Ulaş Karasu: “Ulaştırma Bakanlığı’nın Bir Kamu Zararı Bakanlığına, Karayolları Genel Müdürlüğü’nün De Düyun-U Umumiye’ye Dönüştüğü Artık Net Olarak Görünüyor”
AYLİN YİĞİT: “SOSYAL DEVLET OLMANIN GEREKLİLİĞİ, YOKSULLUĞU BİTİRMEKTİR, YOKSULLUĞU YÖNETMEK VE SÜRDÜRMEK DEĞİLDİR VE BU SİZİN İÇİN ASLINDA BİR UTANÇ KAYNAĞI OLMALIDIR”
Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’nın bütçe görüşmelerinde konuşan ÂLÂ Parti Isparta Milletvekili Aylin Cesaretli, “Sosyal devlet olmanın gerekliliği, yoksulluğu bitirmektir, yoksulluğu yönetmek ve sürdürmek değildir ve bu, sizin için aslında bir utanç kaynağı olmalıdır. Sizinle ne oldu biliyor musunuz? Halkımızın alım gücü her geçen gün kıymeti düşen Türk lirasıyla ve artan enflasyonla eridi, yoksulluk derinleşerek geniş bir tabana yayıldı ve Bakanlığınızın 2021 yılı faaliyet raporu da zati bunu destekliyor. Bakanlığın datalarına göre geçen yıl 5 milyon 913 bin 515 hanenin toplumsal yardımlardan yararlandığı, 2 milyon 476 bin 457 hanenin ise düzenli toplumsal yardım aldığı belirtiliyor, öz ailesinin bakımını sağlayamadığı için 141 bin 275 çocuğa toplumsal ve ekonomik takviye verildiği yazıyor. Bakımsız ve sıhhatsiz hane sayısı 30 bin 363, genel sıhhat sigortası borçlusu sayısı 9 milyon 400 bin, besin yardımı alan kişi sayısı 11 milyon” dedi.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bütçe görüşmeleri devam ediyor. Komitede bugün, Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı’nın 2023 yılı bütçe teklifi görüşülüyor.
İYİ Parti Isparta Milletvekili Aylin Yavuz, şunları söyledi:
“CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ’NE GEÇİŞLE MECLİS’İN BÜTÇE ÜZERİNDE DEĞİŞİKLİK YAPMA YETKİSİ ELİNDEN ALINMIŞTIR”
“Demokratik rejimle yönetilen tüm ülkelerde bütçeyi onaylama ve denetleme yetkisi halka aittir. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişle Meclis’in bütçe üzerinde değişiklik yapma yetkisi elinden alınmıştır. Görüşülen 2023 Bütçe Teklifi’nde 4 trilyon 470 milyar liralık merkezi bütçenin yalnızca yüzde 3,35’i Bakanlığınıza ayrılmış; bu çok yetersiz, yetersiz buluyoruz. Hükümetiniz, aile ve toplumsal hizmetleri aslında 3,35’lik Bakanlık yapmış desek aslında yanlış olmaz.
20 yıllık iktidarınızda halkın geniş bir kesiti önemli bir yoksulluk içerisinde. Türk-İş’in Ekim ayı datalarına göre 4 kişilik bir aile için 7 bin 425 lira ve minimum ücretin de bin 925 lira üzerinde bu sayı. Yoksulluk hududu 24 bin 185 lira. Taban ücret alan bir vatandaş eşi ve iki çocuğuna bakamıyor meskene ekmek getiremiyor. 4 kişilik ailenin bütün fertleri taban ücretli bir işte çalışsa bile yoksulluk hududunda gelir elde edemiyor. OECD üyeleri ortasında gelir dağılımı adaletsizliğinin en yüksek olduğu 4’üncü ülkeyiz ve TÜİK’e göre halkın yüzde 40’ı gelirin yüzde 16,5’ini alıyor, en varlıklı yüzde 20’si gelirin yüzde 47,5’ini alıyor.
“BU SAYILAR ENGELLİ VE YAŞLILARI YOKSULLUĞA NE DERECE SÜRÜKLEDİĞİNİZİN APAÇIK İSPATI”
Bakanlığınıza bağlı Yoksullukla Mücadele ve Toplumsal Yardımlaşma Programı’na 2023’te 136 milyar lira ödenek ayrılmış. Bu programa bağlı bir alt program var, bunun ismi: ‘Yoksullukla Mücadele’ Bu alt program tabiri caizse çuvallamış. Bu program, ihtiyaç sahibi engellilerin dest eklenmesi için 2021’de 5,8 milyar lira, ihtiyaç sahibi yaşlıların desteklenmesi için 2021’de 6,8 milyar lira, toplumsal güvenliği olmayan vatandaşların sıhhat primlerinin karşılanması için 2021’de 15,9 milyar lira ayırmış. Artık, bu sayılar ne biliyor musunuz? İhtiyaç sahibi vatandaşlarımıza iktidar olarak verdiğiniz bedel bu. Koskoca Türkiye Cumhuriyeti’nin, ihtiyaç sahiplerine çok daha fazla ödenek ayırması gerekiyor. 2021 faaliyet raporlarına göre Yoksullukla Mücadele Alt Programı’na 47 milyar lira harcama yapılmış; bu, 47 milyar harcamanın 34 milyarı toplumsal güvenliği olmayanların sıhhat primlerinin karşılanması ismine harcanmış; 2021 yılında yaşlıların mali olarak desteklenmesi için 7,4 milyar lira, ihtiyaç sahibi engellilere 5,8 milyar lira harcanmış. Bu sayılar engelli ve yaşlıları yoksulluğa ne derece sürüklediğinizin apaçık ispatı.
Sosyal yardım bütçesinin millî gelirimize oranı 2002’de yüzde 0,4, 2023’te bu oran 1,4’e yükselmiş ve siz bununla sürekli övünüyorsunuz ya hani, işte, her seçim önceleri bu yardımları aslında iktidarınızın maharetsiz yönetiminizde daha da yardıma muhtaç hâle gelen halktan oy almak için kullanıyorsunuz.
“SOSYAL DEVLET OLMANIN GEREKLİLİĞİ, YOKSULLUĞU BİTİRMEKTİR”
Sosyal devlet olmanın gerekliliği, yoksulluğu bitirmektir, yoksulluğu yönetmek ve sürdürmek değildir ve bu, sizin için aslında bir utanç kaynağı olmalıdır. Sizinle ne oldu biliyor musunuz? Halkımızın alım gücü her geçen gün bedeli düşen Türk lirasıyla ve artan enflasyonla eridi, yoksulluk derinleşerek geniş bir tabana yayıldı ve Bakanlığınızın 2021 yılı faaliyet raporu da aslında bunu destekliyor. Bakanlığın datalarına göre geçen yıl 5 milyon 913 bin 515 hanenin toplumsal yardımlardan yararlandığı, 2 milyon 476 bin 457 hanenin ise düzenli toplumsal yardım aldığı belirtiliyor, öz ailesinin bakımını sağlayamadığı için 141 bin 275 çocuğa toplumsal ve ekonomik takviye verildiği yazıyor. Bakımsız ve sıhhatsiz hane sayısı 30 bin 363, genel sıhhat sigortası borçlu su sayısı 9 milyon 400 bin, besin yardımı alan kişi sayısı 11 milyon.
“KADINLAR GÜVENCESİZ, KAYIT DIŞI, DÜŞÜK ÜCRETLİ İŞLERDE ÇALIŞTIRIYORLAR”
Bakanlığınızın sorumluluğu altında olan ve eşit haklara sahip olmayan dezavantajlı kümelerin en önemlilerinden bir tanesi bayanlarımız. Özellikle bayan yoksulluğu, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin bir sonucu olarak karşımızda; bayanlar güvencesiz, kayıt dışı, düşük ücretli işlerde çalıştırıyorlar. Konut işlerinden çocuk bakımına, yaşlı bakımından engelli bakımına kadar birçok bakım iktisadına giren bahislerde yük, bayanların omuzlarında.
TÜİK’e göre çalışan bayanlar hane halkı ve mesken bakımına üç saat otuz beş dakikalık bir süre ayırırken erkekler kırk altı dakika harcıyor. Türkiye bu bakımdan cinsiyetler ortası bakım emeği bölüşümünde dünyadaki en eşitsiz üç ülkeden bir tanesi ve Dünya Ekonomik Forumunun 2022 Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Raporu’na göre Türkiye 146 ülke ortasında 124’üncülüğe düşmüş; Bangladeş, Etiyopya, Endonezya, Gana ve Nijerya üzere ülkeler bizden önceler. Rapora göre Türkiye, Eğitim Düzeyindeki Cinsiyetler Ortası Eşitlik Endeksi’nde 101 ’inci, Sıhhat ve Ömür Süreci Konusunda Cinsiyetler Ortası Dengeyi Ölçme Endeksi’nde 99’uncu, siyasette bayan temsilinde 112’nci, iktisada iştirakte 134’üncü; bununla övünüyor olamazsınız.
“BU YARDIMLAR BAYANLARIMIZ İÇİN MESKENE HAPSOLMAK, TOPLUMSAL HAYATTAN KOPMAK VE DAHA FAKİR OLMAK MANASINA GELİYOR”
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığının paylaştığı dataya göre düzenli toplumsal yardım hak sahiplerinin yüzde 65’i yeniden bayanlar. Verilen bu toplumsal yardım bayanlar için harcanmıyor, bayan yoksulluğunu bitirmek ya da bayanı güçlendirmek için de kullanılmıyor. Uzmanlara göre bu bilgi toplumsal yardımın direkt bayana bağlanmasıyla ilgili çünkü bayanlar meskende bakım hizmetinin daha fazla sorumluluğunu almasından kaynaklı bu yani bu yardımlar bayanlarımız için meskene hapsolmak, toplumsal hayattan kopmak ve daha fakir olmak manasına geliyor. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin önündeki bu manileri bu halde kaldıramazsınız.
“SON YİRMİ YILDA 15-17 YAŞ ORTASI DOĞUM YAPAN ÇOCUKLARIN SAYISI 548 BİN 488; FECİ BİR TABLO BU”
TÜİK doğum istatistikleri datalarına göre geçen sene 7 bin 190 çocuk doğum yapmış, bunun 117’si 15 yaş altı, 7 bin 73’ü 15-17 yaş kümesi. 2001-2021 yıllarında 15 yaş altı 20 bin 895 çocuk doğum yapmış ve son yirmi yılda 15-17 yaş ortası doğum yapan çocukların sayısı 548 bin 488; feci bir tablo bu. Bu utanç tablosu karşısında taraf devletlere çocukların korunması yükümlülüğünü veren bir sözleşme faal uygulanmalı ve tehlikeye atılmamalı. Bu vesileyle, İstanbul Sözleşmesi’nden, 6284 sayılı Kanun’dan, Lanzarote Sözleşmesi’nden ve kazandığımız hiçbir haktan vazgeçmeyeceğimizi söz ediyorum.
Türkiye ‘de çocukların çalışma nedenlerine bakılınca birinci sırada yüzde 35,9’la ekonomik faaliyetlere, aileye yardım geliyor maalesef ve İşçi Sıhhati ve İş Güvenliği Meclisi bilgilerine göre, 2021’de Türkiye’de en az 62 çocuğumuzun çalışırken hayatını kaybettiğini görüyoruz. 2013’ten bu yana ölen çocuk işçi sayısı en az 556. Bu utanç bilgilerini ne baht ne de fıtrat olarak değerlendirmenize de müsaade etmeyeceğiz.”
