İslam İşbirliği Teşkilatı’ndan İsrail’in İran’a saldırısına kınama
Dış Politikada 2023: İsrail Ve Mısır’a Büyükelçi Atandı, Cumhurbaşkanı Erdoğan Suriye Devlet Başkanı Esad İle Yıllar Sonra İlk Kez Aynı Karede Yer Aldı
MELİS YILDIRIM
Hamas ve İsrail arasında 7 Ekim’de başlayan çatışmaların damga vurduğu 2023 yılında; Finlandiya’nın NATO’ya katılım protokolünün onaylanmasına ilişkin kanun teklifinin TBMM’de kabul edilmesi, Türkiye’nin İsrail ve Mısır ile diplomatik ilişkilerini büyükelçi seviyesine çıkarması, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Riyad’daki İslam İşbirliği Teşkilatı ve Arap Ligi Olağanüstü Ortak Zirvesi’ndeki aile fotoğrafında, yıllar sonra ilk kez Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile aynı karede yer alması ve Erdoğan’ın 6 yılın ardından Atina’yı ziyaret etmesi öne çıkan gelişmeler oldu.
Hamas ve İsrail arasında 7 Ekim’de başlayan çatışma Türkiye’de ve Dünya’da 2023 yılında yaşanan diplomatik gelişmelerin başında yer aldı. Türk dış politikasında da önemli gelişmelerin yaşandığı 2023 yılında, ANKA Haber Ajansı’nın derlemesine göre öne çıkan gelişmeler şöyle:
11 Ocak: Türkiye’nin İsrail Büyükelçisi olarak atanan Şakir Özkan Torunlar, İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’a güven mektubunu sundu. Türkiye ile İsrail arasında normalleşme kapsamında, 17 Ağustos 2022’de karşılıklı büyükelçi atama kararı alınmıştı. Böylece yaklaşık 4 yıl aranın ardından İsrail ile yaşanan kriz son buldu.
20 Mart: Türkiye ve Suriye’de 50 binden fazla insanın yaşamını yitirmesine ve büyük yıkıma yol açan 6 Şubat depremlerinin ardından Avrupa Komisyonu ve AB Dönem Başkanı İsveç yardım amacıyla Brüksel’de Uluslararası Donörler Konferansı düzenledi. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Komisyon’un Türkiye’ye 1 milyar euro destek vereceğini açıkladı.
31 Mart: Finlandiya’nın NATO’ya katılım protokolünün onaylanmasına ilişkin kanun teklifi TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi. 4 Nisan’da NATO’nun Brüksel Karargahı’nda yapılan törenle Finlandiya, NATO’ya resmen üye oldu.
13 Nisan: Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükri, dönemin Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun daveti üzerine Türkiye’ye geldi. Bu, Mısır’dan Türkiye’ye 11 yıl sonra yapılan ilk resmi ziyaret oldu.
30 Haziran: Türkiye’nin Lizbon Büyükelçisi Murat Karagöz kalp krizi geçirerek hayatını kaybetti.
4 Temmuz: Türkiye ve Mısır arasındaki diplomatik ilişkiler büyükelçilik seviyesine çıkarıldı. Türkiye’nin Kahire Büyükelçiliği Maslahatgüzarı olan Salih Mutlu Şen’in Büyükelçi olarak atanmasına dair karar, 22 Temmuz 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayınlandı.
10 Temmuz: Cumhurbaşkanı Erdoğan, NATO’nun Vilnius Zirvesi’ne katılmak üzere gideceği Litvanya’ya hareket etmeden önce Atatürk Havalimanı’nda düzenlediği basın toplantısında, “Önce gelin Türkiye’nin AB’de önünü açın, ondan sonra biz de Finlandiya ile ilgili nasıl onun önünü açtıysak İsveç’in de önünü açalım” dedi.
Aynı gün NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Erdoğan ve İsveç Başkanı Kristersson ile görüşmesinin ardından, “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İsveç’in katılım protokolünü en kısa sürede TBMM’ye sevk ederek onaylanmasını sağlamayı kabul ettiğini açıklamaktan memnuniyet duyuyorum” açıklamasını yaptı.
13 Eylül: Avrupa Parlamentosu Türkiye Raportörü Nacho Sanchez Amor’un hazırladığı Türkiye raporu, Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu’nda yapılan oylamada kabul edildi. Raporda Türkiye’nin AB’ye katılım sürecinin mevcut koşullar altında devam edemeyeceği, insan hakları alanındaki gerileme, AİHM kararlarının uygulanmaması ve Rusya’ya yönelik yaptırımların desteklenmemesi gibi hususlara yer verildi.
Dışişleri Bakanlığı’nın konuya ilişkin açıklamasında, “Türkiye-AB ilişkilerinin yeniden canlandırılması için bir fırsat penceresinin açıldığı, kıtamızın istikrarı ve güvenliği açısından böylesi kritik bir dönemde, AP’nin ilişkilerimizin bel kemiği olan katılım müzakereleri yerine farklı arayışları gündeme getirmesini akıl dışı buluyoruz” ifadelerine yer verildi.
23 Ekim: İsveç’in NATO’ya katılımına ilişkin protokol, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından imzalanarak TBMM’ye sevk edildi.
25 Ekim: Cumhurbaşkanı Erdoğan AKP TBMM Grup Toplantısı’nda; “İsrail’e ve dünyaya sesleniyorum; toplantılar yapıyorlar. Son yaptıkları toplantıda yine bir araya geldiler tüm Batı, Hamas’ı bir terör örgütü olarak görüyor. Ey İsrail, sen bir örgüt olabilirsin. Çünkü bu Batı’nın sana borcu çok ama Türkiye’nin sana borcu yok. Hamas bir terör örgütü değil topraklarını ve vatandaşlarını koruma mücadelesi veren bir kurtuluş ve mücahitler grubudur” dedi.
28 Ekim: İsrail Dışişleri Bakanı Eli Cohen İsrail’in Türkiye’deki diplomatlarını geri çektiğini duyurdu. Cohen konuya ilişkin, “Türkiye’den gelen ciddi açıklamaları göz önünde bulundurarak, İsrail ve Türkiye arasındaki ilişkileri yeniden değerlendirmek üzere diplomatik temsilcilerin geri çağrılması talimatını verdim” açıklamasını yaptı.
4 Kasım: Dışişleri Bakanlığı Türkiye’nin Tel Aviv Büyükelçisi Şakir Özkan Torunlar’ı istişarede bulunmak üzere Ankara’ya çağırdı.
8 Kasım: Avrupa Komisyonu’nun 2023 Türkiye Raporu yayınlandı. Raporda, önceki raporlarda bulunan demokrasi, temel hak ve özgürlükler ve yargı gibi alanlardaki gerilemeler yer almaya devam etti.
Dışişleri Bakanlığı’ndan konuya ilişkin yapılan yazılı açıklamada, “Raporda yer alan, özellikle siyasi kriterler ile Yargı ve Temel Haklar faslındaki mesnetsiz iddiaları ve haksız eleştirileri tümüyle reddediyoruz” denildi.
11 Kasım: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Riyad’daki İslam İşbirliği Teşkilatı ve Arap Ligi Olağanüstü Ortak Zirvesi öncesi çekilen aile fotoğrafında, yıllar sonra ilk kez Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile aynı karede yer aldı.
17 Kasım: Cumhurbaşkanı Erdoğan, Berlin’de Almanya Başbakanı Olaf Scholz ile düzenlediği basın toplantısında, “Bir borçluluk içerisinde İsrail-Filistin savaşını değerlendirmemek gerekir. Ben rahat konuşuyorum, bizim İsrail’e borcumuz yok. Borçlu olsak bu kadar rahat konuşamayız. Ama borçlu olanlar rahat konuşamıyorlar. Biz holokost cenderesinden geçmedik” ifadelerini kullandı.
7 Aralık: Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye-Yunanistan Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi’nin beşinci toplantısı kapsamında Yunanistan’ın başkenti Atina’ya gitti. 6 yıl sonra ilk kez Atina’ya giden Erdoğan, Yunanistan Cumhurbaşkanı Katerina Sakelaropulu ve Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ile görüştü.
17 Aralık: Türkiye’nin Kahire Büyükelçisi Salih Mutlu Şen, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah el-Sisi’ye bugün güven mektubunu sundu. Mısır’ın Ankara Büyükelçisi olarak atanan Amr Soliman Abdelmeguid el-Hamamy ise 27 Eylül 2023 tarihinde güven mektubunu Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a sunmuştu.
