksek katma bedelli üretimi teşvik etmek, tedarik zincirlerindeki değişimi fırsata çevirmek ve cari süreçler açığı sıkıntısını kalıcı olarak çözmek maksadıyla ‘Türkiye İktisat Modeli’ni devreye aldık.
Geldiğimiz noktada, modelimizin gayeleriyle uyumlu olarak, endüstrinin ulusal gelir içindeki hissesi artış eğilimine girmiş, turizm sektörünün dünyadan aldığı hisse artmış, güç dışı cari süreçler istikrarında önemli bir güzelleşme kaydedilmiş; yatırım, istihdam, üretim ve ihracatta önemli kazanımlar elde edilmiştir. Gelişmiş ve gelişmekte olan birçok ülke için resesyon riskinin arttığı bu dönemde, modelimiz sayesinde Türkiye iktisadı güçlü biçimde büyümeye devam ederken büyümenin kompozisyonu da istikrarlı bir görünüm sergilemektedir.
Türkiye, 2021 yılında yüzde 11,4 oranındaki GSYH büyümesi ile G20 içinde en süratli büyüyen ülke olmuş ve son 50 yılın en yüksek büyüme oranını kaydetmiştir. Bu büyümenin 6,6 puanı yurt içi talepten, 4,8 puanı ise net dış talepten gelmektedir. Belirtmek isterim ki net dış talebin büyümeye olan bu katkısı, 2001’den sonra ulaşılan en yüksek sayı olmuştur.
“GSYH GERÇEK OLARAK 2022 BİRİNCİ YARISINDA YÜZDE 7,5 BÜYÜME KAYDETMİŞTİR”
Rusya ile Ukrayna ortasındaki savaşın neden olduğu belirsizlik ortamına ve zayıflayan küresel iktisada karşın, gayrisafi yurtiçi hasılamız, gerçek olarak 2022 yılı birinci yarısında yüzde 7,5 büyüme kaydetmiştir. İkinci çeyrek prestijiyle yüzde 7,6 büyüme oranıyla Türkiye, OECD’de en süratli büyüyen ülkeler ortasında yer almıştır. Yılın birinci yarısında ekonomimiz, sürdürülebilir ve sağlıklı büyüme amacımız doğrultusunda istikrarlı görünümünü korumuştur. Büyümeye net dış talebin katkısı, birinci çeyrekte 3 puan, ikinci çeyrekte ise 2,7 puan olmuştur. Ayrıyeten, 2022 yılının ikinci çeyreği prestijiyle kesintisiz ve güçlü büyüme sürecini on birinci çeyreğe taşıyan makine ve teçhizat yatırımları, ekonomimizin sağlam bir temel üzerinde ilerlediğine işaret etmektedir.
“YILIN GENELİ İÇİN YÜZDE 5 ORANINDA BİR BÜYÜMENİN GERÇEKLEŞMESNİ ÖNGÖRÜYORUZ”
2022 yılının ikinci yarısına ait öncü göstergeler, küresel yavaşlamanın da tesiriyle ölçülü büyümeye işaret etmekte olup, yıl geneli için yüzde 5 oranında bir büyümenin gerçekleşmesini öngörüyoruz. 2023 yılında da istikrarlı görünümünü muhafazası beklenen ekonomik büyümenin yüzde 5 olması hedeflenmektedir.
Toplam istihdam, salgın öncesi dönemin üzerine çıkarak tarihi yüksek düzeylere ulaşmıştır. Böylece işsizlik oranı tek haneye düşmüştür. Geride bıraktığımız son 20 yıllık dönemde Türkiye iktisadı, bir yandan üretirken bunun karşılığında istihdam sağlayabilen bir yapıya bürünmüştür. Güçlü büyümenin bir yansıması olarak, salgın öncesi döneme kıyasla toplam istihdam yaklaşık 2,6 milyon kişi artmış ve böylece 2022 yılı ikinci çeyrek prestijiyle Türkiye, yeni iş imkanları oluşturmada, OECD ülkeleri ortasında açık orta birinci sırada yer almayı başarmıştır. Toplam istihdam düzeyi, eylül prestijiyle 31,4 milyon şahısla tüm vakitlerin doruğuna ulaşmıştır. Böylece istihdam oranı, 2021 yıl sonuna göre 0,9 puan artarak yüzde 47,6’ya yükselmiştir. Güçlü istihdam büyümesinin işgücü artışının üzerinde seyretmesi sonucunda işsizlik oranı tek haneye düşmüştür. Ağustos ayı prestijiyle işsizlik oranı son 8 yılın en düşük düzeylerine gerileyerek yüzde 9,9 olmuştur.
“OVP ÇERÇEVESNDE GÜÇLÜ İSTİHDAM ARTIŞININ DEVAMI VE İŞSİZLİK ORANININ DÜŞÜŞ EĞİLİMİNİ SÜRDÜRMESİ ÖNGÖRÜLMEKTEDİR”
Orta Vadeli Program çerçevesinde, güçlü istihdam artışının devamı ve işsizlik oranının düşüş eğilimini sürdürmesi öngörülmektedir. İhracatımız tarihi rekorlar kırmaya devam ediyor. Türkiye İktisat Modeli kapsamında attığımız adımlarla birlikte ihracatçılarımız küresel tedarik zincirlerindeki aksaklıkları fırsata çevirmeyi başarmış ve ihracatımızı büyümenin lokomotifi haline getirmiştir.
İhracatımız, 2022 yılının her ayında rekor kırmış ve Ekim ayında yıllıklandırılmış 253 milyar doları aşarak Cumhuriyet tarihinin en yüksek düzeyine ulaşmıştır. Bugün Türkiye, 228 ülke ve bölgeye ihracat yapan ve dünya ihracatından aldığı hissesi yüzde 1’in üzerine çıkaran güçlü bir iktisat pozisyonundadır. Orta Vadeli Program dönemi sonunda ihracatın 305 milyar dolara ulaşmasını hedefliyoruz.
“YÜKSEK SEYREDEN GÜÇ İTHALATI İLE TOPLAM İTHALATIMIZ DA YÜKSELMİŞTİR”
Artan küresel güç fiyatlarına bağlı olarak yüksek seyreden güç ithalatı ile toplam ithalatımız da yükselmiştir. 2021 yılında toplam 50,7 milyar dolar olan güç ithalatı, Ekim ayında yıllıklandırılmış olarak 94,4 milyar dolara yükselmiştir. 2022 yılı Ekim ayında ithalat, yıllıklandırılmış olarak 356,5 milyar dolar olmuştur. Yıllık ihracatın ithalatı karşılama oranı, Ekim ayı prestijiyle yüzde 71 iken güç hariç bu oran yüzde 91 düzeyinde gerçekleşmiştir.
Turizm, dünya ortalamasının üzerinde bir süratte büyüyerek salgın öncesi düzeylerinin üzerinde bir performans göstermektedir. Toplam ziyaretçi sayısı bu yılın birinci üç çeyreğinde yıllık yüzde 94 artarak 39,4 milyon kişi olarak gerçekleşirken tıpkı dönemde toplam turizm gelirleri ise yüzde 68 artarak 35 milyar dolara yükselmiştir. Yılın geri kalanında da turizmdeki seyrin devam etmesi ve rekor gelir elde ettiğimiz 2019 yılının da oldukça üzerinde performans göstermesini bekliyoruz.
“ENERJİ FATURASI GEÇEN YILIN TIPKI DÜZEYİNDE KALSAYDI ŞU AN CARİ SÜREÇLER AÇIĞINI KONUŞMUYOR OLACAKTIK”
Cari süreçler istikrarı güç ithalatı kaynaklı açık verirken güç hariç cari istikrar fazla verme eğilimini sürdürmektedir. Ayrıyeten vurgulamak isterim ki güç faturası geçen yılın tıpkı düzeyinde kalsaydı şu an cari süreçler açığını konuşmuyor olacaktık.
Şöyle ki; ihracattaki güçlü görünüm ve turizm gelirlerindeki toparlanmaya karşın, başta güç olmak üzere yüksek emtia fiyatlarının tesiriyle cari süreçler açığı, ağustos prestijiyle yıllıklandırılmış olarak 40,9 milyar dolar olmuştur. Güç ve altın hariç değerlendirildiğinde cari süreçler istikrarı, ağustos ayında yıllıklandırılmış olarak 41,2 milyar dolar fazla vermiştir.
Bu yılın birinci yarısındaki yüzde 7,5’lik güçlü büyümeye karşın, altın ve güç hariç cari süreçler istikrarında 2019 yılından sonraki en âlâ yıllık düzeye ulaşılmıştır. Ekonomik büyümede güçlü performansın görüldüğü bir dönemde sağlanan bu düzgünleşme, Türkiye İktisat Modeli’nin önemli bir başarısıdır. Uyguladığımız siyasetlerle cari süreçler istikrarını orta ve uzun vadede kalıcı olarak güzelleştirmeyi amaçlıyoruz.
Bu kapsamda katma pahalı üretimi artırmak, yenilenebilir gücün hissesini daha da yükseltirken güç teknolojilerini yerli ve ulusal imkanlarla geliştirmek, elektrik motorlu araç endüstrisi ve mobilite ekosistemini hayata geçirmek, dijital dönüşümü hızlandırmak ve işgücünün niteliklerini uygunlaştırmak için kapsamlı siyasetler uyguluyoruz. Öbür yandan, 2023 başında Karadeniz’deki doğal gaz çalışmalarının tamamlanması ve yeni rezervlerin keşfi ile güçte dışa bağımlılığımızı azaltmayı ve cari süreçler istikrarı ile dış finansman gereksinimi üzerindeki baskıyı daha da aşağı çekmeyi hedefliyoruz.
“NET DÖVİZ KONUM AÇIĞI 2010’DAN BU YANA EN DÜŞÜK DÜZEYİNE GERİLEMİŞTİR”
Dış finansman üzerindeki baskıyı azaltmayı amaçlayan yaklaşımımız, gerçek sektörün döviz durumuna olumlu yansımaktadır. Finansal kesim dışındaki firmaların net döviz konum açığı, 2017’den itibaren 98,5 milyar dolar güzelleşerek 2022 yılı ağustos ayında, 2010’dan bu yana en düşük düzeyi olan 89 milyar dolara gerilemiştir. Ayrıyeten sektör, kısa vadeli net döviz konumunda ağustos ayı prestijiyle 69 milyar dolar fazladadır. Öteki yandan, milletlerarası rezerv konumumuzu güçlü tutmak, önceliklerimiz ortasında yer almaktadır. TCMB brüt rezervleri, yıl başına göre 3 milyar doların üzerinde artarak, 28 Ekim prestijiyle 114,2 milyar dolar düzeyine ulaşmıştır.
“RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI, KÜRESEL ŞARTLARIN DAHA DA ZORLAYICI HALE GELMESİNE NEDEN OLMUŞTUR”
Enflasyon, istisnasız tüm dünyada bir sorun haline gelmiş durumda. Bu gelişmede birçok faktör belirleyici olurken yakın coğrafyamızda yaşanan Rusya-Ukrayna savaşı da küresel şartların daha da zorlayıcı hale gelmesine neden olmuştur. Kolay kolay tahayyül edilemeyecek birçok riskin tıpkı anda gerçekleşmesi, ülkemizde de enflasyon görünümünü bozmuştur. Milletlerarası piyasa gelişmelerine hassaslığı yüksek olan güç, ulaştırma, besin ve sağlam tüketim malları üzere kalemlerde yüksek fiyat artışları kaydedilmiştir. Buna bağlı olarak yıllık tüketici enflasyonu, ekim ayı prestijiyle yüzde 85,5’e yükselmiştir. Türkiye İktisat Modeli’miz kapsamında, enflasyonla mücadeleyi, birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkenin yaptığı üzere tüketim, üretim ve yatırım daralmasına neden olacak faiz artışları yoluyla değil, ekonomimizin üretim kapasitesini artıracak arz yönlü siyasetleri geliştirerek sürdürüyoruz.
“HEDEFİMİZ, ÜLKEMİZİ GÜÇLÜ BİR ÜRETİM İKTİSADI HALİNE GETİRMEKTİR”
Hedefimiz, ülkemizi güçlü bir üretim iktisadı haline getirmektir. Böylece sakinlik, yüksek işsizlik ve istikrarsızlık problemlerini yaşamak yerine, insan odaklı bir yaklaşımla kalıcı fiyat istikrarını sağlamayı hedefliyoruz. Bununla birlikte, tüm dünyada olduğu üzere ülkemizde de artan hayat pahalılığı nedeniyle vatandaşlarımızın karşılaştığı problemlerin elbette farkındayız. Alım güçlerinde gerçekleşen kaybın önüne geçmek için hükümet olarak üzerimize düşen hiçbir sorumluluktan kaçmıyoruz. Vatandaşlarımızı, çalışanlarımızı, emeklilerimizi, esnaf ve çiftçilerimizi enflasyona karşı ezdirmemek için gelir ve harcama siyasetlerini faal bir halde kullanıyoruz.
Bankacılık sektörümüz, güçlü sermaye yapısı ve yüksek faal kalitesiyle KOBİ’ler başta olmak üzere gerçek sektörümüze üretken alanlarda kaynak sağlamaya devam etmektedir. 2022 yılı eylül ayı prestijiyle sektörün sermaye yeterlilik rasyosu yüzde 18,8 ile yüzde 8 olan yasal taban oranın 2 katının üzerinde gerçekleşirken tahsili gecikmiş alacak oranı yüzde 2,3 ile oldukça düşük düzeylerde seyretmektedir.
Küresel finansal şartların sıkılaştığı bu dönemde bankalarımız, aracılık faaliyetlerini sağlıklı bir biçimde sürdürmektedir. 2022 yılı eylül ayında sektörün yıllıklandırılmış öz kaynak ve etkin kârlılığı, sırasıyla yüzde 35,4 ve yüzde 4,1 olarak gerçekleşmiştir. Bankacılık sektörümüz, ekim ayı prestijiyle yabancı para net genel durumunda 5 milyar dolarlık fazlaya sahiptir. Sektör, istikrarlı görünümü ve güçlü sermaye yapısı sayesinde mümkün şoklara karşı dirençli bir pozisyondadır.
“KKM HESAPLARINA BUGÜNE KADAR YAKLAŞIK 91,6 MİLYAR TL TAKVİYE ÖDEMESİ GERÇEKLEŞTİRİLMİŞTİR”
2021 yılı aralık ayında döviz kuru oynaklıklarının önüne geçerek finansal istikrarımızı tahkim etmek gayesiyle Kur Muhafazalı Mevduat ve Katılma Hesapları (KKM) uygulamasını devreye aldık. Vatandaşlarımızın KKM’ye takviye ve teveccühleri sayesinde ulusal para ünitemizde istikrar güçlendirilmiş ve TL’ye olan güven artmıştır. 9 Kasım prestijiyle 2,3 milyon mudinin yaklaşık 1,5 trilyon TL’lik tasarrufu bu hesaplarda kıymetlenmektedir. Hazine tarafından desteklenen KKM hesaplarına bugüne kadar yaklaşık 91,6 milyar TL takviye ödemesi gerçekleştirilmiştir. Hazine dayanaklı hesaplarda yenileme oranı yaklaşık yüzde 70 düzeyindedir. KKM hesaplarının toplam vadeli mevduatlar içindeki hissesi ise yüzde 27’dir.
Altını çizmek isterim ki KKM uygulaması olumsuz jeopolitik gelişmeler, küresel finansal şartlardaki sıkılaşma, avro-dolar paritesindeki gelişmeler ve arz güvenliğine ait yaşanan tüm problemlere karşın finansal istikrarın sürdürülmesinde aktif rol oynamıştır. KKM uygulamasıyla birlikte TL mevduatın ortalama vadesi 2 katına yükselmiş, sektörün en önemli risklerinden olan vade uyumsuzluğunda önemli düzgünleşme sağlanmıştır. Ayrıyeten döviz tevdiat hesaplarının toplam mevduatlardaki hissesi, yaklaşık 17 puan düşüş göstererek yüzde 52,3’e gerilemiştir.
Küresel finansal piyasalarda öngörülebilirliğin azaldığı, dolar karşısında avronun dahi sene başına göre yüzde 12, Japon yeninin ise yüzde 27 bedel kaybettiği böyle bir ortamda TL’de stabilite sağlanmıştır. Gerçek kur ise sene başına göre yüzde 16,7 paha kazanmıştır. Bu uygulamanın döviz kuru dalgalanması ve başka makroekonomik göstergeler üzerindeki olumlu tesirleri dikkate alındığında maliyeti hudutlu kalmıştır.
“TÜRKİYE İKTİSAT MODELİ’MİZ KAPSAMINDA ÇEYREK ALTIN SİSTEMİ’Nİ HAYATA GEÇİRDİK”
Âtıl tasarrufların iktisada kazandırılması gayesiyle Türkiye İktisat Modeli’miz kapsamında Çeyrek Altın Sistemi’ni hayata geçirdik. Altın Toplama Ekosistemi içerisinde yer alan bu sistemde, tasarruf sahipleri fiziki altınlarını, adet fark etmeksizin ‘Darphane Kazandıran Çeyrek Hesap Sistemi’ne dahil bankalar ve iştirak bankalarında açacakları hesaplarında kıymetlendirmektedir. Finansal istikrarın güçlendirilmesinin yanı sıra Türkiye İktisat Modeli’mizin önceliklerini yerine getirmemizde gerçek sektörün finansmana kesintisiz ve sıkıntısız bir formda erişimi oldukça elzemdir. Bu bağlamda, kredilerin tüketim yerine üretken alanlara yönlendirilmesi ve gayesine uygun biçimde iktisadi faaliyetle buluşması selektif kredi siyasetimizin odağını oluşturmaktadır.
Hazine Takviyeli Kredi Kefaleti Sistemi’ni aktif olarak kullanmaya devam ediyoruz. Bu çerçevede işletmelerimizin harcamalarının karşılanması, firmaların yatırım ve ihracat faaliyetlerinin desteklenmesi gayesiyle yakın dönemde üç adet kredi paketini uygulamaya aldık. Ayrıyeten sektörlerin taleplerine yönelik olarak, tarım ve inşaat özelinde yeni kredi paketlerini de uygulamaya koyduk.
“İSTİHDAM, ÜRETİM VE İHRACAT ODAKLI KREDİ KULLANDIRIMINI ÖNCELİKLENDİRMEYE DEVAM EDECEĞİZ”
2022 yılında, yaklaşık 7 bin ticari işletmemize 54 bin kredi süreci ile 71 milyar TL kredi ve 61 milyar TL’lik kefalet kullandırdık. Ek olarak, ülkemizin üretim kapasitesini ve ihracat potansiyelini artırmak için ihracatçılara ve turizm sektörüne uygun faizli, uzun vadeli toplam 150 milyar TL’lik kredi imkanı sunduk. Selektif kredi yaklaşımımızın katkısıyla bankacılık sektörü toplam kredi hacminde 2022 yılında gerçekleşen yaklaşık 2 trilyon TL’lik artışta, imalat sanayii öncülüğünde kullandırılan ticari nitelikli krediler belirleyici olmuştur. Ülkemizin büyümesi ve kalkınmasında önemli bir rol üstlenen KOBİ’lerin bankacılık sektöründen kullandıkları kredi hacmi, ekim ayı prestijiyle 1,7 trilyon TL’yi aşmıştır. KOBİ kredilerinin tarihi ortalamasının üç katı üzerinde büyümüş olması, modelimizin çıktılarıyla uyumludur. KOBİ kredisi kullanan müşteri sayısı, eylül ayı prestijiyle 4,3 milyon adedi geçmiştir.
Yakın dönemde devreye aldığımız ek makro ihtiyati önlemlerin olumlu yansımalarını, son dönemde kayda kıymet biçimde azalış gösteren siyaset faizi ile kredi faizi makasında görüyoruz. İlerleyen vakitlerde da kredi siyasetimizde selektif yaklaşımımızı sürdürerek yatırım, istihdam, üretim ve ihracat odaklı kredi kullandırımını önceliklendirmeye devam edeceğiz.
“2022’DE 923 BİN ÜRETİCİYE 116 MİLYAR TL’LİK HAZİNE FAİZ DAYANAKLI KREDİ KULLANDIRDIK”
Çiftçi ve esnafımıza yönelik finansman imkanlarını da genişleterek üretime olan takviyemizi sürdürüyoruz. Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri aracılığıyla 2022 yılında 923 bin üreticiye yaklaşık 116 milyar TL’lik Hazine faiz dayanaklı kredi kullandırdık. Bu kredilerden doğan faizin ortalama yüzde 70’ini karşıladık. Böylece üreticilere bütçeden 6,4 milyar TL faiz takviyesi sağladık. Bu meblağın yıl sonunda 10,5 milyar TL’ye ulaşmasını bekliyoruz. Bu yıl içinde ziraî üreticiler için Hazine faiz takviyeli kredilerin tamamında üst limitleri yükselttik. Ziraî sulama birliklerine güneş gücü yatırımları için 7,5 milyon TL’ye kadar olan yatırımlarında yüzde 100’e kadar faiz dayanağı uygulamasını başlattık. Ayrıyeten, sulama kooperatifleri, sulama birlikleri ile ziraî üreticilerin 10 milyon TL’ye kadar olan geçmiş dönem ve cari dönem elektrik faturaları için kullandırılan kredilerin faiz yükünün tamamını karşılamaktayız.
Tarımsal sulama projeleri kapsamında ise DSİ-TOKİ iş birliğinde 50 milyar TL maliyetli projelerin finansman maliyetini karşılıyoruz. Bunlara ilaveten, borçları aciz vesikasına bağlanmış ziraî üreticilerimizin 664 milyon TL’lik faiz borcunu sildik. Halk Bankası aracılığıyla 2022’de 1 milyon esnaf ve sanatkâra yaklaşık 46 milyar TL’lik Hazine faiz takviyeli kredi kullandırdık. Bu kredilerden doğan faizin de yaklaşık yüzde 50’sini karşılıyoruz. Esnafımızın 2021’den önce kullandığı Hazine takviyeli kredilerin faizlerinin ortalama yüzde 75’ini karşılamaya devam ediyoruz. Uygulamanın başından bu yana, esnafımıza düşen ek 2,5 milyar TL’lik faiz yükünü karşıladık. Esnafımıza verilen faiz takviyesinin yıl sonuna kadar 9,8 milyar TL’ye ulaşmasını öngörüyoruz. Bunlara ilaveten, Halk Bankası aracılığıyla esnaf ve sanatkârlara 100 milyar TL’lik Hazine faiz dayanaklı kredi kullandırımını başlattık.
“HAZİNE FAİZ DAYANAKLI KREDİLERDEKİ SIFIR FAİZLİ KREDİ LİMİTİNİ 100 BİN TL’DEN 300 BİN TL’YE ÇIKARDIK”
Finansmana erişimde düşünce yaşayan erken basamak şirketleri alternatif finansal araçlarla desteklemeye ve girişimcilik ekosistemini geliştirmeye devam ediyoruz. Bu amaçla Melek Yatırımcılık Sistemi’ni, üst fonlara ve teşebbüs sermayesi fonlarına direkt kaynak transfer sistemlerini finansmana erişimin artırılması kapsamında kullanmayı sürdürüyoruz. Ayrıyeten, genç girişimcilere Halk Bankası aracılığıyla kullandırılan Hazine faiz takviyeli kredilerdeki sıfır faizli kredi limitini 100 bin TL’den 300 bin TL’ye, bu kredilerde aranan yaş sonunu da 30’dan 35’e çıkardık.
Hükümetlerimiz döneminde attığımız güçlü adımlarla kamu maliyesini sağlam temeller üzerine inşa ettik. Bütçe disiplinini kalıcı hale getirirken elde ettiğimiz kazanımları vatandaşlarımızın hizmetine sunduk. Küresel ekonomik krizlerin, jeopolitik gerginliklerin ve salgın şartlarının yaşandığı olağanüstü durumlarda vatandaşlarımıza ve iktisada sağladığımız teşvik ve dayanaklara karşın bütçe disiplininden taviz vermedik. 2021 yılında merkezi yönetim bütçe açığının GSYH’ye oranını yüzde 2,8 ile sonlu tuttuk.
“MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE AÇIĞININ GSYH’YE ORANININ YÜZDE 3,4 OLARAK GERÇEKLEŞMESİNİ BEKLİYORUZ”
2022 yılında da olumlu seyreden ekonomik aktiviteyle birlikte yüklü olarak gelir ve kazançlardan alınan dolaysız vergilerin katkısıyla bütçe gelirlerimiz güçlü bir artış göstermiştir. Bu yıl da doğal gaz ve elektrik tüketimine yönelik sübvansiyonlara, toplumsal kesitlere sağladığımız ek dayanaklara, çalışanlar ve emeklilerimize yaptığımız ücret ve maaş artışlarına ve vazgeçtiğimiz vergi gelirlerine karşın, merkezi yönetim bütçe açığının GSYH’ye oranının yüzde 3,4 olarak gerçekleşmesini bekliyoruz. 2022 yılında genel yönetim bütçe açığının ulusal gelire oranının Japonya’da yüzde 7,9, Fransa’da yüzde 5,1, İngiltere’de yüzde 4,3, Hindistan’da yüzde 9,9 ve Çin’de yüzde 8,9 olması öngörülmektedir.
Görüldüğü üzere ülkemiz, bütçe performansıyla gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerden müspet ayrışmaya devam etmektedir. 2023 yılı bütçesi de önceki bütçelerde olduğu üzere mali disiplin anlayışıyla hazırlanmıştır. Orta Vadeli Program döneminde, Türkiye İktisat Modeli kapsamında kamu mali yapısının daha da güçlendirilmesi hedeflenmiştir. Bütçe siyasetlerimizin bir parçası olan gelir siyaset ve uygulamalarımız, Türkiye İktisat Modeli’nin bir öteki önemli ayağını oluşturmaktadır. Vatandaşlarımızı, esnafımızı, çiftçimizi ve ihtiyaç duyulan tüm alanları destekliyor, gelir ve vergi politikalarımızı aktif ve verimli bir halde kullanıyoruz.
Bu kapsamda, 2022 yılı başından itibaren minimum ücrete kadar olan meblağları tüm çalışanlar için vergi dışı bıraktık ve yalnızca 2022 yılında bu uygulamayla 90,6 milyar TL vergi gelirinden vazgeçtik. İşçilere verilen günlük yemek bedeli ve günlük yol bedeli istisna meblağlarını artırdık. Çalışanlara yemek bedeli olarak yapılan nakit ödemeleri de direkt gelir vergisi istisnası kapsamına aldık. Patronların elektrik, doğal gaz ve ısınma masrafları için çalışanlarına yapacakları bin TL’ye kadar ödemelerini gelir vergisinden istisna ettik, bu ödemelerin sigorta prim kesintisine tabi tutulmamasını sağladık. Kolay adapta vergilendirilen yaklaşık 850 bin esnafımızın kazançlarını gelir vergisinden istisna tuttuk.
“TARIMSAL DESTEKLEME ÖDEMELERİNDE GELİR VERGİSİNİ KALDIRDIK”
Tarımsal destekleme ödemelerinde gelir vergisini kaldırdık. Geçmiş 5 yılda yapılmış kesintiler kapsamında, 1,5 milyon çiftçimize bugüne kadar 2,7 milyar TL meblağında vergiyi iade ettik. Meskenlerinde imal ettikleri malları internet üzerinden satanlar ile çatı ve cephelerindeki tesislerden elde ettikleri elektriği sisteme satan vatandaşlarımızın kazançlarını esnaf muafiyetinin kapsamına dâhil ettik. Sertifikalı tüm tohumluk, fide ve fidanların KDV oranını yüzde 1’e düşürdük. Yüzde 8 oranına tabi tarım makinelerinin kapsamını genişlettik. Tıbbi aygıtlarda KDV oranını yüzde 18’den yüzde 8’e indirdik. 2022 yılında enflasyonla mücadele kapsamında 276,8 milyar TL vergi gelirinden vazgeçiyoruz.
Vatandaşlarımızın alım güçleri ve refahını artırıyoruz. Tüketim vergilerinde önemli ölçüde indirim ve sadeleştirmeler yaptık. Bu kapsamda, besin ürünlerindeki KDV’yi yüzde 1’e indirdik. Besin ürünlerinin toptan-perakende satışlarında KDV oran farklılığını ortadan kaldırdık. Yeme-içme hizmetlerinde, temel paklık ürünlerinde, meskenlerde kullanılan ve çiftçimizin kullandığı elektrikte KDV oranını yüzde 8’e indirdik. Arsa ve arazi teslimlerinde KDV oranını yüzde 18’den yüzde 8’e indirdik, konut teslimlerinde KDV uygulamasını kademeli hale getirdik.
Yine vatandaşlarımızın en temel harcamalarında dayanaklarımızı vermeye devam ediyoruz. Bu amaçla vatandaşlarımızın hanelerde kullandığı doğal gazda yüzde 80, elektrikte ise birinci kademede yaklaşık yüzde 50 sübvansiyon sağlıyoruz. Yani maliyeti 300 TL olan bir elektrik sarfiyatının vatandaşımıza faturalanan kısmı yalnızca 150 TL’dir, kalan 150 TL’si ise sübvanse edilmektedir. Doğal gaz içinse bu fiyatlar daha çarpıcı olup, maliyeti 500 TL olan gaz tüketiminin yalnızca 100 TL’si vatandaşımıza fatura olarak yansırken 400 TL’lik büyük kısmını devletimiz karşılamaktadır.
“KONUT SORUNUNU ÇÖZMEK HEDEFİYLE DA CUMHURİYET TARİHİNİN EN BÜYÜK TOPLUMSAL KONUT PROJESİNİ BAŞLATTIK”
2,1 milyon haneye 150 kilovat saate kadar elektrik tüketim dayanağı sağlıyoruz. Maksadımız, bu dayanağın 4 milyon haneye çıkarılmasıdır. Bu kapsamda, 2023 yılında Toplumsal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu’na 4,8 milyar TL fiyatında kaynak ayrılması planlanmıştır.
Benzer bir uygulamayı 2022 yılında doğal gazda da hayata geçirdik. Halihazırda ihtiyaç sahibi 331 bin haneye 900 TL ile 2 bin 500 TL ortasında bir meblağda, yılda iki kere ödenecek formda fatura takviyesi veriyoruz. Bu kapsamda, 2023 yılında Toplumsal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu’ndan 1,8 milyar TL meblağında kaynak ayrılmıştır. Uzun vadeli konut sorununu çözmek emeliyle da Cumhuriyet tarihinin en büyük toplumsal konut projesini başlattık. Hükümetlerimiz döneminde, çalışanlarımızın ve emeklilerimizin her vakit yanında olduk, aylık ve ücretlerinde önemli iyileştirmeler sağlarken enflasyonun oldukça üzerinde artışlar yaptık.
Asgari ücreti 2022 yılında yüzde 95 oranında artırdık. 2022 yılında kamu görevlileri ile memur emeklilerimizin aylık ve ücretlerinde yüzde 85,5, SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarında yüzde 78,6 oranında artış gerçekleştirdik. Yaklaşık 5,3 milyon memur ve memur emeklimizi kapsayan ek gösterge düzenlemesiyle mali haklarda önemli artış sağladık. Meslek basamaklarına bağlı olarak öğretmenlerimizin mali haklarını önemli ölçüde güzelleştirdik. Sıhhat çalışanlarımızın maaşlarında ve hekimlerimizin emekli aylıklarında önemli artışlar yaptık, intörn eğitimi alan öğrencilerimizin ücretlerini de net taban ücret düzeyine yükselttik. Muhtarlarımızın ödeneklerini net taban ücret düzeyine yükselttik. Topladığımız verginin her lirasının vatandaşlarımıza tekrar hizmet olarak dönmesini sağlamak ve alın terinin karşılığını verebilmek için gecemizi gündüzümüze katarak çalışmaya devam edeceğiz.
“İSTANBUL’UN BÖLGESEL VE KÜRESEL BİR FİNANS MERKEZİ OLABİLMESİ İÇİN İSTANBUL FİNANS MERKEZİ KANUNU’NU ÇIKARDIK”
Yatırıma, istihdama, üretime ve ihracata yönelik büyüme odaklı vergisel dayanaklarımızı güçlü bir halde sunmaya devam ediyoruz. Bu kapsamda, ihracatçı şirketlerimiz ile sanayi sicil evrakını haiz imalatçı şirketlerimiz için kurumlar vergisini 1 puan indirdik. Hisseleri Borsa İstanbul’da birinci kez süreç görmek üzere en az yüzde 20 oranında halka arz edilen şirketlere ait kurumların 5 hesap dönemine ait kurumlar vergisi oranının 2 puan indirimli uygulanmasına imkan tanıdık. Yatırım teşvik dokümanı olmasa dahi sanayicilerin yeni makine ve teçhizat alımlarına KDV istisnası tanıdık. 2023 yılı sonuna kadar alınacak yeni makine ve teçhizatın amortisman sürelerini yarıya indirdik.
Yatırım teşvik sisteminde hak edilen yatırıma katkı meblağının kurumlar vergisi haricindeki başka vergi ödemelerinden de muhakkak oranda indirilmesine imkan sağladık. Öz kaynakların kullanımını teşvik eden çok sayıda düzenleme yaptık. İstanbul’un bölgesel ve küresel bir finans merkezi olabilmesi için İstanbul Finans Merkezi Kanunu’nu çıkardık. Böylece İstanbul Finans Merkezi’nin türel, fiziki, beşeri ve vergisel altyapısını sağlayacak düzenlemeleri hayata geçirmiş olduk.
“KAYIT DIŞI İKTİSATLA GÜÇLÜ MÜCADELEMİZİ SÜRDÜRÜYORUZ”
Vergiye ahengi güçlendiriyor, kayıt dışı iktisatla güçlü mücadelemizi sürdürüyoruz. Bu kapsamda, geçici vergi beyannamesi sayısını 4’ten 3’e indirdik. Vergiye uyumlu mükelleflere uygulanan vergi indiriminin şartlarında değişiklik yaparak uygulamanın kapsamını genişlettik. Yönetim ile mükellefler ortasında ortaya çıkan ihtilafların sonlandırılması maksadıyla ‘kanun yolundan vazgeçme’ müessesesini ihdas ettik. KDV’de ‘İsteğe Bağlı Tam Tevkifat’ uygulamasını hayata geçirdik.
Rekabet ortamını bozan, kaynak dağılımını zedeleyen ve ekonomik potansiyelimize ziyan veren kayıt dışı iktisatla mücadele kapsamında, kayıt dışılığın ağır olduğu akaryakıt sektöründe teminat uygulamasını getirdik. Vergi kaçakçılığı suçlarında mahpus cezalarının üst sonunu artırdık. Konut sektöründe kayıt dışılık ve haksız fiyat oluşumlarıyla mücadele kapsamında internet ilan sitelerine bilgi verme mecburiliği getirdik. Vergi incelemelerinde sektörel ve işlevsel uzmanlaşma modeline geçerek yenilikçi kontrol teknikleriyle mükellef haklarını önceleyen bir yaklaşımla kontrollerimizi sürdürüyoruz.
“KAYIT DIŞI İKTİSATLA MÜCADELE AKSİYON PLANI’NI HAYATA GEÇİRECEĞİZ”
2023-2025 dönemini kapsayan Kayıt Dışı İktisatla Mücadele Hareket Planı’nı hayata geçireceğiz. Büyük datanın elektronik ortama aktarıldığı, risk senaryolarının oluşturulduğu, mükellef ve sektörel tahlil çalışmalarının yapılabildiği RADAR sisteminin de katkısıyla kayıt dışı iktisatla mücadelede aktifliği artırıyoruz.
Vergi uygulamaları ile muhasebe ve raporlama hizmetlerinde dijitalleşmeyi yaygınlaştırıyoruz. İnternet Vergi Dairesi, e-Fatura, e-Defter, Hazır Beyan Sistemi, İnteraktif Vergi Dairesi, e-Tebligat ve e-Yoklama üzere çok sayıda uygulamayı hayata geçirdik. Böylece, başta 6,9 milyon vergi mükellefimiz olmak üzere tüm vatandaşlarımıza 7 gün 24 saat hizmet veriyoruz. Bütünleşik Kamu Mali Yönetim Bilişim Sistemi’yle kamu mali yönetiminde, masrafların planlanmasından bütçelenmesine, harcama basamağından muhasebeleştirilmesine, nakdinin sağlanıp ödenmesinde raporlanması ve kontrol kademesine kadar tüm süreçleri elektronik ortamda yürütüyoruz.
Kağıt doküman kullanımını ortadan kaldırmayı hedeflemekteyiz. Kamu harcamalarında tasarruf sağlanması ve kamu alımlarının rasyonel bir temelde gerçekleştirilmesi bir başka gayemiz olmuştur. Bu kapsamda, Devlet Materyal Ofisi bünyesinde merkezi alım siyasetlerini işletiyoruz. Kamu hastanelerinin ihtiyaç duyduğu ilaç ve tıbbi gereçlerin daha aktif temin edilmesi gayesiyle başlattığımız Sıhhat Market uygulamasını genişleterek devam ettiriyoruz. Ayrıyeten, kamunun akaryakıt gereksiniminin merkezi olarak tedarik edilmesiyle önemli oranda tasarruf sağlıyoruz. Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü, yürüttüğü Ar-Ge çalışmalarıyla birlikte dünyanın en güvenli pasaportunu üretir hale gelmiştir.
“MAKROEKONOMİK İSTİKRARLARI GÖZETEN BİR BORÇLANMA PROGRAMI UYGULANMIŞTIR”
Kamu maliyesindeki disiplinli duruş ve uygulanan faal borçlanma siyasetleri sonucunda, Avrupa Birliği (AB) tarifli genel yönetim borç stokunun ulusal gelire oranı, 2021 yılında yüzde 41,8 iken 2022 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 39,3’e gerilemiştir. AB üyesi ülkelerde ise bu oran, ikinci çeyrek prestijiyle ortalama yüzde 86 düzeyinde olup, 2022 yıl sonunda Fransa’da yüzde 112, Almanya’da yüzde 71 ve İtalya’da yüzde 147 olması beklenmektedir. Ulusal gelire oran olarak borç stokunun gerilemeye devam etmesini ve program dönemi sonunda yüzde 32,1 olmasını öngörüyoruz. Küresel piyasalardaki olumsuz görünüm ve yaşanan dalgalanmalara karşın 2022 yılında mali disiplinden ödün vermeden stratejik ölçütlere dayalı ve makroekonomik istikrarları gözeten bir borçlanma programı uygulanmıştır.
Borçlanmanın vadesi, maliyeti ve kompozisyonu alanlarında önemli kazanımlar elde edilmiştir. 2020 yılı sonunda 34 ay, 2021 yılı sonunda ise 54 ay olan iç borçlanmanın ortalama vadesi, 2022 yılı ekim ayı prestijiyle 69 aya kadar yükselmiştir. 2022 yılı başında yüzde 24,6 olan sabit getirili TL cinsi iç borçlanmanın ortalama maliyeti, 2022 yılı ekim ayına gelindiğinde yüzde 10,9’a gerilemiştir.
Borç stokunun faiz oranlarına karşı hassaslığını azaltmak emeliyle sabit faizli borçlanma araçları tercih edilerek değişken faizli borçların hissesi azaltılmıştır. 2019-2021 döneminde toplam iç borçlanmanın yüzde 38’i sabit getirili TL cinsi senetler ile sağlanmışken bu yılın ocak-ekim döneminde sabit getirili TL cinsi senetlerin hissesi yüzde 58’e yükselmiştir.
“2022 YILINDA YURT İÇİ DÖVİZ CİNSİ BORÇLANMALAR AZALTILMIŞ, TÜRK LİRASI CİNSİ BORÇLANMAYA YÜK VERİLMİŞTİR”
Borç stokunun yapısını uygunlaştırmak için yurt içi borçlanmada döviz cinsi senetlerin hissesi azaltılmıştır. Bu çerçevede, 2022 yılında yurt içi döviz cinsi borçlanmalar azaltılmış, Türk lirası cinsi borçlanmaya yük verilmiştir. Piyasa şartlarına bağlı olmakla birlikte, önümüzdeki yıl da yurt içinde döviz cinsi borçlanmanın hissesini azaltmaya devam edeceğiz.
2022 yılı, küresel iktisada ait olumsuz görünüm ve yaşanan jeopolitik gelişmeler çerçevesinde, özellikle gelişmekte olan ülkeler için finansal şartların ve finansmana erişim imkanlarının önceki yıllara göre son derece sıkılaştığı bir dönem olmuştur. Buna karşın, şubat ve ekim aylarında iki kira sertifikası, mart ve kasım aylarında ise iki tahvil ihracı sonucunda milletlerarası sermaye piyasalarından toplam 9 milyar dolar dış finansman sağlanmıştır. Hazine ve Maliye Bakanlığı olarak gerek direkt gerek garanti sağlayarak uygun şartlarda dış finansman imkanlarını da kıymetlendiriyoruz.
2022 yılı ekim ayı prestijiyle Hazine geri ödeme garantisi altında 1,2 milyar dolar ve 1 milyar doları tahsisli olmak üzere, proje finansmanı hedefiyle toplam 2,2 milyar dolar meblağında dış finansman sağladık. Sağlanan finansman; sıhhat, tarım ve güç sektörlerindeki projelerin desteklenmesi gayesiyle kullandırılmaktadır.
Tek Hazine Kurumlar Hesabı uygulamasıyla Hazine nakit rezervi güçlendirilmiş ve bütçeye katkı sağlanmıştır. Uygulama sayesinde toplamda 50 milyar TL’yi aşan bir kaynak büyüklüğüne, rastgele bir maliyet olmaksızın ulaşılmış ve 12 milyar TL’yi aşan nema geliriyle merkezi yönetim bütçesine katkı sağlanmıştır. 2021 Yılı Kontrol Raporu’nda Bakanlığımıza yönelik olarak toplam 18 kontrol bulgusuna yer verilmiştir. Söz konusu bulgularla ilgili olarak; 6 bulgunun gereği Bakanlığımız ünitelerince yerine getirilmiştir. 3 bulguyla ilgili olarak gerekli mevzuat çalışmaları yapılmış olup mevzuatların yayınlanmasına yönelik süreç devam etmektedir. 4 bulguyla ilgili çalışmalarımız devam ediyor, bulguların gereğinin yerine getirilmesini sağlayacağız. 5 bulguyla ilgili olarak; Bakanlığımız tarafından yapılan süreçlerin hâlihazırda mevcut mevzuata uygun olarak yürütüldüğü değerlendirilmekte olup, bu konuları Sayıştay ile bir ortaya gelerek sonuçlandıracağız. Ayrıyeten, Bakanlık olarak başka kurumlara ilişkin Sayıştay bulgularına yönelik de çözümler geliştiriyor, kurumlara teknik takviye sağlıyoruz.”
