Milli Savunma Bakanı Güler, ABD’li mevkidaşı ile görüştü
AYDIN ADNAN SEZGİN: “MAALESEF, TÜRKİYE’NİN DIŞ SİYASETİ KALMAMIŞTIR. GLOBAL İSTİKRARLAR DEĞİŞTİKÇE TÜRKİYE MİLLETLERARASI İLGİLERİNDE SAVRULDUKÇA SAVRULUYOR”
İYİ Parti Aydın Milletvekili Aydın Adnan Sezgin, “Maalesef, Türkiye’nin dış siyaseti kalmamıştır. Küresel istikrarlar değiştikçe Türkiye milletlerarası bağlarında savruldukça savruluyor. Toparlanmaya, birtakım ülkelerle anlamsız yere bozulan ilgilerimizi de olağanlaştırmaya çalışıyorsunuz. Bunu destekliyoruz elbette. Lakin toparlanma bir türlü olmuyor, gerçekleşmiyor, olağanlaşma ya tutmuyor veya da eksik kalıyor. Niçin? Çünkü iktidarınız milletlerarası alanda çok şeyi yitirdi, özellikle güvenilirliğini yitirdi” dedi.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Dışişleri Bakanlığı’nın bütçe teklifi üzerindeki görüşmeler sürüyor. Kurulda söz alan GÜZEL Parti Aydın Milletvekili Aydın Adnan Sezgin şunları söyledi:
“KEŞKE BÜTÇEYİ ALIP DÖVİZE YATIRMAK MÜMKÜN OLSAYDI”
“Dışişleri Bakanlığı’nın 2023 bütçesi kabaca hesapla 900 milyon dolar. Bütçe 2022 yılında ek bütçeyle birlikte 880 milyon dolar civarındaydı, küçük bir artış var. Yaşadığımız enflasyon nedeniyle bunları maalesef dolar olarak söz ediyorum. Geçtiğimiz dönemde yıllık bütçenin o dönemdeki enflasyon nedeniyle yetersiz kalacağını söylemiştim, ek bütçe müzakereleri sırasında da Dışişleri bütçesinin artırılmasını savunmuştum. Mevcut enflasyon oranlarına ve iddialarına göre bu bütçenin, mevcut bütçenin gerçek kıymeti çok aşınacak. Harcamalarının çok önemli kısmını döviz cinsinden yapan bir Bakanlık için çok güç bir durum; hele problemler, problemler bu derece artmışken. Keşke bütçeyi alıp dövize yatırmak mümkün olsaydı, keşke Dışişleri Bakanlığı bütçesi biraz daha artırılabilseydi.
Kırılgan olan küresel düzen 2022 yılında güzelce hırpalayıcı gelişmelere maruz kaldı. Elbette Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı bu gelişmelerin en önemlisi. Nükleer silah kullanımından dahi söz ediliyor. Küresel düzeyde askerî, siyasi, ekonomik, ekolojik birçok girift sınamayla karşı karşıyayız; belirsizlik ve istikrarsızlıkla dolu bir çağdayız Türkiye açısından. Bir de iktidarın kendi kendine yarattığı önemli riskler, istikrarsızlıklar mevcut. Türkiye bu ortamda gerektiği üzere konumlanabildi mi yoksa savrulmalar ve tenakuzlar girdabında mı? Birtakım yorumcular bu savrulmaları, tenakuzları taktik atılımlar olarak nitelendiriyor. Bunlara hiç mi hiç iltifat etmiyoruz.
“MAALESEF, TÜRKİYE’NİN DIŞ SİYASETİ KALMAMIŞTIR”
Maalesef, Türkiye’nin dış siyaseti kalmamıştır. Ben, ‘Türkiye’nin dış alemle ilişkileri’ yahut ‘uluslararası ilişkileri’ sözlerini kullanıyorum. Küresel istikrarlar değiştikçe Türkiye milletlerarası bağlarında savruldukça savruluyor. Toparlanmaya, birtakım ülkelerle anlamsız yere bozulan ilgilerimizi de olağanlaştırmaya çalışıyorsunuz. Bunu destekliyoruz elbette fakat toplanma, toparlanma bir türlü olmuyor, gerçekleşmiyor, olağanlaşma ya tutmuyor veyahut da eksik kalıyor. Niçin? Çünkü iktidarınız memleketler arası alanda çok şeyi yitirdi, özellikle güvenilirliğini yitirdi. Bunun nedenlerine girmeyeceğim fakat ulusal çıkar mefhumundan uzaklaşma konusunu da zikretmeden edemeyeceğim. Yönettiğiniz Bakanlık çoğu vakit itfaiyeci görevi görüyor, dikkatle kullanılması gereken güç boşa harcanıyor, lüzumsuz maliyetler doğuyor, bu maliyeti tüm ülke ve vatandaşlar ödüyor.
Birincisi, bu kadar uzun bir süre Dışişleri Bakanlığı görevini yürüttükten sonra dışarıdan tayinlerin hakikat olmadığı kanaati edindiğinizi düşünüyorum lakin son Büyükelçiler Kararnamesiyle dışarıdan atama eğilimi devam etmiştir. Bu keyfî atamaların toplam sayısı kaça ulaşmıştır? Bu biçimde atananların yurt dışında fiilen görevde bulunan toplam büyükelçi sayısı içindeki oranı nedir? Keza, merkezde yönetici pozisyonundaki memurlar ortasındaki istikrar hangi düzeydedir? Bakanlığın fonksiyonunun tali hâle getirilmesi de dâhil olmak üzere pek çok yanlış uygulama sonucunda milletlerarası bağlantılarımız sürekli sarsıntı hâlinde. Dış münasebetlerimizde Cumhurbaşkanlığının mutlak tartısının yanında Millî Savunma Bakanlığının da hissesi hiçbir vakit olmadığı kadar artmıştır. Keza, Millî İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı da öne çıkmaktadır. Bu tespit hem karar hem de uygulama evreleri için geçerli. Milletlerarası bağları yönetmekle görevli Dışişleri Bakanlığı bu durumu nasıl pahalandırıyor?
“LİBYA’DA TARAFLARIN BİR ORTAYA GETİRİLMESİNE AİT EZALAR ARTMAKTADIR”
Libya’da tarafların bir ortaya getirilmesine ait sorunlar artmaktadır. ‘Türkiye’nin birtakım adımları bu süreci daha da zorlaştırıyor’ algısı yerleşmektedir. Geçen hafta gerçekleştirilen Arap Ligi tepesinde hususa yüzeysel değinilmiş olsa da önceki ay düzenlenen Dışişleri Bakanları toplantısında Arap Ligi Türkiye’ye Libya’daki müdahalelerine son verme çağrısında bulunmuştur. Arap Ligi’nin Türkiye’nin Arap ülkelerinin iç işlerine karışmasını izlemekle görevli Bakanlar Komitesi kurmuş olması başlı başına üzüntü vericidir.
“MISIR’LA BAŞLATILAN NORMALİZASYON SÜRECİ BU SEFER MISIR TARAFINDAN ASKIYA ALINMIŞTIR”
‘Ulusal çıkar’ kavramından büsbütün koparak bağlantılarımızı anlamsız halde bozduğumuz Mısır’la başlatılan normalizasyon süreci bu sefer Mısır tarafından askıya alınmıştır. Mısır, Libya’daki faaliyetlerimizi de gerekçe göstermektedir. Türkiye, Libya’da uzlaştırıcı, yapan bir rol oynama ve bu ülkenin geleceğinde tesirli halde söz sahibi olma fırsatını güzel kullanmıyor izlenimi vermektedir. Ayrıyeten, akdettiğimiz muhtıraların Libya siyaset sistemi içinde kimin tarafından nasıl onaylanacağına ve tam olarak nasıl yürürlüğe gireceğine dair belirsizlikler sürmektedir. 2019’dan beri sorduğumuz soruyu tekrarlıyorum: Libya’yla mutabakat muhtıralarının ve protokollerin Libya tarafınca onaylanıp legal halde yürürlüğe girmesinin önündeki pürüzleri nasıl aşacağız? Geçtiğimiz eylül ayında Türkiye ile Libya ortasında hidrokarbon ve askerî iş birliği hususlarını da içeren yeni 4 mutabakat muhtırası imzalanmıştır detayları tam olarak bilmiyoruz bunları onay için Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne ne vakit getirmeyi düşünüyorsunuz?
“GİRİT’TEN DEDEAĞAÇ’A KADAR KURULAN ÜSLERİN VARLIK SEBEBİ NEDİR?”
ABD’nin Yunanistan’da birçok üs kurduğu biliniyor, hududumuzda iki ülke ortak tatbikatlar da yapıyor. AK Parti’ye yakın olarak tanınan birçok yorumcu bu üsleri ve tesisleri Türkiye’ye karşı bir konumlama olarak görmektedir. Sayın Cumhurbaşkanı da Dedeağaç’taki üslerle ilgili olarak şu veciz sözleri söyledi: ‘Kime karşı kurdunuz?’ diye sorduğumuzda ‘Rusya’ya karşı’ diyorlar, yemeyiz.’ Birçok sorun yaşadığımız ABD, cılız bir üslupla üslerin Rus tehdidiyle kontaklı olduğunu söylemektedir. Yetkili makam olarak size soruyorum Sayın Bakan: Girit’ten Dedeağaç’a kadar kurulan yahut tahkim edilen üslerin, tesislerin varlık sebebi nedir?
Keza Yunanistan’ın ülkemize karşı şımarıkça bir tavır içine girmesinin, bir gün yumuşama bildirisi verip sonraki gün celallenmesinin Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de yarattığı boşluktan ve milletlerarası düzeyde yalnızlaşmasından, ABD sistemiyle ilgileri yönetememesinden kaynaklandığı yönündeki görüşe cevabınız nedir? Sayın Cumhurbaşkanı 3 Eylül 2022 tarihli bir konuşmasında Yunanistan’ın birtakım adaları işgal ettiğini tabir etmiş ve “Vakti geldiğinde gerekeni yaparız.” demiştir. Bu adalar hangileridir, ne vakit işgal edilmiştir? Adaların silahlandırılması da farklı büyük bir meseledir, buna siz de değindiniz.
Kıbrıs’ta hâkim eşitlik ve eşit memleketler arası statü temelinde iki devletli çözüm uygun formüldür. Bir de Kıbrıs’a 15 Ekim prestijiyle Rus charter seferlerinin başlayacağı yönünde söylentiler çıkmış lakin henüz bir gelişme olmamıştır. Bu mevzuda bilgi verirseniz mutlu oluruz.
“RUSYA HİÇBİR VAKİT OLMADIĞI KADAR BÖLGEYE NÜFUZ ETMİŞ DURUMDADIR”
Ermenistan ile Azerbaycan ortasında yaşanan savaş sonrasında kardeş Azerbaycan, işgal altındaki topraklarını ve Üst Karabağ’ın bir kısmını kurtarmıştır. Bununla birlikte, Rusya hiçbir vakit olmadığı kadar bölgeye nüfuz etmiş durumdadır, hatta birçok açıdan başat pozisyondadır. Bunun orta ve uzun vadede Türkiye ve Azerbaycan’a hatta bölgeye ziyan vermesinden kaygılıyız. Somut olarak şu soruların karşılığını merak ediyorum: Üst Karabağ’ın hâlihazırda Ermeni işgali altındaki kısmına ne olacaktır? Bu bölgeye geçtiğimiz hafta Rusya’da şöhret olmuş Ermeni asıllı bankacı bir Rus vatandaşının yönetici olarak atandığını da hatırlatmak istiyorum.
“SURİYE’DEKİ RİSK VE TEHDİTLERİN ÇOĞUNUN MÜSEBBİBİNİN İKTİDARINIZ OLDUĞUNU KABULLENMEK GEREKİYOR”
Maalesef, Suriye’deki risk ve tehditlerin çoğunun müsebbibinin iktidarınız olduğunu kabullenmek gerekiyor ve 2011’den beri bu böyledir. Geçmişte sorduğum bir soru üzerine siz ve Sayın Millî Savunma Bakanı, NATO’nun ulusal kimliğimizin bir parçası olduğunu beyan etmiştiniz, bizim buna bir itirazımız yok. Gerçi, Sayın Cumhurbaşkanının Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) üyeliği arayışıyla bu örtüşmemektedir. Bu tuhaf arayışa yanıt, ŞİÖ’nün Rus yetkilisinden gelmiştir. Demek ki Sayın Cumhurbaşkanı bu hususta yeteri derecede bilgilendirilmemişmiş. Esasen, ŞİÖ içi boş, sembolik bir örgüttür; Çin ve Rusya’nın hakimiyeti altında hürriyetçi demokrasi anlayışına meydan okuma teşkilatı niteliğindedir.
Bu minvalde, size daha önce bu çatı altında sorduğum bir soruyu yinelemek istiyorum: Ülkemizde insan hakları, hukukun üstünlüğü anlayışı ve demokrasi bu derece geriye gitmişken Avrupa Birliği’nin beklediğimiz adımları atmasını mümkün görüyor musunuz? Bu şartlarda AB’ye üyelik dileğinde gerçekten samimi misiniz? Bu soruları sorarken AB’nin vahim kusurlarını göz arkası etmiyorum.
“İKTİDARINIZ AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ’NİN BİRTAKIM KARARLARINI UYGULAMAMAKTADIR”
Şu anda Avrupa Konseyi’nin İnsan Hakları Sözleşmesi’ni de en fazla ihlal eden ülkelerden birisiyiz. Türkiye, Konsey’de kontrol sürecindedir. İktidarınız, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin birtakım kararlarını uygulamamaktadır; meğer, Avrupa Konseyi’nin kurucu üyesiyiz. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin yazımına fiilen katıldık. Eski bir AKPM Lideri olarak, bugün Avrupa Konseyi’nin ve kıymetlerinin memleketler arası kimliğimizin neresinde olduğunu düşünüyorsunuz? Bu soruyu sorarken AKPM’nin geçtiğimiz haftalarda Rusya’yı ‘terörist devlet’ ilan ettiğinin de altını çizmek istiyorum.
Çin rejimi, Doğu Türkistan’da Uygur Türklerine ve Çin’deki başka soydaşlarımıza ağır ve vahim biçimde zulmetmektedir, konuşmanızda Uygur Türklerini yalnızca söylem ettiniz Sayın Bakan. İktidarınız, maalesef, uzun yıllar Doğu Türkistan’daki ağır ve kitlesel insan hakları ihlallerine, insanlığa karşı suç kategorisindeki uygulamalara ses çıkaramamıştır. Bugün yavaş yavaş ve tereddüt içinde milletimizin his ve düşüncelerini yansıtmaya başladınız. Bu adımlardan memnuniyet duyuyoruz lakin bunlar yetersizdir.”
