DİLAN KUTLU
Tarım ve Orman Bakanlığı, sözleşmeli üretimle ilgili bir yönetmelik çıkarmadan Adalet Bakanlığı’nın bu alandaki hukuk uyuşmazlıklarına arabuluculuk uygulaması getiren yönetmeliği 1 Eylül’de yürürlüğe girdi. Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez, “Bakanlık önce sözleşmeli üretimin içeriğini belirleyen sözleşmeli üretimle ilgili yönetmeliği çıkarmalı. Bu yönetmelik henüz çıkmamışken, taraflarla ilgili sorunların nasıl çözüleceği bu yönetmelikle belirlenmemiş, Adalet Bakanlığı bu konudaki uzmanlık eğitimini arabuluculara vermemişken 1 Eylül’de başlamasını doğru bulmuyoruz” dedi.
Resmi Gazete’de 5 Nisan 2023 tarihinde yayınlanan Orman Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile tarım sektöründe sözleşmeli üretimin yaygınlaştırılması için düzenlemeler yapılmıştı. Sözleşmeli üretimin yaygınlaştırılması uzun süredir Tarım ve Orman Bakanlığı’nın gündeminde olmasına karşın sözleşmeli üretimin şartlarına ilişkin bir yönetmelik çıkarılmadı. Buna rağmen Adalet Bakanlığı’nın “Tarımsal Üretim Sözleşmesinden Doğan Hukuk Uyuşmazlıklarına İlişkin Arabuluculuk Yönetmeliği”, 1 Eylül 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandı.
“ARABULUCUK DAİRE BAŞKANLIĞI’NDA TARIMSAL ÜRETİM SÖZLEŞMESİNE YÖNELİK UZMANLAR YOK”
Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez, Arabulucuk Daire Başkanlığı’nda “tarımsal üretim sözleşmesine yönelik eğitim verecek uzmanların olmadığını” vurgulayarak ANKA Haber Ajansı’na şu değerlendirmeleri yaptı:
“Tarımda sözleşmeli üretim modelinde oluşan anlaşmazlıklarında arabulucuk yöntemiyle çözülmesine yönelik bir uygulama. Arabulucu, üretim yapan kişi ile şirket ya da tüccarlarla yargıya gelmeden yargı yükünü hafifletmek üzere sözleşmeli üreticilik modeline uygulanması. Burada şuna dikkat etmek gerekir. Bu konuda Arabulucuk Daire Başkanlığı’nda tarımsal üretim sözleşmesine yönelik uzmanlar yok. Arabuluculuk sistemi 1 Eylül’de yürürlüğe girdi ancak Adalet Bakanlığı bu konuda gerekli eğitimi arabuluculara vermedi. Belki bu eğitim aşamalarında ziraat mühendislerinin Adalet Bakanlığı’nda akademisyenlerin, mühendislerimizin eğitici olarak yer alması gerekir.
“SÖZLEŞMELİ ÜRETİMDE KAYBEDEN TARAF HEP ÜRETİCİ OLDU”
Bu yönetmeliğin dayanağı olan, 5 nisan 2023’te Tarım Kanunu’nda yapılan değişiklikle ‘sözleşmeli üretimle ilgili dava konusu olacaksa arabulucuk esastır’ denilerek arabulucuk getirildi. Yapılan sözleşmeler hep üreticinin aleyhine çünkü küçük üretici ile büyük şirketler bu sözleşmeyi yaptığı için kaybeden taraf hep üretici oldu. Yıllarca gördük, örneğin Bursa’da sanayici ile üretici sözleşme yapıyor. Sanayici daha ucuz diye sözleşmeli üretimden domates almayıp başka yerden alıyor. Üreticinin yapabileceği bir şey yok tarlada kalıyor. Tütün üretiminde de böyle…
“TARIM BAKANLIĞI ÖNCE YÖNETMELİĞİ ÇIKARSIN”
Bakanlık önce sözleşmeli üretimin içeriğini belirleyen sözleşmeli üretimle ilgili yönetmeliği çıkarmalı. Bu yönetmelik henüz çıkmamışken, taraflarla ilgili sorunların nasıl çözüleceği bu yönetmelikle belirlenmemiş, Adalet Bakanlığı bu konudaki uzmanlık eğitimini arabuluculara vermemişken 1 Eylül’de başlamasını doğru bulmuyoruz. Bu aşamada Tarım Bakanlığı önce yönetmeliğini çıkarmalı. Hayvansal üretimle ilgili Et ve Süt Kurumu Başkanı biz gerekli hazırlıkları yaptık dedi. Ama henüz sözleşmeli üreticiliğin hayvancılık boyutunda temelini oluşturan temel karkas maliyetlerini bile 11 aydır açıklanmadı.”
