MERKEZ BANKASI KARARIYLA TİCARİ KREDİLERDE YÜZDE 30’U AŞAN FAİZ UYGULAMASI ZORLAŞTIRILDI
ARTVİN KEMALPAŞA’DA GÜRCÜ YOĞUNLUĞU DEVAM EDİYOR
UĞUR İSTANBULLU
Artvin’in Gürcistan hududunda bulunan Kemalpaşa ilçesine alışveriş için gelen Gürcü, Rus ve Ukraynalıların neden olduğu yoğunluk her geçen gün artıyor. Gürcistan para ünitesi larinin Türk lirası karşısında bedel kazanmasıyla birlikte Gürcülerin Kemalpaşa’daki marketlere alışveriş için akın etmeleri yoğunluğa neden oluyor.
Türk lirasındaki kıymet kaybı nedeniyle Gürcüler başta olmak üzere Rus ve Ukraynalılar, bir süredir alışveriş yapmak için Kemalpaşa ilçesine geliyor. Yoğunluk Kemalpaşa’da yiyecek sektöründe faaliyet gösteren lokanta ve ulaşım sektöründe iş yapan esnafın yüzünü güldürürken en büyük karı ise zincir marketler sağlıyor.
“BİRÇOK ALIŞVERİŞLERİNİ BURADAN YAPIYORLAR”
Kemalpaşalı taksici Kubilay Veziroğlu, “Gürcülerin parası 100 lari, bugünkü Türk parasıyla 670 liraya denk geliyor. Bu da Gürcülerin parasını bedelli kılıyor. Gördüğünüz üzere, işte birçok alışverişlerini buradan yapıyorlar. Genelde yiyecek stili ne varsa zeytinyağı, zeytin, turşu ve una misal birçok şey. Bir mutfakta ne lazımsa. Bugün önceki günlere göre biraz daha seyrek. Özellikle son aylarda yoğunluk daima böyle. Paramızın kıymet kaybı ve Gürcistan parasının kıymet kazanmasından ötürü bu yoğunluk devam ediyor” diye konuştu.
“BURASI UCUZ OLDUĞU İÇİN GELİP BURADAN ALIYORUZ”
Gürcü vatandaş Maya, “Gürcistan’dan alışveriş yapmaya geldim. Burası ucuz diye geldim. Bizden ucuz olduğunuz için alışveriş yapıyoruz. Sizin paranızın pahası düştü. En çok alışverişte tatlı şeyler, yağ vesaire ve sürekli geliyoruz. Kıyafet, yemek öyle şeyler alıyoruz buradan. Bizler, burası ucuz olduğu için gelip buradan alıyoruz. Ucuza alışveriş yapıyoruz. Biz, buraya her hafta geliyoruz. Yemek yemek içinde geliyoruz, tıpkı vakitte da alışveriş yapıp gidiyoruz buradan” dedi.
“MÜŞTERİMİZİN YÜZDE 99’U GÜRCÜLER”
Kemalpaşa’da dokuma işiyle uğraşan esnaf Mehmet Karamahmutoğlu, şöyle konuştu:
“Şu anda cumartesi-pazar ve tatilde olduğumuz için yoğunluğumuz var. Gürcülerde hafta sonu olması nedeniyle yoğunluk alışılmış ki burada artıyor. Biz hudut kapısında olduğumuz için olağandır. Müşterimizin yüzde 90’ı, hatta yüzde 99’u Gürcüler diyebilirim. Gürcülerin ağır gelmesinin sebebi, Gürcülerin paralarının bedelli olması. Bizim paramızın kıymet kaybından kaynaklı fiyatlarımız Gürcülere cazip geliyor. Gürcüler besin için geliyorlar. Besinin yanı sıra bizden de alışveriş yapıyorlar. Lakin Kemalpaşa’ya gelen Gürcülerin yüzde 70-80’i besin alışverişi yapmak için geliyor.
“SADECE DÜKKANI ÇEVİRMEK İÇİN SATIŞ YAPIYORUZ”
Kurlar yükseldiği için biz de ürünleri yüksek alıyoruz ancak kârımızı düşük tutarak satış yapıyoruz. Gürcülerin iç piyasasında doğal ki fiyatlar yüksek. Biz, kâr marjımızı minimuma indirmişiz. Yalnızca dükkanı çevirmek için satış yapıyoruz. Öyle yüksek kâr gayemiz yok. Sürümden kazanırken birebir vakitte da metrajlı satmaya uğraş ediyoruz. Alışılmış ki iç piyasamızdaki üzere yüzde 300-400 bir kârla para kazanmıyoruz. Yalnızca kendi içimizde dönmeye çalışıyoruz. Pandemiden çıktık ve işletmem iki sene kapalıydı. Bu süre içerisinde hiçbir iş yapamadık ve sıfırla çıktık. İşler açıldıktan sonra da kendi yağımızla kavrulup gidiyoruz. Şimdilik, şükürler olsun işlerimizden mutluyuz.”
“YAĞMACILIK VAR ADETA ULUSAL MARKETLERDE”
Kemalpaşalı esnaf Ömer Akbıyık ise şunları söyledi:
“Gürcülerin ağır olduğu caddede bizim de dokumacılık dükkanımız var. Gürcülerin bize tesiri şöyle; iş açısından güzel oluyor. Fakat büyük firmalara ilişkin marketlerin artmasıyla bu da biz küçük esnafları maalesef öldürüyor. Özellikle para ve sermaye daha çok büyük şirketlere yanlışsız yönelmeye başladı. Buna bağlı olarak, evet bize bir getirisi var fakat bu tam olarak bu halka yansımıyor. Ve biz, burada küçük esnaf olarak para kazanıyoruz diyemeyiz, desek de palavra olur. Önceden Gürcüler bize şöyle yarıyordu; ekonomileri bizden yeterli olmadığı dönemlerde çayımızda Gürcü çalıştırıyorduk. O vakit onların bedensel gücünden yararlanıyorduk. Artık ise paramızın bedeli düşünce bize gelen işçilikte azalma başladı. Hatta artık işçilik için de gelmiyorlar. Artık ise alışveriş için geliyorlar ve gördüğünüz üzere yağmacılık var adeta ulusal marketlerde. Burada iki tane büyük firma varken son bir yıl içerisinde yediye çıktı. Hatta yeni firmaların gelmesi için projeler de var. Sonrasında kargoculuk da başladı. Gürcüler burada, böyle gelip küçük esnaftan da almıyorlar. Firmalarla anlaşıp kargolarla gönderiyorlar ki bu da olağan büyük firmalara yaradı. Kemalpaşa’da küçük esnaf ölmeye başladı. Yani bu hususta nasıl bir adım atılmalı, onu da bilmiyoruz ve yalnızca bekliyoruz. Dediğim üzere, Kemalpaşa’da iki tane varken yedi tane kurumsal mağaza oldu. Hala daha yeni projeler var ki yerli marketler çalışamayacak doğal olarak. Çünkü ucuz gereçler gelmeyecek buradaki yerli marketlere. Anlayacağınız, sermaye Kemalpaşa’dan aşağıya hakikat akıyor.”
“GÜRCİSTAN’DA YİYECEK, İÇECEK BİR ŞEY KALMAMIŞ ÜZERE DAVRANIYORLAR”
Kemalpaşalı emekli öğretmen Mehmet Yılmaz da “Kemalpaşa’da yoğunluk var. Doğrusu, ticari manadaki yoğunluk yalnızca Gürcüler ve ulusal marketlerin kârları açısından olumlu. Lakin Kemalpaşa halkı ve küçük esnaf açısından. Bugünden yarına önemli ziyanlara uğrayacağı bir ortam yaratılıyor. Çünkü Gürcü vatandaşları, burada yaptığı alışverişlerde kendi paralarına göre daha ucuza mal ettikleri için Kemalpaşa’daki alışverişlerde fiyatların artırılmasına neden oluyorlar. Bu yoğunluğun giderilmesi manasında önemli bir formda devlet tarafından ve veyahut yöneticiler tarafından önlem alınmaz ise yoğunluğun bizim halkımızın üzerinde, ticari manada ve alım gücünde olumsuz tesir yaratacağına inanıyorum. Biz karşıdan gelen Gürcü vatandaşlarla görüşüyoruz bu bahisleri lakin güya Gürcistan’da yiyecek, içecek bir şey kalmamış üzere davranıyorlar. Kemalpaşa’da küçük esnafın dışında ulusal marketlere yöneldikçe buradaki alım gücü önemli bir halde düşüyor. Kendi paraları bizim paramız karşısında paha kazanmış olmasından kaynaklanıyor bu. Bir vakitler 100 liraya 100 lari alırken artık lakin 15 lari alınabiliniyor. Gürcü vatandaşlar da 100 lari bozdurarak 500-600 lira alışveriş yapabiliyorlar” dedi.
“ULUSAL MARKETLERDEN YAPILAN ALIŞVERİŞLERDE ÖDENEN PARALAR NE YAZIK Kİ KEMALPAŞA’DA KALMIYOR”
Kemalpaşalı esnaf Hamdi Lokumcu, “Çevremizi de bizi de olumlu etkilediği söylenemez. Çünkü çok ulusal marketler var. Küçük esnaf olarak bizi olumsuz yönde etkilemektedir. Gürcistan’dan turist olarak günübirlik gelen Gürcüler alışveriş yapmaktadır. Yalnız bunlar daha çok ulusal marketlerden alışveriş yapmaktadırlar. Zincir marketler çok olduğu için oraları tercih etmektedirler. Biz, küçük esnaf olarak nasibimizi alıyoruz fakat büyük esnaf daha çok iş yapmaktadırlar. Zincir marketlerin indirimleri olmakta ancak bizi fazla etkilemiyor. Lakin onların sattıkları ürünlerin kalitesiyle bizim ürünlerimizin kalitesi birebir değil. Ulusal marketlerin kendi ismine yaptırmış oldukları ürünleri var. Ve bizim ürünlerimiz daha farklı kalitede. Ulusal marketlerden yapılan alışverişlerde dövizler genelde merkeze gidiyor, kurumsal mağaza olduğu için. Biz yerli esnaf ise buradaki kazandığımız parayı tekrar burada harcamaktayız. Buranın lokantasında yemek yiyoruz, buradaki esnaftan alışveriş yapıyoruz. Ancak ulusal marketlerden yapılan alışverişlerde ödenen paralar ne yazık ki Kemalpaşa’da kalmıyor” diye konuştu.
“BÖYLE GİDERSE MAHALLÎ ESNAFA DÜKKAN KALMAYACAK VE HEPSİNİ KİRALAYACAKLAR”
Kemalpaşalı esnaf Oktay Yılmaz da şunları söyledi:
“Kanunen bir şey yapamıyorsun. Çünkü her marketin Türkiye genelinde bir sürü yerleri var. Ancak burası küçük bir ilçe olmasına karşın büyük kurumsal marketlerin sayısı çok fazla. Gürcistan hudut kapısına yakın olduğumuz için Kemalpaşa’da ciroların yüzde 70-80’i Gürcülerden gelen paralar. Olağanda tüm kurumsal marketlerin ikincisine müsaade verilmezse biz de Kemalpaşa’nın mahallî esnafı olarak ekmeğimizi çıkarabiliriz. İlçemizde her kurumsaldan üçer adede yakın açılmaya başlandı. Yani bu durum biz küçük esnafı öldürüyor. Doğal olarak kanunen rastgele bir yaptırımı olmadığı için bir şey yapamıyoruz. Yani bu halde devam ediyoruz. Kemalpaşa’da 10 bin nüfus diyelim merkez manada fakat 15 bine hakikat gidiyor. Hala daha yer bakıyorlar, Kemalpaşa’da ulusal marketler. Bunun önüne geçilmiyor. Böyle giderse lokal esnafa dükkan kalmayacak ve hepsini kiralayacaklar. Sonuçta maalesef gidişat bunu gösteriyor. Çünkü kendi ürünlerini sattıkları için, bizim onlarla rekabet etme talihimiz olmuyor. Marka koymuyorlar zati, yüzde 70 dükkanlarında marka yok ve kendi ürünlerini satıyorlar. Vatandaş da ister istemez buna yöneliyor.”
“BİZDEN AĞRI KESİCİ VE ECZANEDEN İHTİYAÇ DUYDUKLARI HER ŞEYİ ALIYORLAR”
Eczacı kalfası Yasin Aydın, “Bizden de alışveriş yapıyorlar, kur farkı nedeniyle. Türkiye daha ucuz geliyor Gürcü vatandaşlar için. Bir de bizde paket ve kutu formunda satılıyor. Gürcistan’da ise tek tek satılıyor, o yüzden de bizdeki fiyatlar ucuz geliyor onlar için. Bizden ağrı kesici ve eczaneden ihtiyaç duydukları her şeyi alıyorlar. Reçete bazında reçeteli olan da var, olmayan da. Antibiyotik ve antidepresan ilaçları vermiyoruz” dedi.
“RUSLAR ETİ SEVDİKLERİ İÇİN DAHA ÇOK BİZİ TERCİH EDİYORLAR”
Kemalpaşalı lokantacı Ulaş Yılmaz da “Burada yaklaşık 15 yıldır esnafız. Burada yaşıyor ve buralıyız. Hakikat Kemalpaşa’da Gürcü, Rus ve Ukraynalılar var. Savaştan ötürü Ukrayna’dan Gürcistan’a gelen bir buçuk milyon vatandaş bu tarafa alışverişe geldiği için biz de bunlardan faydalanabiliyoruz. Ve bizlere de bayağı katkıları var. Biz de döner ve pide çeşitlerimizin yanı sıra çağ döner de satıyoruz. Ruslar eti sevdikleri için daha çok bizi tercih ediyorlar. Gürcüler de tavuk tercih ediyorlar. Türkiye’yi tercih ediyorlar. Şöyle ki Gürcü para ünitesiyle 100 lari 700 liraya yakın. Onların parası, yani Almanya’dan gelen Türkler üzere, Almanya’da kazanıp Türkiye’de harcıyorlar üzere. Burada bir lariyi bırakıyorsunuz, yedi tane lira alıyorlar ve hasebiyle paraları değerli olduğu için alışveriş yapıyorlar” diye konuştu.
“TÜRK LİRASININ KIYMET KAYBINDAN ÖTÜRÜ GÜRCÜ VATANDAŞLAR BURADA AĞIR BİR HALDE ALIŞVERİŞ YAPIYORLAR”
İstanbul’da yaşayan Kemalpaşalı vatandaş da şunları söyledi:
“Buralıyım lakin uzun süredir İstanbul’da yaşamaktayım. Bir haftadır Tiflis’teydim. Gürcistan’ın iç piyasası çok değerli. İç piyasaları vatandaşlarına kıymetli geliyor. Münasebetiyle Türk lirasının bedel kaybından ötürü Gürcü vatandaşlar burada ağır bir halde alışveriş yapıyorlar. Yani inanın, buradaki yerli vatandaş kendi marketine giremiyor, Gürcü vatandaşların yoğunluğundan ötürü. Özellikle sıvı yağları alıp götürüyorlar memleketlerine. Şöyle ki bizim ülkemizdeki sıvı yağ polemiğinden kaynaklı. Gürcistan tarafına geçtiğimde gerek geçiş ücretleri olsun gerek öteki şeyler olsun bayağı değerli. Ancak Gürcü vatandaşlar girerken çıkarken rahat bir biçimde giriş çıkış yapabiliyorlar. Biz Türk vatandaşlar olarak, gümrüklerden geçerken 150 TL harç ödüyoruz. Önceden 1 TL veriyorduk maalesef. Gürcü’deyken biz kendi paramızı rahat rahat harcayamıyoruz. Gürcistan bize göre çok değerli fakat onlar burayı rahat kullanıp alışveriş yapabiliyorlar; dokumacılık, giysi üzere.”
Kemalpaşalı tavuk dönercisi Bülent Emiralioğlu da “Gürcü yoğunluğu bu orta lari kuru yükselişinden ötürü çok derecede artış göstermekte. Natürel bize olumlu olarak yansıyor. Buradaki bütün esnafımıza da olumlu olarak yansımaktadır. Kendi para üniteleri larinin yükselişinden ötürü buradaki mağazalara, marketlere gelmekteler. Buraya geldiklerinde alışverişten sonra da yemek yemeleri bizim sektöre de katkı olmaktadır. Bu süreçte artan maliyetlerden ötürü Türk vatandaşlarımızdaki müşterilerimizde düşüş, kur farkı münasebetiyle Gürcü müşterilerimizde artış görülmektedir” diye konuştu.
“BİZİM ATATÜRKLÜ PARAMIZ KIYMETİNİ KAYBETTİ”
Kemalpaşalı vatandaş Haydar Yenigül ise şöyle konuştu:
“Gürcü’nün parası kıymetlendi, halbuki bizim Atatürklü paramız kıymetini kaybetti. Gürcü’nün parası bedel kazandığından buraya Kemalpaşa’ya geliyorlar. Yemeği bile burada yiyorlar, alışverişlerini burada yapıyorlar. Dokuma, elbise, hepsini alıp götürüyorlar. Eczaneden de alıp ilaç götürüyorlar. Kemalpaşa’ya günde bin kişi girip çıkıyor.”
