BORNOVA’DA KENT TİPLERİNE BÜYÜK İLGİ
AKSARAYLI HALI SATICISI: “300 YILLIK TAŞPINAR HALISI ARTIK BİTME NOKTASINA GELDİ”
KEMAL ONUR ATALAY
Aksaray’da 300 yıllık tarihi geçmişiyle bilinen Taşpınar halısı artık dokunmuyor. Tamamı organik kök boyalar ile elde edilen iplerle dokunan Taşpınar halısıyla geçimini sağlayan, aileler artık bu tarihi halıyı dokumuyor. 25 yıldır bu mesleği sürdüren Kemal Kopan “Bu halıdan 6-7 bin lira para kazanılır ancak Organize Sanayi Bölgesi’nde (OSB) çalışan kızlarımız yaklaşık 17 ila 20 bin lira maaş alıyor. Doğal olarak sanayi bölgesi geliştikçe, tarihi halılar artık bitme noktasına geldi” dedi.
Baba mesleğini 25 yıldır sürdüren orijinal el dokuması halı satan Kemal Kopan, 40 yılı aşkın süredir sadece el dokuması halı sattıklarını söyledi. Kopan, Aksaray’ın Taşpınar Beldesi olmak üzere hemen hemen tüm köylerdeki halı tezgahında dokunan halıların son 20 yıldır dokunmadığına dikkati çekti.
“ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİNDE ÇALIŞAN KIZLARIMIZ YAKLAŞIK 17 İLA 20 BİN LİRA MAAŞ ALIYOR”
Halı satıcısı Kopan, “Bu tarihi halılar bitme noktasına geldi. En büyük etken köylerde yaşayan genç kızlarımızın artık OSB’de işe gitmeleri. Çalıştıkları yerlerde aldıkları ücret dokudukları halıdan yüksek. 5 metrekarelik bir Taşpınar halısı 3 ayda dokunur. Bu halıdan 6-7 bin lira para kazanılır ancak OSB’de çalışan kızlarımız yaklaşık 17 ila 20 bin lira maaş alıyor. Doğal olarak sanayi bölgesi geliştikçe, tarihi halılar artık bitme noktasına geldi. Halıdan istediklerini kazanamayınca mecburen ekonomik nedenlerle halı dokumayı bıraktılar” dedi.
“EL DOKUMASI HALILAR SAYESİNDE EV YAPTIRANLAR, DÜĞÜN YAPTIRANLAR MEŞHURDU”
Taşpınar halılarının tarihinin 300 yıla dayandığını söyleyen Kopan, “120-130 yıllık Taşpınar halılarının yanı sıra 180-200 yıllık kilimleri var ama 300 yılı aşkındır Taşpınar’da el dokuması halılar ve kilimler ev ekonomisine büyük katkı sağlardı. Köylerde yaşayanlar işten arta kalan zamanlarında halı tezgahlarında halı dokurlardı. El dokuması halılar sayesinde ev yaptıranlar, düğün yaptıranlar meşhurdu. 1 yıl içerisinde 10 tane halı dokuyanlar bu halıları satar düğününü yapardı” diye konuştu.
“BAKIMI BİRAZ ZORDUR”
Gelişen teknoloji ile birlikte fabrikasyon halılarının çıkması ve gençlerin mobilyalarına göre halı almalarının da tarihi Taşpınar halılarının kaybolmasının nedenlerden biri olduğunu dile getiren Kopan, şöyle konuştu:
“Bu halıları bilenler, tercih edenler yine de el dokuması bu tarihi halılardan vazgeçemiyor. Kıymetini bilen bu halıları saklıyor ama bu halıların bakımı biraz zordur. Bu halılar halı yıkama fabrikalarında yıkanmaz. Bu halıların temizlenmesi ve güneşlenmesi çok önemlidir. Halılara iyi bakılmazsa güve denilen böcekler halıya büyük zarar verir. Bakımı da biraz zor olduğu için bu halıları satanlar var. Tarihi Taşpınar halısının ömrünün artık çok uzun olacağını sanmıyorum. Bu süreç belki bir 15-20 sene daha devam eder. Bizler alıp satıyoruz, geri dönüşümü olmuyor. Biz alıp Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa ülkelerine satıyoruz. Oraya satılan halılar da farklı işlemlerden geçtiği için geri dönüşü olmuyor. 15-20 sene içerisinde bu halılar biter gibi görünüyor ama satış sektörü devam eder. Halıcılık sektöründe farklı fikirler çıkıyor, yeni ürünler çıkıyor. Eski halılardan yeni patchworkler yapılıyor, renkleri değiştirilip, yeniden satılıyor. Eski tarihi halıların imitasyonları yapılıyor. Sultanhanı ilçesinde bu iş revaçta.
“MERAKLISINA VE KIYMETİNİ BİLENE SATIYORUZ”
Bu sektör bizi 15-20 yıla kadar emekli eder. Maalesef toplumumuz halı konusunda biraz bilinçsiz. 6 metre kare Taşpınar halısı 6.000 TL. Yine fabrikasyon 6 metrekare bir halı da 6.000 lira. Oysaki Taşpınar halısı organik, estetik ama daha önemlisi tarihi mistik geçmişiyle kültürümüzü yansıtır. Maalesef yeni nesil bu halıları ‘perdeme uymadı, mobilyama uymadı’ diye almıyor. Allah’tan meraklısına ve kıymetini bilene satıyoruz.”
