ABD’de 3’üncü Çeyrek Büyüme Rakamları Açıklandı!
BAKAN NEBATİ: BU YIL KİŞİ BAŞI ULUSAL GELİR 12 BİN DOLARIN ÜZERİNE ÇIKACAK
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, 2022 yılında Türkiye İktisat Modeli ile bir muvaffakiyet kıssası yazdıklarını söyledi. “Çok şükür bütçemiz de kasamız da sağlam durumdadır” diyen Bakan Nebati, “Yüksek büyüme performansımızın tesiriyle 2022 yılında kişi başına gelirimiz 10 bin dolar düzeyini aşacağını öngörüyoruz. 2023 yılında da kişi başına gelirimiz, inşallah daha da yükselerek 12 bin doların üzerine çıkacaktır” dedi. Bakan Nebati’nin “İnşallah 12 bin doların üzerine çıkacak” dediği kişi başı ulusal gelir, 2013 yılında 12 bin 582 dolar düzeyindeydi.
Nureddin Nebati, bugün İstanbul’daki Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde düzenlenen ‘2022 Yılı Değerlendirmesi 2023 Yılı Gayeleri Programı’na katıldı. Nebati, burada yaptığı konuşmada, 2022 yılı Türkiye iktisadı, 2023 yılı iktisat programı ve 20 yıllık süreç hakkında bilgi verdi. 2022’de Türkiye İktisat Modeli ile önemli bir muvaffakiyet kıssası yazdıklarını savunan Nebati’nin konuşması şöyle:
“2022 ÇOK ÖZEL BİR YIL OLDU: Küresel enflasyonun tarihi yüksek düzeylerde seyrettiği, nakliyecilik maliyetlerinin süratle yükseldiği, son yüzyılın en sıkıntı yıllarından biri olan 2022 yılında makroekonomik göstergelerin tamamına yakınında muvaffakiyet elde ettiğimizi vurgulamak isterim. Bu açıdan 2022, çok özel bir yıl olmuştur.
DENGELİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR BÜYÜMEYİ HEDEFLEDİK: Türkiye İktisat Modeli’nin temel siyaset araçlarını; TL tasarrufların özendirilmesi, selektif kredi siyaseti ve yatırım ortamının güzelleştirilmesi olarak belirlemiştik. Bu siyaset araçlarının faal kullanımıyla birlikte istikrarlı ve sürdürülebilir bir büyümeyi hedefledik.
DÖVİZ TEVDİAT HESAPLARINDA CUMHURİYET TARİHİNDEKİ EN YÜKSEK DÜŞÜŞE İMZA ATTIK: Modelimizi tasarlarken emelimiz, kapsayıcı bir yaklaşımla yatırımları, istihdamı, üretimi, ihracatı ve verimliliği artırmak; cari süreçler istikrarında fazla vermek ve fiyat istikrarını kalıcı bir formda temin etmek olmuştur. Böylece, kısa bir sürede döviz tevdiat hesaplarında Cumhuriyet tarihindeki en yüksek düşüşe imza attık. 2022 yılının ikinci yarısından itibaren de döviz kurlarında istikrarı sağlarken finansal istikrarı da sağlamlaştırdık.
BUGÜN 10 TONLUK İKİNCİ ALTIN SERTİFİKASI İHRACINA ÇIKIYORUZ: Finansal istikrarın güçlendirilmesi, TL’nin gerçek olarak kıymet kazanmasını da beraberinde getirmiştir. TL’ye olan cazibeyi artırmak için ayrıyeten 6,6 milyar TL’ye ulaşan Gelire Endeksli Senet ihraç ettik ve Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) ile temettü gelirlerinde stopaj indirimi yaptık. Türkiye İktisat Modeli kapsamında finansal araçlarda çeşitlendirme ve finansal sistem dışındaki âtıl tasarrufların finansal sisteme kazandırılması emeliyle 21 Kasım 2022’de devreye aldığımız 5 ton altın karşılığında ihraç edilen Darphane Altın Sertifikalarına ferdi yatırımcılarımız büyük bir ilgi gösterdi. Bu teveccühün akabinde bugün de 10 tonluk ikinci altın sertifikası ihracına çıkıyoruz.
BRÜT REZERVLERİMİZ 129 MİLYAR DOLAR İLE SON 8 YILIN EN YÜKSEK DÜZEYİNE ULAŞTI: Altın sertifikası ihraçlarımız, Altın Tasarruf Ekosistemi ve Altın Dönüşümlü Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) uygulamasıyla 2022 yılında altın rezervlerimizin 129 ton artırılmasına katkıda bulunduk. Yalnızca altın rezervlerimizin değil, brüt rezervlerimizin de 129 milyar dolar ile son 8 yılın en yüksek düzeyine ulaşmasına katkı sağladık.
BORSA İSTANBUL’DAKİ YATIRIMCI SAYISI 1,4 MİLYON ARTTI: Rezervlerimizdeki artışa ilaveten, Borsa İstanbul’daki yatırımcı sayımızın 1,4 milyon kişi artmasıyla yatırımcı tabanımızı genişlettik. Son bir yılda borsa şirketlerinin piyasa bedeli, yüzde 184 artışla 6,2 trilyon liraya ulaşmıştır. Halka arzları vergisel açıdan teşvik ederek şirketlerimizin 19,3 milyar liralık ek finansmana erişimine imkan sağladık. Böylece, 2022 yılında 40 yeni şirket Borsa İstanbul’da süreç görmeye başladı. Türkiye, borsa performansıyla gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkelerden olumlu ayrıştı. Böylece, Borsa İstanbul, 2022 yılında dolar bazında yüzde 111 ile en yüksek getiriyi sağladı.
BES’DEKİ TOPLAM FON BÜYÜKLÜĞÜ YAKLAŞIK 430 MİLYAR TL’YE ULAŞTI: Bireysel Emeklilik Sistemini (BES) de süratle büyütüyoruz. Ülkemizde özel tasarrufların yükseltilmesi maksadı doğrultusunda 2022 sonunda, Otomatik İştirak Sistemi dahil BES’deki toplam fon büyüklüğü, yüzde 76 artışla yaklaşık 430 milyar TL’ye ulaşmıştır.
BİREYSEL EMEKLİLİKTE İŞTİRAKÇİ SAYISI 15 MİLYON ŞAHSA ULAŞTI: 18 yaşından küçüklerin BES’e dâhil edilebilmesi ve 2022 yılı ocak ayında yürürlüğe giren yüzde 30 devlet katkısı uygulaması sonucunda, 2022 sonunda toplam iştirakçi sayısı, 1,3 milyon artışla yaklaşık 15 milyon şahsa ulaştı. Sigortacılığın başka bir alanı olan Türk İştirak Reasürans AŞ’yi kurmak suretiyle iştirak ekosistemini daha da güçlendiriyoruz. Türk İştirak Reasürans AŞ’nin yurt dışı iştirak sigortacılığıyla entegrasyonunu artırıyoruz. İştirak temelli fonların özel emeklilik sistemindeki hissesinin artırmasını destekliyoruz.
KAMU BORÇ YÖNETİMİ ALANINDA DA ÖNEMLİ KAZANIMLAR ELDE ETTİK: TL cinsi tasarrufların çeşitlenmesine ilaveten, stratejik ölçütlere dayalı ve faal borçlanma siyasetleri sayesinde kamu borç yönetimi alanında da önemli kazanımlar elde ettik. 2022 yılında, bir önceki yıla göre iç borçlanmanın ortalama vadesini 17 ay uzatarak 70 aya yükselttik; maliyetini ise 14,9 puan azaltarak yüzde 10,7’ye düşürdük.
ZORLU PİYASA ŞARTLARINA KARŞIN DAHA YÜKSEK MEBLAĞDA VE SAYIDA İHRAÇ YAPTIK: Uluslararası sermaye piyasalarındaki gelişmekte olan ülke ihraçlarının bir önceki seneye göre neredeyse yarıya düştüğü 2022 yılında bizler, hedeflediğimiz 11 milyar dolar meblağında yurt dışı tahvil ihracını muvaffakiyetle tamamladık. Böylece, güçlü piyasa şartlarında en yüksek ihracı gerçekleştiren gelişmekte olan ülke olmayı başardık. Dünya Bankası, çeşitli milletlerarası finans kuruluşları ve ticari bankalar vasıtasıyla 3,5 milyar dolarlık yurt dışı finansman temin ettik.
HAZİNE TAKVİYELİ KEFALET SİSTEMİ’YLE 116 MİLYAR LİRA KREDİ İMKANI OLUŞTURDUK: Modelimizin önemli sacayaklarından biri olan selektif kredi anlayışıyla ve Hazine Takviyeli Kefalet Sistemi’yle 116 milyar lira kredi imkanı oluşturduk. Selektif kredi yaklaşımımızın bir sonucu olarak, imalat sanayii öncülüğünde kullandırılan ticari kredi büyümesi, 2021 yılının 25 puan üzerine çıkarak yüzde 36,1 düzeyine ulaşmıştır.
BANKALARIN TAHSİLİ GECİKMİŞ ALACAK ORANI, GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDEN DAHA DÜŞÜK: Malumunuz, bankacılık sektörümüzün sermaye yeterlilik rasyosu, yüzde 19,3 ile yüzde 8 olan yasal minimum oranının oldukça üzerindedir. Yabancı para net genel konumu kaynaklı kur riski bulunmayan sektörün tahsili gecikmiş alacak oranı da 2022 yılında azalmaya devam ederek yüzde 2,2 üzere oldukça düşük bir düzeyde gerçekleşmiştir. Ülkemizdeki bankaların tahsili gecikmiş alacak oranının başka gelişmekte olan ülkelerden daha düşük bir düzeyde olduğu bilgisini de sizlere paylaşmak isterim.
İHRACATIMIZ 254,2 MİLYAR DOLARLA REKOR DÜZEYE ULAŞTI: Büyüme potansiyelinin artması açısından önem arz eden makine ve teçhizat yatırımlarında kesintisiz büyüme süreci 12 çeyreğe çıktı. 2022 yılında küresel pazarlardaki yavaşlama ve paritenin olumsuz tesirlerine karşın ihracatımız, 254,2 milyar dolarla rekor düzeye ulaştı. 2022 yılının birinci üç çeyreğinde gerçekleşen büyümenin yüzde 60’ı, makine ve teçhizat yatırımları ile net ihracattan kaynaklanmıştır. 2022 yılının birinci üç çeyreğinde kaydettiğimiz yüzde 6,2’lik güçlü ve istikrarlı büyümeyle G-20 ülkeleri ortasında en süratli büyüyen ekonomilerden biri olduk.
TÜRKİYE 2022’DE BÜYÜME KESTİRİMİ ÜST YÖNLÜ REVİZE ETTİ: Yüzde 6,2’lik büyüme oranını, küresel iktisadın şiddetli bir dönemden geçtiği ve küresel resesyon riskinin giderek yükseldiği bir dönemde gerçekleştirdik. 2022 yılında küresel büyüme kestirimleri aşağı yönlü revize edilirken Türkiye’nin büyüme iddiası üst yönlü revize edilmiştir. 2022 yılının birinci üç çeyreğinde ülke ekonomimizin performansını öbür ülkelerle kıyasladığımızda çok berrak bir tablo ortaya çıkmaktadır. Bu dönemde Çin bizim yarımız, ABD ve Almanya ise yarımızdan da düşük bir oranda büyüme kaydetmiştir.
2023 YILINDA DA KİŞİ BAŞINA GELİRİMİZ YÜKSELEREK 12 BİN DOLARIN ÜZERİNE ÇIKACAKTIR: Yüksek büyüme performansımızın tesiriyle 2022 yılında kişi başına gelirimizin 10 bin dolar düzeyini aşacağını öngörüyoruz. Ki bu, Orta Vadeli Program (OVP) varsayımınızın de üzerindedir. 2023 yılında da kişi başına gelirimiz, inşallah daha da yükselerek 12 bin doların üzerine çıkacaktır. Sağladığımız takviyelerle sanayi katma kıymetinin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’daki (GSYH) hissesi da önemli artış kaydetti. Bu oran, 2022 yılının birinci üç çeyreği prestijiyle yüzde 27’yi aşmış durumda. Salgın öncesine göre üretimimizi yüzde 20 artırdık.
TURİZMDE 46 MİLYAR DOLAR GELİR ELDE ETMEYİ BEKLİYORUZ: Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte oluşan tüm kötümser beklentilere karşın, bacasız endüstride de tarihi tepeleri görüyoruz. Turizmde en yüksek performans kaydettiğimiz 2019 yılında turizm gelirimiz 39 milyar dolar iken 2022 yılında 51,5 milyon ziyaretçi ile 46 milyar dolar gelir elde etmeyi bekliyoruz. Rekor tazeleyen ihracat ve turizm gelirleri sayesinde 2022 yılı kasım ayı prestijiyle güç ve altın hariç cari fazla, 2021 yılına kıyasla 14,3 milyar dolar güzelleşerek 51,3 milyar dolara ulaştı. Güç fiyatlarındaki normalleşmeyle birlikte güç ve altın dahil cari süreçlerde de tatmin edici sayılara ulaşacağız.
ENFLASYON OVP İDDİALARIMIZIN ALTINDA: Küresel emtia fiyatlarındaki artış, 2021 yılı sonundaki kur hareketi ve tedarik zincirlerindeki kırılmaların sonucunda maalesef 2022 yılını yüksek bir enflasyon ile geçirdik. Öteki taraftan, 2022 Kasım ayında düşüşe başlayan enflasyonun bu eğilimi aralık ayında artarak devam etti. Böylece, yıl sonu tüketici enflasyonu, OVP’de hedeflediğimiz sayının da altında gerçekleşerek yüzde 64,3 oldu. 2023 yılında enflasyondaki düşüş devam edecektir.
ÜRETİCİ FİYATLARININ ENFLASYON ÜZERİNDEKİ TESİRİ AZALIYOR: 2022 yılı aralık ayı prestijiyle yalnızca tüketici enflasyonunda değil, üretici enflasyonunda da gerileme gördük. Böylece Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE)-Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) makası oldukça daraldı. Bu fark, 2022 yılı ekim ve aralık ayları ortasında 72 puandan 33,5 puana geriledi. Bu suretle üretici fiyatlarının TÜFE üzerindeki baskısı giderek azalmaktadır. Enflasyonun son dönemde gerilemesinde, küresel düzeyde emtia fiyatlarındaki olağanlaşma de tesirli oldu.
İSTİHDAM EDİLEN KİŞİ SAYISI 31,6 MİLYON ŞAHISLA TARİHİ YÜKSEK DÜZEYE ULAŞTI: 2022 yılında 290,4 milyar TL vergi gelirinden, vatandaşlarımız lehine vazgeçtik. Büyüme, yatırım ve ihracat artışları sayesinde ülkemizde istihdam edilen kişi sayısı, kasım prestijiyle 31,6 milyon bireyle tarihi yüksek düzeye ulaştı. Türkiye’nin brüt dış borç stoku 440 milyar dolar düzeylerinde yatay seyretti. GSYH’ye oran olarak ise brüt dış borç stokumuz gerilemeye devam ediyor. 2022 yılı üçüncü çeyrek prestijiyle 2021 yılına göre söz konusu oran yaklaşık 2,2 puan azalmıştır. 2022 yılında toplam borçluluğumuzu da azalttık. Böylece, öbür ekonomilerle aramızdaki makas, ülkemiz lehine daha da açıldı. Biz 2021 yılına kıyasla toplam borçluluğumuzu GSYH’ya oran olarak 23 yüzde puan azaltırken gelişmekte olan ekonomilerde bu oran artış kaydetti. Hane halkı, gerçek sektör, kamu ve finansal sektörün borçlarının GSYH’ye oranında da birçok ülkeye göre oldukça sağlam durumdayız.
BÜTÇE AÇIĞIMIZ YILIN TAMAMINDA YALNIZCA 139,1 MİLYAR LİRA OLDU: Kamu maliyesinin en önemli göstergesi olan bütçe gerçekleşmelerini sizlerle paylaşacağım. Peşinen söz edeyim; 2022 yılı bütçe sonuçları yüzümüzü güldürüyor, geleceğe umutla bakmamızı sağlıyor. Makro göstergeler açısından son derece başarılı bir yıl olan 2022 yılında toplam bütçe masrafımız 2 trilyon 941 milyar lira, bütçe gelirimiz ise 2 trilyon 802 milyar lira olarak gerçekleşti ve bunun sonucunda bütçe açığımız, yılın tamamında yalnızca 139,1 milyar lira oldu. Ayrıyeten toplamda 171,8 milyar lira faiz dışı fazla verdik. Hasebiyle küresel iktisatta sert türbülanslar yaşanırken ülkemiz, 4 yıllık ortadan sonra 2022 yılında tekrar faiz dışı fazla vermeyi başardı. Bütçe öngörümüzden 139,3 milyar, OVP maksadımızdan ise 322,1 milyar lira daha düşük bir bütçe açığıyla seneyi kapatmış bulunuyoruz. Orta Vadeli Program’da 131,4 milyar lira faiz dışı açık iddiasında bulunmuştuk; 2022 yılında sağladığımız yüksek bütçe performansıyla bu açığı telafi ettiğimiz üzere, 171,8 milyar lira faiz dışı fazla vermeyi de başardık. Bu durum mutluluğumuzu ikiye katladı.
SON 20 YILIN EN DÜZGÜN BÜTÇE PERFORMANSLARINDAN BİRİNİ YAKALADIK: Bütçe açığımızın GSYH’nın yüzde 3,5 düzeylerinde gerçekleşeceğini öngörmüştük, OVP’de ise bu oranı yüzde 3,4 olarak revize etmiştik. Birtakım memleketler arası kuruluşlar ise bizim varsayımlarımızın çok çok üzerinde, yüzde 5-6’ları bulan bir bütçe açığı beklemekteydiler. OVP’de ilan ettiğimiz Gayri Safi Yurtiçi Hasıla sayısı temel alındığında, bütçe açığının GSYH’ye oranının yüzde 1 olarak gerçekleşeceğini görüyoruz. 2022 yılındaki tüm şiddetli şartlara karşın, son 20 yılın en güzel bütçe performanslarından birini yakaladık. Bu yüksek performans, katiyen çok önemli bir muvaffakiyettir. 2022 yılı başlangıç bütçesinde yüzde 13,7 olarak öngörülen faiz masraflarının bütçe içindeki hissesini yüzde 10,6’ya düşürdük.
AB TARİFLİ BORÇ STOKUNU AZALTTIK: 20 yıllık dönemde kamu maliyesinde gerçekleştirdiğimiz başarılarımız, yıllardır koruduğumuz sağlam duruşumuz sayesinde, 2002 yılında yüzde 11,1 düzeyinde devraldığımız bütçe açığının GSYH’ye oranını 2022 yılında yüzde 1’e düşürmüş durumdayız. 2002 yılında faizin bütçe içerisindeki hissesi yüzde 43 iken 2022 yılında bu oran yüzde 10,6’ya düşmüştür. 2002’de toplanan her 100 liralık verginin 85,7 lirası faiz harcamalarına giderken 2022 yılında yalnızca 13,2 lirası faiz harcamalarına gitmiştir. Uyguladığımız mali disiplin ve aktif borç yönetimi sonucunda AB tarifli Genel Yönetim Borç Stokunun GSYH’ye oranı 2002 yılında yüzde 71,5 iken 2022 yılı üçüncü çeyrek prestijiyle yüzde 34,8’e kadar düşürdük. Bu oran, 2021 yıl sonuna göre 7 puan gerilemiştir. Mezkur oranın, yıl sonunda OVP iddiamızın de altında gerçekleşeceğini öngörüyoruz. Hatırlatmak isterim ki AB üyesi ülkelerin borç stokunun GSYH’ye oranı ise tam yüzde 86,4 düzeyindedir.
BÜTÇE MASRAFLARI OVP İDDİALARIMIZIN ALTINDA GERÇEKLEŞTİ: Giderlere baktığımızda, gerçekleşmeler OVP iddiamızın 192 milyar altında kalırken faiz hariç masraflar ise 173 milyar lira altında gerçekleşmiştir. Bütçe masraflarının geçen yıla kıyasla en fazla artış gösterdiği harcama kalemleri; cari transferler, işçi sarfiyatları, yatırım harcamaları ve borç verme alanlarında oldu.
BÜTÇE GELİRLERİMİZ DE YÜKSEK ORANDA ARTTI: 2022 yılı gelir performansımız son derece güçlü gerçekleşti. 2022 yıl sonu prestijiyle merkezi yönetim bütçe gelirleri 2 trilyon 802 milyar lira, vergi gelirleri ise 2 trilyon 353 milyar lira oldu. Böylece, OVP’de öngördüğümüz bütçe gelir varsayımımızı aşmış bulunuyoruz. Bu güçlü performans, son dönemde vatandaşımızı desteklemek emeliyle yaptığımız düzenlemelerin gelir azaltıcı tesirine karşın yakalanmıştır.
KURUMLAR VERGİSİ’NİN GELİRLER İÇİNDEKİ HİSSESİ ARTIYOR: Vergi türleri prestijiyle baktığımızda en güçlü gerçekleşme, yüzde 185 artışla kurumlar vergisinden kaynaklandı. Böylece, kurumlar vergisinin vergi gelirleri içerisindeki hissesini yüzde 21,6’ya çıkarttık. Bu güçlü performansı yakalarken vergi yükümüzü artırmadık, tam bilakis önemli ölçüde düşürdük. Ülkemiz, OECD içinde en düşük vergi yüküne sahip 5’inci ülkedir. Dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki hissesini yüzde 42’ye düşürdük. Böylece son 19 yılda vergi gelirleri içinde dolaylı vergilerin hissesini 5 puan azaltmış olduk.
VERGİ İADELERİNİ ARTIRDIK: Öbür önemli bir husus da mükelleflerimize yaptığımız vergi iadeleri. Vergi iadelerimiz, topladığımız net vergi gelirlerimizin yaklaşık yüzde 15’ini oluşturmaktadır. 2022 yılında 350,8 milyar lira vergi iadesi yaptık. 2021 ve önceki 4 yılın iade artış suratı ortalama yüzde 30 civarında iken 2022 yılında iadeler, bir önceki yıla göre yüzde 107 oranında muazzam bir artış göstermiştir. Yalnızca bu data bile, bizim yatırım yapanın, üretenin, ihraç edenin yanında olduğumuzun en somut göstergesidir.
ÇALIŞANIN, ESNAFIN VE ÇİFTÇİNİN ALIM GÜCÜNÜ DESTEKLEDİK: Geçtiğimiz yıl neler yaptığımızı daima birlikte hatırlayalım; 2022 yılında taban ücrette yüzde 94,6, kamu görevlilerinin ve memur emeklilerinin aylık ve ücretlerinde yüzde 85,5, SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarında yüzde 78,6’lık artışlar yaptık. Ek gösterge düzenlemeleriyle yaklaşık 5,3 milyon memur ve memur emeklimizin mali haklarında önemli iyileştirmeler sağladık. Sıhhat çalışanlarımızın ve öğretmenlerimizin mali haklarında önemli artışlar yaptık. Vergi alanında, işçimizden çiftçimize, esnafımızdan sanayicimize ve ihracatçılarımıza kadar her kısma yönelik ıslahat niteliğindeki tarihi düzenlemeleri de hayata geçirdik. 2022 yılı başından itibaren minimum ücreti büsbütün vergi dışı bıraktık. Patronların elektrik, doğal gaz ve ısınma sarfiyatları için çalışanlarına yapacakları bin liraya kadar ödemeleri gelir vergisinden istisna ettik. Vatandaşlarımızın alım güçlerini desteklemek ve enflasyonla kararlı mücadelemiz kapsamında çok önemli KDV indirimlerini de hayata geçirdik. Temel besin ürünlerinden tarım makinelerine kadar çok geniş bir yelpazede KDV oran indirimlerini uygulamaya aldık.
YATIRIM, İSTİHDAM, ÜRETİM VE İHRACATA YÖNELİK VERGİSEL DAYANAKLAR SAĞLADIK: Türkiye İktisat Modeli çerçevesinde büyüme potansiyelimizi artıracak yatırım, istihdam, üretim ve ihracat alanlarına güçlü vergisel dayanaklar sunmaya devam ettik. Bu kapsamda, ihracatçı ve imalatçı şirketler için kurumlar vergisini 1 puan indirdik. Yurt dışında yapılan inşaat, tamirat, montaj işleri ile teknik hizmetlerde çalışanların ücret ödemelerini gelir vergisinden istisna ettik. Makine-teçhizat yatırımlarına vergisel dayanaklarımızı güçlendirdik. Yatırım teşvik sisteminde firmalarımızın yatırıma katkı meblağlarına erişimini hızlandırdık. İşletmelerimizin öz kaynak kullanımını vergisel açıdan teşvik ettik. Vergide adaleti artırmak ve kayıt dışı iktisat ile mücadele etmek için 2022 yılında vergide kontrol faaliyetlerini de önemli ölçüde artırdık. 2021 yılında 342 bin mükellef denetlenirken geçtiğimiz yıl 1,1 milyon mükellefi tahlil ve incelemeye tabi tuttuk. İktisatta kayıt dışı ile mücadeleyi artırmak için 2023-2025 dönemini kapsayan Kayıt Dışı İktisatla Mücadele Hareket Planı’nı paydaşlarımızın görüşleriyle oluşturduk.
ESNAF VE SANATKARLARIMIZI HİÇ YALNIZ BIRAKMADIK: Finansman takviyeleriyle ekonomimizin bel kemiği olan esnaf ve sanatkarlarımızın daima yanında yer aldık. Bu kapsamda, 2022 yılında yaklaşık 91 milyar lira Hazine faiz dayanaklı kredi kullandırdık. Ayrıyeten 2021 yılından önce kullandırılan kredilerde Hazine’mizce 2,8 milyar liralık ek dayanak sağladık. Hazine faiz takviyeli kredi fiyatını 150 milyar liraya yükselttik. Genç girişimcilere kullandırılan sıfır faizli Hazine takviyeli kredi limitini 300 bin liraya, bu kredilerde aranan yaş sonu da 30’dan 35’e çıkardık.
TARIMSAL ÜRETİMDE KULLANILAN HAZİNE FAİZ DAYANAKLI KREDİLERİN TAMAMINDA ÜST LİMİTLERİ YÜKSELTTİK: Tarımı bir ulusal güvenlik problemi olarak pahalandırıyor ve üreticilerimizi desteklemeye devam ediyoruz. Bu çerçevede, 2022 yılı ziraî dayanak bütçemizi 39,7 milyar TL düzeyine çıkardık. Hububata 2023 yılında ödenmesi öngörülen mazot ve gübre takviyesi hak edişlerini 2022’de tıpkı olarak kullandırmaya başladık. DSİ tarafından TOKİ’ye yaptırılan ziraî sulama kanallarının finansmanına yönelik uzun vadeli kredi imkanı sağladık. Ziraî üretimde kullanılan Hazine faiz takviyeli kredilerin tamamında üst limitleri yükselttik.
YÜKSEK GÜÇ FİYATLARINI HALKIMIZA OLABİLDİĞİNCE AZ YANSITTIK: Uluslararası emtia fiyatlarındaki önemli artışların oluşturduğu maliyetlere rağmen, 2022 yılında doğal gazda mesken abonelerine yüzde 80, küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ) abonelerine ise yüzde 69 oranında dayanak sağladık. Misal bir biçimde, elektrikte mesken abonelerini yüzde 60 sübvanse ettik. Tarihimizin en büyük doğal gaz keşfi olan Karadeniz Sakarya gaz alanındaki gazın kullanıma sunulması için çalışmalara da süratle devam ediyoruz.
ÇOK ŞÜKÜR BÜTÇEMİZ DE KASAMIZ DA SAĞLAM DURUMDADIR: 2023 yılı bütçemiz ile doğal gaz ve elektrik tüketimlerinde sübvansiyona devam ediyoruz. Kamu görevlilerinin ve memur emeklilerinin aylıklarında ek refah hissesi vererek ocak ayında yüzde 30 artış sağladık. Temmuz ayında ayrıyeten artış yapacağımızı da hatırlatmak isterim. En düşük emekli aylığını 5 bin 500 liraya yükselttik. Yakında EYT ve sözleşmeli işçinin takıma alınmasına ait düzenlemeleri tamamlayacağız. Türkiye İktisat Modeli’nin sağladığı güçlü büyüme sayesinde çok şükür bütçemiz de kasamız da sağlam durumdadır. Kamu maliyesi göstergelerinde bozulmaya bugüne kadar müsaade vermedik, bundan sonra da vermeye niyetimiz yoktur. Türkiye İktisat Modeli’nin sağladığı potansiyel sayesinde, OVP’de açıkladığımız 2023 yılı bütçe gayelerine ulaşma noktasında rastgele bir şüphemiz söz konusu değildir.
TOGG’A YÖNELİK KAMU ALIM GARANTİSİNİ DE HAYATA GEÇİRİYORUZ: Yeşil, toplumsal ve sürdürülebilir alanlar için yeşil tahvil ihracı planlıyoruz. İşletmelerimizin finansman ihtiyaçları için 200 milyar TL kefalet ile 250 milyar liralık kredi imkenı sunuyoruz. Bir hafta içinde esnafımıza ve çiftçilerimize finansmana erişim için verdiğimiz müjdeleri hatırlatmak isterim. Bu müjdelere ilaveten bu paket, birçok kısmın finansmana rahatlıkla erişebilmesini sağlayacaktır. Finansal mimari çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Ülkemizin vizyon projelerinden olan TOGG’a yönelik kamu alım garantisini de hayata geçiriyoruz.”
