KILIÇDAROĞLU: İKTİDARIMIZDA HER ÜNİVERSİTE BİR FABRİKA, HER FABRİKA BİR ÜNİVERSİTE, HER GENCİMİZ BİR TEŞEBBÜSÇÜ OLACAK
ORHAN TURAN: TÜSİAD OLARAK CUMHURİYETİMİZİN İKİNCİ YÜZYILINDA HUKUKUN ÜSTÜN OLDUĞU, SAYGIN BİR TÜRKİYE HAYAL EDİYORUZ
Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği’nin (TÜSİAD) Yüksek İstişare Kurulu Toplantısı bugün Ankara’da yapıldı. TÜSİAD Yönetim Konseyi Lideri Orhan Turan, “TÜSİAD olarak biz, Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılında müreffeh, toplumsal refahın adil biçimde dağıldığı, fırsat eşitliğini ve insani kalkınmasını sağlamış, hukukun üstün olduğu, insan haklarına eksiksiz biçimde, amasız fakatsız riayet eden, kadın-erkek eşitliğini her alanda hayata geçirmiş, demokrasiyi bir ömür şekli haline getirmiş, katılımcılığı ve çoğulculuğu özümsemiş, üretim ve tüketim standartlarıyla tabiata ziyan vermeyen, çevreyle uyumlu, dijital ve yeşil dönüşümü başarmış, bilimsel bilgi üretiminde, kozmik standartları yakalamış, Avrupa Birliği entegrasyonunu sağlamış, gelişmiş, saygın, adil ve çevreci bir Türkiye hayal ediyoruz” diye konuştu.
TÜSİAD Yüksek İstişare Toplantısı bugün Ankara J.W. Marriott Otel’de yapıldı. TÜSİAD Yönetim Heyeti Lideri Orhan Turan açılış konuşmasında şunları kaydetti:
“Bugünkü konuşmamda şu soruya odaklanmak istiyorum: 100 yıllık cumhuriyetimizin birikimleriyle adım atacağımız ikinci yüzyılımızda ne bekliyoruz? 2023’e girerken dünya, motamot 1923’teki üzere, bir dizi meseleyle boğuşuyor. Küresel düzen, bir defa daha önemli sınamalardan geçiyor. 1923’te ABD, dünyada önder pozisyonunu üstlenirken, 2023’te liderliği bir dizi tehdit altında. Birinci Dünya Savaşı öncesinde göçler tüm dünyayı etkiliyordu; bugün de öyle. Birinci yüzyılın başında Türkiye nüfus hareketleri ile sarsılmıştı; bugün de Türkiye dünyada en çok mülteci barındıran ülke. Göç sorunu, ekonomik ve toplumsal boyutlarının yanı sıra, jeopolitik, siyasal ve demografik riskler taşıyor.
Nasıl ki, Cumhuriyetimiz, bir dizi karışıklık, belirsizlik, risk ve tehdit altındayken, her biri gelecek açısından yaşamsal önemde tercihler yapılarak kurulduysa, bugün de ikinci yüzyıla emsal bir tablo altında giriyoruz. Cumhuriyetimiz kurulurken yapılmış olan tercihlerden en belirleyici olanı, egemenliğe ilişkindi.
Egemenlik; kamuya, yani hak ve özgürlüklerle donatılmış ve yönetime katılma görev ve sorumluluğuna sahip eşit yurttaşlardan oluşan topluma ilişkin olacaktı. Cumhuriyet kavramının önemli ve ayrılmaz bir parçası olan laiklik, Türkiye Cumhuriyeti’nin de temelindeki en asli ögelerden birisi olmuştu. Ortadan geçen bir yüzyılda, siyasi sistemimizi, cumhuriyetin bu temel pahaları üzerinde ve demokratikleşme doğrultusunda güzelleştirmek için çalıştık. Burada vakit geldi, çok önemli sıçramalar yaptık, vakit geldi, geriye düştük.
“İKİNCİ YÜZYILIMIZDA HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ VE YARGININ BAĞIMSIZLIĞI TARTIŞMALARINI GERİDE BIRAKMAK İSTİYORUZ”
Demokrasi tarihimiz boyunca, bütün iniş ve çıkışlarımızdan ders alarak, önemli bir birikime sahip olduk. İşte bu birikimden yararlanarak, ikinci yüzyılda cumhuriyet kıymetleriyle demokratik pahaları bir ortada yükseltmeye hazırız. Bizler, kişisel ve kolektif hak ve özgürlüklerin önemini de çoğunluk kadar çoğulculuğu da din ve vicdan özgürlüğünü de, devlet ve din işlerinin ayrılmasını da, tüm vatandaşların imtiyazsız eşitliğini de, neyin kamu faydasına olduğunun, toplumun eşit vatandaşlarına ilişkin bir karar olduğunu da biliyoruz. Demokratik bir cumhuriyetin, toplumsal cinsiyet, inanç konusundaki ferdî tercih, etnik kimlik ve gibisi bahislerde hiçbir ayrım yapmadan, tüm vatandaşların eşit hak ve özgürlüklere sahip olduğu, bir toplum düzenini temel aldığının şuurundayız. İkinci yüzyılımızda, herkesin, hiçbir ayrım gözetmeksizin kanun önünde eşitliği, hukukun üstünlüğü ve yargının bağımsızlığı tartışmalarını geride bırakmak istiyoruz. Tüm vatandaşların hakkının, hukukunun gözetildiğinden hiç kimsenin şüphe etmediği; bayanların, çocukların tacize, tecavüze, şiddete uğramalarına, küçük yaşta evliliklere hiçbir gerekçeyle göz yumulmadığı bir toplum hayalini, maalesef günümüzde hala korumak durumunda kalıyoruz.
Devleti güçlü kılarken, insan haklarını, özgürlükleri, katılımcılığı ve çoğulculuğu da güçlendirmeyi akılda tutmalıyız. Ülkemizi memleketler arası arenada büyük ve güçlü kılmanın yolunun adil, şefkatli ve gücün paylaşıldığı bir devlet yapısından geçtiğini hatırlamalıyız.
1923’te yeni devletin kuruluşunda, küresel sistemdeki yerimize ait de bir tercih yapılmıştı. Bu tercih her şeyden önce tam bağımsızlıktı. Dış siyasete yaklaşımı, bağımsızlığın korunması ve güçlendirilmesi şekillendiriyordu. Fakat bağımsızlık, kozmik kurallara dayalı liberal demokratik dünya düzeninin eşit ve saygın bir üyesi olmak çerçevesinde değerlendiriliyordu. Bu yüzden batıya karşı yapılan kurtuluş mücadelesi, batıdan kopmakla sonuçlanmamıştı.
“AB İLE ALAKALAR GÖÇ EKSENLİ ALIŞVERİŞ ALAKASINDAN KURTARILMALI”
Coğrafi pozisyonu gereği Türkiye, kritik öneme sahip az sayıda ülkeden birisi. Küresel gelişmelere nasıl yanıt vereceğimiz, alışveriş anlayışının yerine unsurlar ve kurallar üzerinde yükselen bir dış politikayı nasıl oluşturacağımız, ulusal güvenlik korkularını gözetirken, dostlukları derinleştirip düşmanlıkları nasıl azaltacağımız, ülkemizin refahını ve ilerlemesini başa koyarken, milletlerarası sistemin dizaynına nasıl katkı yapacağımız, ikinci yüzyılımızın şekillenmesinde önem taşıyacak. Ülkemizin coğrafik konumlanışı da tarihî çağdaşlaşma çizgisi de bugün, transatlantik ittifak ve Avrupa Birliği (AB) ile cisimleşen çağdaş dünyanın bir parçası olma doğrultusundadır. Bu durum, demokratik ülkeler topluluğunun eşit bir üyesi olma iradesi ile örtüşüyor. Avrupa Kurulu, NATO üyeliği, AB iştirak amacı ve gümrük birliği bahisleri, daima bu köklü anlayışın doğal sonuçlarıdır. Uzun vadeli çıkarları söz eden bu pozisyon, önümüzdeki dönemde de iç siyasetteki dinamiklere feda edilmemeli. Bu bağlamda AB ile bağların göç eksenli alışveriş ilgisinden kurtarılarak, tekrar bir ilerleme çıpası haline gelmesi zaruridir.
MUSTAFA KEMAL ATATÜRK’ÜN DEDİĞİ GİBİ
Önümüzdeki kuvvetli jeopolitik süreci muvaffakiyetle yönetebilmek için ülkemizin dış politikayı, demokrasiyi ve ekonomik gelişmeyi bir ortada ve birbirini destekleyecek biçimde ele alması gerekiyor. Çünkü Mustafa Kemal Atatürk’ün dediği üzere ‘Ekonomisi zayıf bir millet fakirlik ve yoksulluktan kurtulamaz, toplumsal ve siyasal felâketlerden yakasını kurtaramaz. Memleketin yönetimindeki muvaffakiyet da ekonomisindeki kazançların derecesiyle orantılı olur.’
Cumhuriyetimizin birinci yüzyılı, iç ve dış siyasetin iktisat üzerindeki tesirini bariz biçimde ortaya koyar. Kayırmacılığın, yolsuzlukların, ahbap-çavuş kapitalizminin, kaynakların verimli alanlara değil, ferdî münasebetler üzerinden aktarılmasının ekonomik ilerlemeyi nasıl zayıflattığını, teori ve tarih, gözler önüne serer. Yüksek büyümenin reçetesi; küresel düzenle düzgün entegrasyondan, üniversal normlara uygun yatırım ikliminden, muvaffakiyetin sırrının; adamını bulmak değil, yeterli bir iş fikri bulmak olduğu iş ortamından, duyum almanın değil, öngörülebilirliğin önemli olduğu bir piyasadan, deneysel değil, tecrübeye dayalı, popülizme değil, uzun vadeli maksatlara odaklanan, kayırmacılığa değil, kurallara dayalı bir iktisat siyaseti anlayışından oluşur. Cumhuriyet tarihimiz boyunca bu anlayışın hâkim olduğu dönemlerde, kişi başına gelir artışımız hızlandı. Bu anlayıştan uzaklaştığımızda ise, milletlerarası refah karşılaştırmalarında daima geriye düştük.
Büyümeyi hızlandırmak ve refah düzeyini artırmak amaçlarına ikinci yüzyılda ulaşabilmek, kurum ve kuralları âlâ belirleyip, piyasa ve kamu faydasını yeterli dengeleyince, hiç de güç olmayacak. Ancak geçmişten farklı olarak, 21. yüzyıla dikkate almamız gereken çok önemli bir mevzuyla giriyoruz: Artık yalnızca nasıl büyüyeceğimize değil, ekolojik dengeyi de gözeten bir büyümeyi nasıl sağlayacağımıza dikkat etmeliyiz.
“İKİNCİ YÜZYILIN TEMEL BAHİSLERİNDEN BİRİSİ DE GELİRİN DAHA ADİL BÖLÜŞÜMÜ OLMALI”
İkinci yüzyılın temel hususlarından birisi de gelirin daha adil bölüşümü olmalı. Cumhuriyet kurulduğunda İstanbul ile Anadolu ortasında her açıdan çok derin gelişmişlik uçurumları vardı. Ortadan geçen yüzyıl içinde, gelir düzeyi her yerde arttı. Anadolu’nun her yerinde gelişme sürat kazandı fakat eşitsizlikler azalmadı. Bölgeler, nüfus dilimleri ve işteki durum itibariyle refah farklılıkları, toplumu bölen ve kutuplaştıran öteki ögelerin yanına, ek bir öge olarak eklendi.
1923 Türkiye’sinin Osmanlı’dan devraldığı en zayıf miras, tahminen de bilim ve eğitimdi. Bu yüzden, genç cumhuriyetin medeniyet projesinin en büyük ayaklarından birisi eğitim, bilim ve kültür alanlarındaki atılım çabasıydı. Maalesef, bu atılımın devamını getirmekte çok başarılı olamadık. Niteliğin nicelikten daha önemli olduğunu unuttuk. Anaokulundan yükseköğrenime kadar eğitimin her kademesinde, kalite, erişim, yönetişim problemleri yaşıyoruz. Eğitimdeki sıkıntılara ilaveten, ARGE faaliyetlerine ayrılan kaynaklar görece yetersiz, kaynakların kullanımı da verimli değil. Eğitim ve bilimde, ARGE’de yaşanan bu problemlerin sonucunu, patent ve buluş sayılarında düşüklük, üretimin düşük ve orta teknolojili alanlarda kilitlenmesi, iş dünyasının aradığı maharetlere sahip işgücü bulamaması, üniversite mezunu gençlerin okudukları bölümle ilgili işlerde istihdam edilememeleri üzere, bir dizi alanda görüyoruz.
“ÖZLEDİĞİMİZ GELECEK İÇİN GEREKEN ADIMLARI ATMAZSAK, O GELECEK HİÇBİR VAKİT GELMEYECEK”
Bilime ve beşere yatırımın sonuçlarını lakin uzun vadede görebiliriz. Bu nedenle, kısa vadede makroekonomik istikrarsızlık sıkıntısını çözerken, eş anlı olarak da bu alanlara yatırım yapmaya ve bu alanlardaki kurumsal yapıları en hakikat biçimde kurmaya başlamamız gerekiyor. Unutmayalım ki; uzun vade, kısa vadelerin toplamından oluşur. O özlediğimiz gelecek için bugünden atılması gereken adımları atmazsak, o gelecek hiçbir vakit gelmeyecek. Gençlerimizin, yeni kuşaklarımızın, potansiyellerini ve hayallerini bu topraklarda hayata geçirmeleri için gerekli iklimi yaratmak, hepimizin sorumluluğu.
“TÜSİAD OLARAK HUKUKUN ÜSTÜN OLDUĞU BİR TÜRKİYE HAYAL EDİYORUZ”
TÜSİAD olarak biz, Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılında müreffeh, toplumsal refahın adil biçimde dağıldığı, fırsat eşitliğini ve insani kalkınmasını sağlamış, hukukun üstün olduğu, insan haklarına eksiksiz biçimde, amasız fakatsız riayet eden, kadın-erkek eşitliğini her alanda hayata geçirmiş, demokrasiyi bir ömür usulü haline getirmiş, katılımcılığı ve çoğulculuğu özümsemiş, üretim ve tüketim standartlarıyla tabiata ziyan vermeyen, çevreyle uyumlu, dijital ve yeşil dönüşümü başarmış, bilimsel bilgi üretiminde, kozmik standartları yakalamış, Avrupa Birliği entegrasyonunu sağlamış, gelişmiş, saygın, adil ve çevreci bir Türkiye hayal ediyoruz. TÜSİAD olarak bu hayalin gerçekleşmesine katkı sağlamak için, yüzüncü yılımızda yeni bir proje başlatıyoruz. Cumhuriyetin kuruluşunda lokal toplumsal dinamiklerin katkısından ve katılımcılığından hareketle, cumhuriyetin kurucu ögelerinden olan lokal kongrelerden ilham alarak, demokrasinin faziletinin çoğunluk kararından değil, çoğulculuktan geldiğinin farkında olarak, cumhuriyetin, toplumun tüm vatandaşlarının eşit iştiraki üzerine konseyi olduğunu hatırlayarak, cumhuriyet tarihi boyunca reformculuğun devletteki önemini ve toplumdaki karşılığını bilerek, ‘Şimdi söylemek değil, söyleşmek zamanı’ diyoruz.
Önümüzde, ortak geleceğimizi kurgularken, karşılık bulmamız gereken sorular var: Cumhuriyeti ve demokrasiyi birlikte nasıl güçlendireceğiz? Küresel dönüşümlerde, ulusal stratejimizi nasıl konumlandıracağız? Çevreyi koruyan bir kalkınma nasıl olmalı? Refahı artırırken, bölüşümü daha adil nasıl yaparız? Tüm toplumu ilgilendiren bu sorulara cevap aramak üzere, yerelde paydaşları bir ortaya getireceğimiz ve yıl boyunca sürecek bir tartışma platformu başlatıyoruz.
“SORUNLARIN ÇÖZÜMÜ İÇİN TAKIMLARIMIZ, BİRİKİMİMİZ VE TECRÜBELİ İŞ DÜNYAMIZ VAR”
Karşı karşıya olduğumuz tüm problemlerin çözümü için, ne yapılması gerektiğini ortaya koyacak yetişmiş siyasi ve bürokratik takımlarımız, teknik ve akademik birikimimiz, dinamik ve tecrübeli iş dünyamız ve gelişmiş bir sivil toplumumuz var.
Ulusumuzun çok pahalı gücünü, kamplaşma ve kutuplaşmanın yarattığı tansiyonlarla heba etmeyelim. Çok kültürlü, güçlü bir coğrafyanın kadim tarihine sahip bir ulus olarak, cumhuriyetimizin ikinci yüzyılı ideali çerçevesinde, bir ortaya gelelim.
Hangi inançtan, hangi etnik kimlikten, hangi sınıftan, hangi cinsiyetten, hangi toplumsal kümeden olursak olalım, cumhuriyetimizin ikinci yüzyılı için Türkiye hayalimizi daima birlikte konuşmaya başlayalım. Konuşarak, birbirimizi dinleyerek, anlayarak, her bölümün umut ve hayallerini içeren ortak bir gelecek noktasında birleşelim. Bu ortak gelecek için şimdiden daima birlikte çalışmaya başlayalım. Biz buna hazırız. Eminiz, bütün Türkiye de hazır. Bir yüzyıl önce, bugünden daha vahim olan zorlukları el birliği ile aşmışsak, bugün de aşarız.”
