Tbmm Deprem Araştırma Komisyonu Raporu: Afetin İlk 24 Saatinde Bütün Arama Kurtarmacılar Bölgeye Sevk Edilmediğinden, Halkın Kendi İmkanlarıyla Kurtarma Yapması İçin Araç-Gereç Yetersiz Kalmıştır
Ahi Ensitüsü’nden Afet Bölgesindeki Esnafa İlişkin Hasar Tespit Raporu: “Diyarbakır’da 1200’Ün Üzerinde İşletmemiz Kapandı. Sene Sonunda Bu Rakam 1400-1500’Lere De Çıkabilir”
Dünya Esnaf ve Sanatkarlar Derneği Ahi Enstitüsü, “6 Şubat Depremlerinin Birinci Yıl Dönümünde Afetin Esnafları, Hasar Tespit Raporu”nu yayınladı. Raporda, “Afet esnaf fonu kurulmalıdır. Afet sonrası göçler esnafın işini küçülttü. BAĞ-KUR’larımızı ödeyemiyoruz. Diyarbakır’da bir yılda 1200’ün üzerinde işletmemiz kepenk kapattı. Sene sonunda bu rakam 1400-1500’lere de çıkabilir. Esnaf sanatkâr bulamıyoruz. Esnaf ve sanatkar tedarik zincirinde de kopmalar yaşanıyor. Mal tedariğinde, tedarikçinin de ham madde tedariğinde, ayrıca ürettiği malları satma noktasında ciddi sıkıntılar var” denildi.
Dünya Esnaf ve Sanatkarlar Derneği Ahi Enstitüsü, 6 Şubat Kahramanmaraş merkezli ve 11 kentte büyük yıkıma neden olan depremlerin birinci yıl dönümünde “Afetin Esnafları Hasar Tespit Raporu”nu yayınladı.
Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya ve Şanlıurfa illerinin esnafı ve esnaf odaları ile görüşülerek hazırlanan raporda, tespit edilen sorun ve çözüm önerilerine ilişkin şu değerlendirmeler yer aldı:
“AFET ESNAF FONU KURULMALIDIR”
“-Afet esnaf fonu kurulmalıdır. Afet sonrası göçler esnafın işini küçülttü.
-Afete maruz kalan esnaf ve sanatkarımızın yanı sıra aile bireylerinin yanında çalışanlara kadar etkilenmekte, yaşanan zorluklar aile bütünlüğüne dahil zarar veriyor. Afete maruz kalan esnafın aile bütünlüğüne de zarar veriyor.
-Afetler esnafımız ciddi anlamda zorlamaya başlayan ve ekonomisinin bir nevi bozulmasına sebep olan etkenlerden oldu. Özellikle faaliyetlerine ara vermek zorunda kalan esnaf ve sanatkarlarımız istihdam üretim planlamaları yapma yerine böyle süreçlerde artık yaşam mücadelesi ve ayakta kalma derdiyle baş başa kalmakta.
-Afetler nedeniyle faaliyetlerine ara vermek zorunda kalan esnaf ve sanatkarlarımız istihdam üretim planlamaları yapma yerine böyle süreçlerde artık yaşam mücadelesi ve ayakta kalma derdiyle baş başa kalmakta olduğunu söyledi. Afetler sonrası yaşam alanlarımız daraldı. İşyerlerimizin çoğu yıkıldı. Bunların bir an önce deprem bölgelerinde imar planlarını bir an önce şehrin tekrar yapılanması konusunda devletimizin bu konuda biraz daha acil tedbirler alması gerekir. Afetler sonrasında esnaf ve sanatkârlar için alınacak tedbirleri işin başında alınması uygun olur.
“DİYARBAKIR’DA BİR YILDA 1286 TANE İŞLETMEMİZ KEPENK KAPATTI”
-BAĞ-KUR’larımızı ödeyemiyoruz.
-DASK’da olduğu gibi esnaf ve sanatkâr bu fona destek yapabilmesi için yasal düzenlemeler gerçekleştirilebilir. Bu fon büyütülebilir. Bu afet gerçekleştiği zaman biz nereden kaynak bulacağız, bu kişinin kredisini nasıl vereceğiz veya başkanımın dediği gibi yıkılmış bir evi olan insandan boş tapu karşılığında nasıl ipotek göstererek esnaf ve sanatkara katkı sunacaksınız. Bu olasılık dahilinde değil.
-Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi’nin gelişmesi için onlarca paket açıldı teşvik açıldı. İstihdam seviyesi 15 bin civarında. Oysa Diyarbakır’da esnaf ve sanatkarlarda yanında istihdam eden işçi sayımız 80 ila 100 bin arasında.
-Diyarbakır’da bir yılda 1286 tane işletmemiz kepenk kapattı. Geçmiş yıllara göre değerlendirdiğimizde 700-800 yıllık kapanışın olduğu Diyarbakır’da 1200’ün üzerinde işletmemiz kapandı. Sene sonunda bu rakam 1400’lere 1500’lere de çıkabilir.
“DİYARBAKIR’DA BAYİLER VE BAKKALLAR ODASINDA KAYITLI ESNAF SAYIMIZ 6 BİN 500’DÜ. ŞU ANDA 2 BİN 800’E İNMİŞ DURUMDA”
-Diyarbakır’da 10 yıl önce bayiler ve bakkallar odasında kayıtlı esnaf sayımız 6 bin 500’dü. Şu anda 2 bin 800’e inmiş durumda. Yani burada her işletmenin kapanması demek istihdamın bitmesi anlamına geliyor.
-Esnaf can derdine düştü. Esnaf kefalet kredi kooperatiflerin bünyesinde bir şirket kurularak devlet katkısıyla devlet desteğiyle bir kanun değişikliğiyle esnaf afet fonu kurulabilir. Esnaf ve sanatkarın bugünden itibaren kullandıkları tüm kredilerden belirli kesintiler yapılarak bu fon desteklenebilir. Bu fona kayıtlı ne kadar finansman hedefleniyor bu hesaplanarak belirli kesintilerle bu fon desteklenebilir.
“ESNAF SANATKÂR BULAMIYORUZ. ESNAF VE SANATKAR TEDARİK ZİNCİRİNDE DE KOPMALAR YAŞANIYOR”
-Esnaf kredileri konusunda pandemi ve deprem esnasında kredisini devletin o düzeni kuramamasından, yapılaşmayı tamamlayamamasından, hayatı normalleştirememesinden dolayı hayatın doğal akışından dolayı ödeyememesi durumunda bu kişiler ne oluyor? Sicili bozuluyor. Sicili bozulana devlet sicil affı çıkarıyor. Ama Halk Bankası diyor ki yani devletin bankası adeta bunu fişliyor.
-Esnaf sanatkâr bulamıyoruz. Esnaf ve sanatkar tedarik zincirinde de kopmalar yaşanıyor. Mal tedariğinde tedarikçinin de hammadde tedariğinde ayrıca ürettiği malları satma noktasında ciddi sıkıntılar var. Esnaf ve sanatkar müşteri kaybediyor. Esnaf ve sanatkara o anda şok destekler sağlanması gerekiyor. Esnaf ve sanatkarımızın yanında çalışan insanlar bu insanlar gün kazanıp gün yiyen insanlar mutlaka bölgeyi terk ediyor. Büyükçe bir bölümü başka şehirlerde işini ekmeğini aramak durumunda. Bölgedeki esnaf ve sanatkarımız tekrar işini kurmaya kalkmak için kalifiyeli eleman aramak zorunda kalıyor. Burada da ciddi eksiklikler yaşıyor.
-TESK ve TESKOMB birlikte adım atması gereklidir. TESK ve TESKOMB’nun birlikte afet bölgesiyle ilgili alacakları karar mutlaka hem hükümeti de etkileyecek. İlgili bakanlıklarımız da harekete geçecek. TESK’e önemli bir görev düşüyor. Esnaf odalarında çalıştırdığı sekreterin maaşını bile veremeyen odalar var. Çalıştığı durduğu ofisin kirasını ödeyemeyen odalar var. Burada ciddi bir yapısal değişiklik gerekiyor. TESK’in özellikle bunu gündeme alıp oda sayısını küçülterek odaları güçlendirmesi gerekiyor. 3 bin küsur tane odanın olması esnaf ve sanatkarın hakkını savunmasında çok önemli bir yere getirmiyor. Çünkü oda kirasını ödeyemiyor personeline maaş ödeyemiyor.”
