Son dönemde Güney Çin Denizi’nde artan askeri faaliyetler ve ABD’nin QUAD ittifakını (Dörtlü Güvenlik Diyaloğu) Çin’e karşı stratejik bir denge unsuru olarak kullanması, Asya-Pasifik bölgesindeki gerilimleri tırmandırıyor.

Filipinler, ABD, Kanada ve Avustralya arasında Ağustos 2024’te gerçekleştirilen ortak askeri tatbikatlar, bölgedeki Çin etkisine karşı yapılan önemli bir hamle olarak değerlendiriliyor. Bu tatbikatlar, bölgenin stratejik önemi nedeniyle Çin’in şiddetli tepkisiyle karşılaştı.

ÇİN’DEN SERT YANIT: GÜNEY ÇİN DENİZİ’NDE ASKERİ DEVRİYELER

Tatbikatların ardından Çin, Filipinler ile egemenlik tartışmaları yaşadığı Güney Çin Denizi’ndeki tartışmalı bölgelerde hava ve deniz devriyeleri başlattı. Özellikle Çin’in “Huangyan Adaları” olarak adlandırdığı resifler, Filipinler ile Çin arasındaki uzun süredir devam eden bir anlaşmazlık konusu. Çin, bu bölgenin tarihsel olarak kendi “mavi toprağı” olduğunu iddia ederken, Filipinler de dahil olmak üzere bölgedeki diğer ülkeler de bu iddiaya karşı çıkıyor.

QUAD İTTİFAKI VE ÇİN’İ ÇEVRELEME STRATEJİSİ

2007’de kurulan ve 2017’de yeniden etkin hale getirilen QUAD ittifakı, ABD, Japonya, Hindistan ve Avustralya’yı içeriyor ve esas amacı Çin’in bölgedeki yükselen askeri ve ekonomik gücüne karşı bir denge unsuru oluşturmak. Filipinler’in son dönemde QUAD ittifakıyla askeri işbirliğini derinleştirmesi, Çin’in bölgedeki stratejik etkisini sınırlamayı amaçlayan bir dizi hamlenin parçası olarak değerlendiriliyor. Özellikle Güney Çin Denizi gibi deniz ticaretinin ve enerji hatlarının yoğun olduğu bölgelerde bu ittifakın etkisi hissediliyor.

GÜNEY ÇİN DENİZİ’NİN STRATEJİK ÖNEMİ

Güney Çin Denizi, dünya ticaretinin yaklaşık üçte birine ev sahipliği yapıyor ve yıllık 3,37 trilyon dolar değerinde ticaret bu bölgeden geçiyor. Çin, ithal ettiği enerjinin %80’ini bu bölge üzerinden sağlıyor ve bu ticaret yolunun kontrolü Çin için hayati önem taşıyor. Aynı zamanda bölgede büyük miktarda petrol ve doğal gaz rezervlerinin bulunduğu tahmin ediliyor; bu da Güney Çin Denizi’ni hem Çin hem de diğer bölge ülkeleri için daha da değerli kılıyor.

Bu bölge üzerinde hak iddiasında bulunan sadece Çin değil; Filipinler, Malezya, Vietnam ve Brunei de bu deniz üzerindeki egemenlik hakları için Çin’e karşı duruyor. Çin’in bu bölgeyi kendi toprakları olarak görmesi ve burada inşa ettiği yapay adalarla askeri üsler kurması, bölgedeki gerilimleri sürekli olarak artırıyor. Çin, 2013’ten bu yana Spratly ve Paracel adalarında askeri tesisler kurarak, bölgedeki askeri varlığını daha da güçlendirdi.

ABD VE MÜTTEFİKLERDEN KARŞI HAMLELER

Çin’in bu adımlarına karşılık olarak ABD ve müttefikleri, 2015’ten bu yana “seyrüsefer özgürlüğü” adı altında bölgeye savaş gemileri göndererek, Çin’in bu iddialarını reddettiklerini gösteriyor. Özellikle ABD, Japonya, Avustralya ve Filipinler’in bölgedeki askeri işbirliği, Çin’in askeri yayılmasını engellemeyi amaçlıyor. ABD ayrıca, ASEAN ülkelerine (Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği) ve Doğu Asya’daki müttefiklerine askeri ve finansal destek sağlayarak, bu ülkelerin Çin’e karşı askeri kapasitelerini artırmalarına yardımcı oluyor.

TAIWAN: BÖLGEDEKİ PATLAMA NOKTASI

Çin-ABD geriliminin merkezinde ise Tayvan yer alıyor. Çin, Tayvan’ı kendi topraklarının bir parçası olarak görüyor ve Tayvan Boğazı’nı da bu bağlamda kontrol etmek istiyor. Ancak ABD, Tayvan’ı stratejik bir müttefik olarak görüp, bu adayı Çin’in bölgedeki etkisini sınırlamak için kullanıyor. ABD ve müttefikleri, Tayvan Boğazı’nda düzenli olarak askeri geçişler yaparak, bu bölgenin uluslararası bir su yolu olduğunu vurguluyor ve Çin’in bu iddialarına karşı çıkıyor. Son olarak Avustralya ve Yeni Zelanda donanmalarının Tayvan Boğazı’ndan geçerek bu durumu açıkça teyit etmeleri dikkat çekici bir gelişme oldu.

ABD’NİN ÇİN’E KARŞI STRATEJİK HAMLESİ: QUAD’IN ROLÜ

ABD’nin Çin’e karşı oluşturduğu QUAD ittifakı, sadece askeri değil, aynı zamanda ekonomik, çevresel ve sağlık gibi birçok alanda işbirliği yapmayı amaçlıyor. Örneğin, Eylül 2024’te Washington’da gerçekleşen QUAD liderler zirvesinde, ABD Başkanı Joe Biden, ittifakın Çin’in bölgedeki faaliyetlerine karşı bir denge unsuru olduğunu dile getirdi. Zirvede, Çin’den doğrudan bahsedilmese de, Biden’ın kapalı bir mikrofon üzerinden yaptığı açıklamalar Çin’in bu ittifakın asıl hedefi olduğunu açıkça ortaya koydu.

Biden, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in diplomatik manevralar yaparak Çin’in çıkarlarını agresif bir şekilde sürdürdüğünü, Çin’in bölgede giderek saldırganlaştığını ve ABD ile müttefiklerini test ettiğini söyledi.

İsrail, ABD’nin Ortadoğu Stratejisini Zayıflatıyor

Kaynak: HABER MERKEZİ

İlgili Haberler

ABD’ye göre Çin’in nükleer denizaltısı battı