Niğde-Kayseri yolunda trafik kazası: 7 yaralı
AMASRA MADEN FACİASININ ÖN UZMAN RAPORU ORTAYA ÇIKTI: “METAN DRENAJ UYGULAMASI HAYATA GEÇİRİLMİŞ OLSAYDI MEYDANA GELEN KAZA OLAYI ÖNLENEBİLİRDİ”
TAMER ARDA ERŞİN- GÜRKAN DEMİRTAŞ
Amasra’da 41 işçinin hayatını yitirdiği maden faciasına ait ön uzman raporuna ANKA Haber Ajansı ulaştı. Raporda, “TTK’ya bağlı ocaklarda metan drenajı uygulaması yapılmamaktadır. Bu durum yaşanan kazanın, yetersiz ve etkisiz havalandırma ile birlikte temel nedenlerinden biridir. Metan drenajı uygulaması hayata geçirilmiş olsaydı meydana gelen kaza olayı önlenebilirdi” denildi. Raporda; teknik işçi eksikliği, kömür tozu ile gereğince mücadele edilmemesinin de kazanın meydana gelmesinde hissesi olduğu açıklandı.
Bartın’ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu’na ilişkin maden ocağında 14 Ekim 2022 tarihinde grizu patlaması sonucu 41 madenci ömrünü yitirmişti. Faciaya ait gözaltına alınan 25 kişi dün Bartın Adliyesi’ne sevk edilmişti. Madende keşif de yapılmıştı. Keşfe ait ön uzman raporuna ANKA Haber Ajansı ulaştı.
“-320 KALIN DAMAR TAVAN YOLU’NDAKİ PATLATMA ÇALIŞMASI KAYNAKLI”
Raporda, faciaya ait “İş kazası, -320 Kalın Damar Tavan Yolu’ndaki patlatma çalışması kaynaklı olarak meydana gelmiş, grizu ve kömür tozu patlamasını içeren bir patlamadır ” diye tarif yapıldı. Kazanın 2. Kartiyede /320 kalın damar galerisinde ve – 310/320 tavan damarda hazırlık çalışması ve 1. Kartiyede yarı mekanize ayak üretim çalışması sırasında meydana geldiği aktarılarak, olay günü metan düzeyinin yükselişi şöyle açıklandı:
SAAT 17.59’DA GRİZU ALARM VERDİ
“Patlamanın olduğu /320kalın damar üst tavan hazırlık galerisinde metan ölçüsünü gösteren sensör CH4-27 nolu sensördür. 16:00/24:00 vardiyasında bu sensöre ilişkin kayıtlar incelendiğinde; saat 16:00 ile 17:55 ortasında, ortamdaki metan konsantrasyonu yüzde 0,63 ile başlayıp, kısa bir aralıkta değişerek yüzde 65’te kaldığı görülmektedir. 17.56’da yüzde 0,71 olan metan kıymetinin artmaya başlayarak, 17.59’da yüzde 1,06’ya geldiği ve ikaz verdiği, saat 18:05’de ise yüzde 1,55’e gelerek gaz izleme sisteminde alarm verdiği kayıtlardan anlaşılmaktadır.
“PATLAMA OLAYININ 18:09’DA OLDUĞU ANLAŞILMAKTADIR”
Sensörden son ölçüm saat 18:09’da alınmış ve bu bedel yüzde 1,69 olarak kaydedilmiştir. Sensör kayıtları temel alınmak üzere, patlamanın tesiri, yeryüzünde meydana gelen alarm şartları ve kurtarma gruplarının ocağa giriş süreleri incelendiğinde, patlama olayının 18:09’da olduğu anlaşılmaktadır.
Sensör kayıtlarının, kaza bölgesinde bulunan işçi tabirlerinin ve tertiplerin incelemesi sonucunda grizu patlaması olayının -230 kalın damar üst tavan hazırlık galerisinde, patlama (lağım atımı) olayı ile birlikte eş vakitli olarak gerçekleştiği, patlama ile birlikte ortamdaki metan gazının ve kömür tozunun birlikte ve zincirleme olarak gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Patlama olayını olduğu galeride vefat eden işçilerin vücutlarının bulunduğu kroki incelendiğinde 2. Kartiyede bulunan barutçu Öner Yıldız’ın önce, ayakta çalışacak işçilerin de barutçunun ardında bulunmuştu.
Kazanın meydan gelmesinden sonra, kazanın tesirleri tüm maden ocağına yayılmıştır. 1. Kartiye tavan damar yarı mekanize ayakta 17 işçi, 2. Kartiye kalın damar rüst taban hazırlık galerisinde 13 işçi ve 2 nezaretçi, -350 lağımında bulunan 7 no’lu bant düğmecisi 1 işçi, -300/1. Rekupta 1 elektrikçi, -350/1. Rekup kalın damar hazırlık lağımında 6 işçi ve -300/2. Rekup kalın damar hazırlıkta 1 işçi olmak üzere toplam 41 yeraltı çalışanı kaza sonrasında hayatlarını kaybetmiştir.”
“OLAYIN YALNIZCA GRİZU PATLAMASI OLMASI MÜMKÜN DEĞİL”
Raporda patlamanın nedenine ait, “Patlamanın -320 kalın damar hazırlık bacasında dinamit atımı sırasında açığa çıkan yüksek ölçüde metan gazının ortamda bulunan hava ile karışarak oluşturduğu grizunun tekrar dinamit atımından kaynaklı olarak, grizu artı kömür tozu patlaması biçiminde cereyan ettiği düşünülmektedir” denildi. Bu düşünceyi de 41 bireyden 30’unun ölüm nedeninin darbe ve yaralanma olması, patlamanın akabinde ocakta yangın çıkması ve ocak içindeki hasarın desteklediği tabir edildi. Raporda, “Olayın yalnızca grizu patlaması olması mümkün değildir” denilerek, metandan kaynaklı patlama olsa hasarın daha büyük olacağı açıklandı.
Raporda “Havalandırma” başlığı altında şu değerlendirmelerde bulunuldu:
“TTK’ye bağlı ATİM’de (Amasra Taşkömürü İşletme Müessesesi) maden havalandırmasının güzelleştirilmesine dair hayata geçmeyen yatırım ve düzgünleştirme projeleri, kazanın meydana gelmesinde önemli rol oynamıştır. Yetersiz ve etkisiz havalandırma sistemi olayın meydana gelmesindeki en temel ögedir. Ocak içinde kâfi ölçüde ve süratte hava dolanımı sağlanamamış, bu nedenle yanıcı, patlayıcı gazları ve tozları insanların çalıştığı ve bulundukları yerlerde seyreltme ve süratle ortamdan uzaklaştırma görevi yerine getirilememiştir. Merkezi gaz izleme sisteminden alınan bilgiler incelendiğinde metan düzeylerinin müteakip kezler uzun süre boyunca yüzde 1,50 ve yüzde 2’nin üstünde kaldığı, neredeyse rutin olarak yüzde 1,50’yi, düzenli olarak da yüzde 2’yi aştığı için potansiyel patlayıcı metan düzeyleri oluşmuştur. Teknik olarak metan gazının alt patlama limiti olan yüzde 5’i geçtiği durumlar da yaşanmıştır lakin tertip defterler incelendiğinde ikaz ve alarm düzeylerinde maden ocağının kısmen dahi olsa boşaltılması yönünde bir önlem alındığı ve üretim ölçülerinde bir azalma olduğu görülmemiştir. Havalandırma sistemi kâfi ve tesirli olsaydı olayın meydana gelmesi önlenirdi.”
“METAN DRENAJI UYGULAMASI HAYATA GEÇİRİLMİŞ OLSAYDI KAZA ÖNLENEBİLİRDİ”
Raporda, “Metan Drenajı” başlığında şunlar kaydedildi:
“TTK’ye bağlı ocaklarda metan drenajı uygulaması yapılmamaktadır. Bu durum yaşanan kazanın, yetersiz ve etkisiz havalandırma ile birlikte temel nedenlerinden biridir. Metan drenajı uygulaması hayata geçirilmiş olsaydı meydana gelen kaza olayı önlenebilirdi.”
“KÖMÜR TOZU İLE MÜCADELE AKTİF YAPILSAYDI KAZANIN TESİRİ AT OLABİLİRDİ”
Rapordaki “Kömür Tozu Mücadelesi” başlığında ise şunlar anlatıldı:
“-320 Kalın Damar galerisinde meydana gelen grizu patlamasının kömür tozu patlaması ile ocağa yayılması, yaşanan kazanın boyutlarının ve tesir uzaklığının artmasına sebebiyet vermiştir. İşletmede kömür tozu ile mücadele konusunda hazırlanan yönergenin bulunmuş olması, işletme yetkililerinin de riskin farkındalığına işaret etmektedir lakin grizu patlamasının kömür tozu patlamasına eşlik etmiş olması, yapılan tozla mücadele çalışmasının yetersiz olduğunu göstermektedir. Tozla mücadele faal yapılsaydı meydana gelen kazanın tesiri daha az olabilirdi.”
“YAPTIRIM UYGULANMAMIŞ”
Raporda “denetleme sisteminin gereken aktifliği sağlayamadığının net görüldüğü, bunun da kazanın meydana gelmesinde tesiri olduğu” kaydedildi. Raporda, “Maden işletmesinde gerçekleştirilen kontrol faaliyetleri sonucunda hazırlanan raporlarda, havalandırma, metan drenaj, kömür tozu ile mücadele ve gibisi hususlarda tespit yahut uygunlaştırma yönelik bir talep, öneri ya da yaptırım uygulanmamıştır. Denetleme sisteminin gereken aktifliği sağlayamadığı görülmekte olup, kazanın meydana gelmesinde tesiri vardır” denildi.
“TEKNİK İŞÇİ EKSİKLİĞİ KAZANIN MEYDANA GELMESİNDE ETKEN”
Raporda madenin teknik işçi sayısının da eksik olduğu kaydedilerek, “İşletmede, yeraltında farklı kartiye ve ünitelerde yapılan tüm teknik işleri tek bir vardiya mühendisi ile denetlemenin ve yönetmenin yetersiz kalacağı aşikardır. Bu kusur kazanın meydana gelmesinde etkendir” diye dikkat çekildi.
(Görüntü: Arşiv)
