Abd’nin Ankara Büyükelçiliği: “Elim Bir Şekilde Yaşamını Yitiren Masum İnsanların Yasını Türk Halkı Ve Tüm Dünya İle Birlikte Tutuyoruz”
TÜSİAD LİDERİ TURAN: YÜKSEK GÜÇ FİYATLARI TÜRKİYE İKTİSADININ REKABET GÜCÜNÜ DE OLUMSUZ ETKİLİYOR
Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Lideri Orhan Turan, “Yüksek güç fiyatları, Türkiye iktisadının rekabet gücünü de olumsuz etkiliyor. Güç maliyetindeki artış, TL’deki kıymet kaybı ile birleştiğinde iktisada yük bindiriyor. TL’deki paha kaybı, makroekonomik istikrarları sarsarken ihracatın rekabet gücüne sanıldığı üzere bir katkı da sunmuyor. Bu yüzden güç ağır birçok sektörümüz halihazırda rekabet etmekte zorlanmaya başladı. Türkiye’nin rekabetçiliği, zihniyet dönüşümünden geçecek. Güç denkleminde hem maliyet hem de arz güvenliği açısından önemli bir darboğaz yaşanmaması için tüm sistemi bütün bileşenleri ile birlikte gözden geçirmek ve yine kurgulamak gerekiyor” dedi.
TÜSİAD Lideri Orhan Turan, ‘12. Türkiye Güç Zirvesi’nin dün yapılan TÜSİAD özel oturumunda, arz güvenliğinden sürdürülebilirlik finansmanına ve yenilenebilir dönüşüme kadar güç sektörüne ait bahisleri değerlendirildi. Turan, şunları söyledi:
“BUGÜN GÜCE VE BESİNE ERİŞİM SIKINTILARI EN ÖNCELİKLİ KONULARIMIZ ORTASINA GİRDİ: Bugün dünya iktisadına baktığımızda, oldukça problemli bir dönemden geçmekte olduğumuzu görüyoruz. Yüzyılın başında geleceğe umut ve güvenle bakıyorduk. Bugün ise güce ve besine erişim sıkıntıları en öncelikli konularımız ortasına girmiş durumda.
DÜNYAMIZ YERİNİ ALIŞKIN OLMADIĞIMIZ BİR ÖBÜR DÜNYAYA BIRAKIYOR: Bildiğimiz dünya süratle geride kalıyor. Memleketler arası münasebetlerde ekonomik iş birliğinin öneminin belirleyici olduğu, ülkeler ortasında ticaret ve yatırım bağlarının ağır ve sürekli genişlemekte olduğu, küresel likidite bolluğunun görüldüğü, faiz ve enflasyon oranlarının düşük olduğu, geleceğin geçmiş eğilimlere bakılarak öngörülebilir olduğu dünyamız, yerini alışkın olmadığımız bir öbür dünyaya bırakıyor. Bu, ülkelerin dış siyasetlerini yükselen jeostratejik tehditlere göre belirlediği, ticaret ve yatırım bağlantılarında dost ve müttefik ülke kavramının önem kazandığı bir dünya.
KÜRESEL LİKİDETE AZALIYOR VE GELİŞMİŞ BATI ÜLKELERİNE DÖNÜYOR: Küresel likidite azalıyor ve gelişmiş batı ülkelerine geri dönüyor. Enflasyon yükseliyor, yüksek enflasyonla mücadele için faiz oranları da yükseliyor. Süratli ekonomik gelişme, yerini sakinliğe ve hatta ekonomik faaliyette gerilemeye bırakıyor.
MADDİ ÜRÜNLER DÜNYASINDA BOLLUK TOPLUMU YERİNİ KITLIK TOPLUMUNA BIRAKIYOR: Ortalama sıcaklıklar yükseliyor, olağandışı hava olaylarının ve çok iklim olaylarının şiddeti ve sıklığı artıyor; küresel ısınma birçok yerleşim yerini tehdit ediyor. Su kıtlığından güç kıtlığına, besin kıtlığından değerli ham hususların kıtlığına, maddi ürünler dünyasında bolluk toplumu yerini kıtlık toplumuna bırakıyor.
YENİ İŞ ALANLARI VE YENİ MESLEKLER ORTAYA ÇIKARKEN BİR KISMI DA ORTADAN KALKIYOR: Öte yandan, maddi olmayan ürünler dünyasında yeni teknolojiler, tam bilakis neredeyse sonsuz ölçüde üretimin önünü açıyor. Dijital dönüşüm sayesinde yeni iş alanları ve yeni meslekler ortaya çıkarken bir kısmı da ortadan kalkıyor. Yeni virüsler ortaya çıkıyor, yeni salgınlar insan ömrünü tehdit ediyor ve toplumsal hayatı felç ediyor. Bu kadar kırılganlık, risk, tehdit, belirsizlik ve fırsat karşısında izlenmesi gereken siyasetlerin ne olduğu, çok çetin bir soru olarak önümüzde duruyor.
KÜRESEL ISINMA TEHDİDİ HİÇ OLMADIĞI KADAR VAHİM VE YAKIN: Birçok ülke iktisadı, güç arz güvenliğinde az sayıda ülkeye bağlı. Ayrıyeten küresel ısınma tehdidi hiç olmadığı kadar vahim ve yakın. Bu, güç siyasetlerinde beraberce ele alınması gereken üçlü bir yapı ortaya çıkartıyor: Ülkeler ekonomilerini döndürebilmek için sıkıntısız temin edebileceklerine güvendikleri güç kaynaklarına erişebilir olmalılar. Ekonomilerinin rekabet gücü ve halkın satın alım gücü dikkate alındığında, bu enerjiyi makul fiyatlarla temin etmeliler. Ve nihayetinde güç kaynakları, sürdürülebilirlik ve küresel ısınma kaygıları açısından sorun teşkil etmemeli.
Enerji arz güvenliği, maliyet ve sürdürülebilirlik ortasındaki bu son derece kompleks üçlü istikrarın kurulması ve korunmasında çeşitli zorluklar yaşanıyordu. Ukrayna krizi ister istemez bu süreci hızlandırmış oldu. Birçok ülkede iktisat, güç ve dış siyaset, pak ve güvenilir güce geçiş üzerinden birbirine bağlandı.
FOSİL YAKITLAR ÜZERİNE ŞURASI DÜNYA İKTİSADI ÖNEMLİ BİR PARADİGMA DEĞİŞİMİNE GİDİYOR: Amerika’nın Enflasyon Azaltma Yasası, Japonya’nın Yeşil Dönüşüm programı ve Çin ve Hindistan’daki pak güç planları, diğer birçok ülkenin de fosil yakıt fiyatlarındaki tehlikeli yükseliş ve güç jeopolitiğine ait telaşlar karşısında pak güç teknolojilerine geçişi hızlandırarak cevap vermeyi planladığını gösteriyor. Bu yeni durum, fosil yakıtlar üzerine konseyi olan dünya iktisadı açısından önemli bir paradigma değişimine denk geliyor. 18. yüzyılda Sanayi İhtilali’nden bu yana dünyada üretim artışı ile birlikte fosil yakıt kullanımı da sürekli olarak yükselmişti. Bugün dünya gücünün yaklaşık yüzde 80’i petrol, kömür ve doğal gaz dahil olmak üzere fosil yakıtlardan sağlanıyor. Dünya Güç Görünümü 2022 Raporu kapsamında çalışılan ‘Belirtilen Siyasetler Senaryosu’na göre, 2050 yılında bu oran yüzde 60’a düşecek. Fakat bu düşüş 2100 prestijiyle 2,5 derece küresel sıcaklık artışını, bir başka tabir ile ekosistem üzerinde geri dönülemez tesirlerin ortaya çıkmasını engellemiyor.
ENERJİ FİYATLARINDA YAŞANAN SIÇRAMA İTHALAT FATURASINI KABARTTI: Enerjide, iktisat, arz güvenliği ve iklim değişimi ile mücadele önceliklerinin birbiriyle uyumlu hale geldiği bir dönüşüm, hiç şüphesiz Türkiye açısından da çok önemli. Her şeyden önce ham husus açısından çok güçlü olmayan, hele ki fosil yakıtlarda ithalata bağımlılığı yüksek olan ülkemizde güç fiyatları ile ekonomik performans ortasında yakın bir alaka var. Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde başlayan kriz sonucunda ülkemizin güç tedarikinde bir ıstırap oluşmamışsa da güç fiyatlarında yaşanan sıçrama ithalat faturasını kabarttı. Bu yılın birinci dokuz ayında güç ithalatındaki artış 42 milyar dolar oldu. Cari açık 39 milyar dolara ulaştı. Fakat güç ithalatını hariç tutarsak cari açık 38 milyar dolarlık fazlaya dönüyor.
RESESYONUN HAFİFLEMESİYLE FİYATLARIN TEKRAR YÜKSELİŞE GEÇMESİ KAÇINILMAZ OLACAK: Enerji fiyatlarındaki artış jeopolitik risklerle hızlanmış olsa da fiyatlar, aslında yatırımlardaki yetersizlik nedeniyle Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden daha önce, 2021’in sonlarından itibaren artış eğilimine girmişti. Şu anda dünya ekonomisindeki yavaşlama güç fiyatlarında bir ölçü gevşemeye yol açmışsa da resesyonun hafiflemesiyle fiyatların tekrar yükselişe geçmesi kaçınılmaz olacak. Gelecek yıl güç fiyatlarının son beş yıllık ortalamasının yüzde 75 üzerinde olacağı hesaplanıyor.
ENERJİ AĞIR BİRÇOK SEKTÖRÜMÜZ HALİHAZIRDA REKABET ETMEKTE ZORLANMAYA BAŞLADI: Yüksek güç fiyatları, Türkiye iktisadının rekabet gücünü de olumsuz etkiliyor. Güç maliyetindeki artış, TL’deki bedel kaybı ile birleştiğinde iktisada yük bindiriyor. TL’deki kıymet kaybı, makroekonomik istikrarları sarsarken ihracatın rekabet gücüne sanıldığı üzere bir katkı da sunmuyor. Bu yüzden güç ağır birçok sektörümüz halihazırda rekabet etmekte zorlanmaya başladı. AB ülkeleri, süratle devreye soktukları güç tasarrufuna, güç verimliliğine ve yenilenebilir güce yönelik düzenlemelerle güç sektörünü tekrar yapılandırıyor. Türkiye güç sektöründe misal bir dönüşümü gerçekleştiremediği durumda, güç ağır sektörlerde maliyetler AB ülkelerine oranla yüksek kalacak. Bu yapıda demir-çelik, cam, seramik, çimento, alüminyum, gübre üzere güç girdisi ağır sektörlerde Türkiye rekabetçiliğini sürdüremeyecek.
CİDDİ BİR DARBOĞAZ YAŞANMAMASI İÇİN TÜM SİSTEMİ TEKRAR KURGULAMAK GEREKİYOR: Türkiye’nin rekabetçiliği, zihniyet dönüşümünden geçecek. Güç denkleminde hem maliyet hem de arz güvenliği açısından önemli bir darboğaz yaşanmaması için tüm sistemi bütün bileşenleri ile bir arada gözden geçirmek ve yine kurgulamak gerekiyor. 12’ncisi gerçekleşen bu Zirve’nin gündemi önemli değerlendirmelere imkan sağlıyor. Biraz sonra gerçekleşecek panelimizde kıymetli konuşmacılarımız da mevzuyu tüm boyutları ile irdeleyecekler. İthal güç faturasını düşürmek ve güçte dışarıya bağımlılığı azaltmak açısından atılması gereken en önemli adımların başında yenilenebilir güç alanındaki yatırımların sürdürülebilirliğini sağlamak geliyor. Türkiye’nin yenilenebilir güç kaynakları kullanımı, OECD ortalamasının üzerinde olsa da kendi potansiyelinin çok altında. Yeni kaynakların sisteme kazandırılması için gerekli olan düzeneklerin güzelleştirilmesi, ihalelerin yatırıma dönüşmesini sağlayacak önlemler alınması, finansmana erişim imkanlarını mümkün kılan teşvik düzeneklerinin tasarlanıp aktifleştirilmesi yoluyla yenilenebilir güç potansiyelinden daha fazla yararlanmak mümkün olacak.
YENİ KURULAN GÜÇ SİSTEMİNİN DIŞINDA KALINMASI ÖNEMLİ BİR RİSK OLUŞTURUR: Enerji siyaseti, Türkiye’nin milletlerarası bağlantıları açısından da çok önemli. Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sonra AB’nin mevcut yaklaşımı, yeni güç sisteminde Türkiye’ye dar bir alan tanıyor. Avrupa’nın geleceği, kurumsal yapı dahil olmak üzere önemli bir gündem konusu. Tüm kıtayı kapsayacak yeni eşgüdüm düzenekleri, AB genişleme siyasetinde farklı entegrasyon çemberleri tartışılıyor. Güç, yeni yapılanmanın en önemli bileşenlerinden. Bu gelişmeler, AB ile iştirak ve ileri düzeyde ekonomik entegrasyon bağı içinde olan Türkiye için yeni fırsatlar yaratabilecek. Bu süreçte yeni kurulan güç sisteminin dışında kalınması önemli bir risk oluşturur. Meğer AB-Türkiye ortasında güç alanında güçlü bir diyalog oluşturulması çok önemli bir alan açar ve karşılıklı yarar sağlar. Ekonomik ve lojistik olarak Türkiye’nin, Avrupa’nın savaş sonrası yeni güç sistemine önemli bir katkı sağlaması söz konusu. En önemli iktisat ortağımız olan AB ile alakaların yine güçlenmesine imkan sağlayabilecek alanlardan birinin güç olması, AB’nin güç diplomasisinde rolümüzün artırılması, AB-Türkiye üst düzeyli güç diyaloğunun aktifleştirilmesi için diplomatik temasların ağırlaşmasını önemli görüyoruz.
ÇABALARIN HIZLANDIRILMASI VE GÜÇLENDİRİLMESİ GEREKTİĞİNİ DÜŞÜNÜYORUZ: Sonuç olarak, güç jeopolitiğine baktığımızda, geçici değil kalıcı bir değişim yaşandığını görüyoruz. Türkiye, hiç şüphesiz bu alanların hepsinde önemli adımlar attı ve atmaya da devam ediyor. Biz de hem iklim krizi ile mücadele hem güçte arz güvenliğini sağlama hem de yüksek güç fiyatlarının iş dünyasına ve tüketicilere maliyetini azaltma gayelerimiz açısından bu çabaların hızlandırılması ve güçlendirilmesi gerektiğini düşünüyoruz.”
