BAKAN DÖNMEZ: MADENCİLERİMİZİN YAKINLARINA AYLIK BAĞLANACAK VE KAMUDA İSTİHDAM İMKANI SAĞLANACAK
TÜRKİYE VE İSVİÇRE ORTASINDA ARKEOLOJİK KÜLTÜR VARLIKLARININ İADESİNE AİT MUAHEDE İMZALANDI. BAKAN ERSOY: “İSVİÇRE MAKAMLARINCA TESPİT EDİLEN KÜLTÜR VARLIKLARININ İADESİ MÜMKÜN KILINMAKTADIR”
MELİS YILDIRIM
Türkiye ve İsviçre ortasında “Arkeolojik Kültür Varlıklarının Yasa Dışı İthali ve Transit Geçişinin Önlenmesi ile İadesine Yönelik Anlaşma” imzalandı. Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde düzenlenen imza töreninde konuşan İsviçre Kültür Bakanı Alain Berset, “Bu çok önemli muahedenin imzalanması bizim için çok önemli” dedi. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ise, “Bu muahede yürürlüğe girdikten sonra yasadışı yollarla ülkemizden çıkarılan arkeolojik yapıtların İsviçre’ye girmesini yasadışı hale getirmek, İsviçre makamlarına, bu yapıtlara el koyma yetkisi vermektedir. Bu yolla İsviçre makamlarınca tespit edilen kültür varlıklarının ülkemize iadesi mümkün kılınmaktadır” diye konuştu.
Türkiye ve İsviçre ortasında “Arkeolojik Kültür Varlıklarının Yasa Dışı İthali ve Transit Geçişinin Önlenmesi ile İadesine Yönelik Anlaşması”, bugün Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde düzenlenen törende İsviçre Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Kültür Bakanı Berset ile Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un iştirakiyle imzalandı. Her iki bakan mutabakatın imzalanmasından önce açıklama yaptı. Konuk Bakan Berset, şunları söyledi:
BERSET: İKİLİ MUAHEDENİN İMZALANMASI İLE TÜRKİYE CUMHURİYETİ, İSVİÇRE TARAFINDAN ÖNCELİKLİ BİR ÜLKE OLARAK GÖRÜLECEK
“Patlamadan ötürü ne kadar üzgün olduğumu söz etmek isterim. İsviçre bu kaidelerde Türkiye’nin yanında olduğunu söz etmek ister.
Burada muahedenin imzalanması için bulunuyorum. Yasadışı bir formdaki paylaşımlar meselelere yol açıyor. Bu formda tarihin bir kısmından, köklerinin bir kısmından yoksun kalıyor beşerler.
İsviçre çok önemli bir biçimde bu kültür varlıklarıyla ilgili yasa dışı ticaretiyle ilgili mücadele etmek istiyor. İşte bu açıdan birtakım kültürel varlıkların ithalinin yasak olup olmadığına dair kimi şartları düzenliyoruz. Yasa dışı olarak ithal edilen bu kültürel varlıkları mevzu alıyoruz. Sayın Bakan ile birlikte biraz önce gerçekleştirdiğimiz konuşma ile birlikte gerçekten bu mevzuların çok önemli olduğunu söz etmek isterim. Bu natürel ki, dediğimiz üzere yasa dışı olup olmadığına bakıyoruz ithal edilen varlıkların.
Aynı vakitte iş birliğimizden bahsediyoruz özellikle kültürel varlıkların korunmasıyla ilgili olarak. Bildiğimiz üzere, kültürel varlıkların korunması için birtakım önleyici uygulamalar da gerekiyor. İşte o yüzden, İsviçre her sene birtakım projeleri teşvik ediyor ve takviyelerini sunuyor. Buradaki bu projeler bir yandan kültürel varlıkların korunmasına yönelik ve ayrıyeten onlara artı bir muhafaza sağlanıyor ki yasa dışı bir formda bu tür paylaşımlar yapılmasın. İkili mutabakatın imzalanmasıyla birlikte Türkiye Cumhuriyeti, İsviçre tarafından öncelikli bir ülke olarak da görülecek. Özellikle maddi açıdan sağladığımız paylaşımlarla ilgili olarak gerçekten bu tür projeleri gerçekleştirmemiz çok önemli.
Bitirmeden önce şunu söylemek isterim: Bu çok önemli muahedenin imzalanması bizim için çok önemli hem iki ülke açısından hem de bütün dünyanın kültürel varlıkları açısından.”
ERSOY: TÜRKİYE İLE İSVİÇRE ORTASINDA 2007 YILINDA BAŞLAYAN BİRİNCİ GÖRÜŞMELER, TEKRAR BAŞLAYAN MÜZAKERELERE SAHNE OLUYOR
Berset’ten sonra söz alan Ersoy ise şöyle konuştu:
“Türkiye, UNESCO’nun kültür alanındaki mutabakatlarından beşine taraf ve böylelikle de dünya miras listesine alanlarımızın kaydedilmesi, bu alanların korunması, somut olmayan kültürel mirasımızın listelenmesi ve devamının teşvik edilmesi, sanatsal sözlerin çeşitliliğinin garanti altına alınması, silahlı çatışma durumunda kültür varlıklarının korunması üzere alanlarda, memleketler arası normları takip etmek ve bunlara katkıda bulunmak talihine sahip bir ülkedir.
Bu mutabakatlardan biriyse bugün burada bulunmamıza vesile olan UNESCO 1970 Kültür Varlıklarının Yasadışı İthal, İhraç ve Mülkiyet Transferinin Önlenmesi İçin Alınacak Önlemlere Ait Sözleşme’dir.
İsviçre 2003 yılında taraf olduğu bu sözleşmeyi ikili muahedeler yoluyla pratik ve tüzel uygulamaya geçiren bir sistem benimsedi. Türkiye ile İsviçre ortasında 2007 yılında başlayan birinci görüşmeler, dönem dönem yine başlayan müzakerelere sahne oluyor.
Şube müdürlüğünden daire başkanlığı düzeyine çıkardığımız kaçakçılıkla mücadele ünitemize birinci talimatlarımdan biri, bu iki ülke ortasında uzun görüşmelere sahne olan sürecin sonuçlandırılmasıydı. Emsal bir süreci 2021’de Amerika Birleşik Devletleri’yle imzaladığımız ikili mutabakat sürecinde de yaşamıştık. Yapmış olduğumuz bu muahede sonucunda pazar günü, 50 yıldır devam eden bir süreci, 1 yıl üzere kısa bir sürede sonuçlandırmayı başardık. Çok önemli 6 parça eserimizi Antalya Müzesi’ne ABD heyetinden devraldık, teslim etmeyi başardık.
“ANADOLU KÖKENLİ YAPITLARIN İSVİÇRE’YE GİREMEYECEK OLMASI, MUHTEMEL BİR KARA PAZARIN GELİŞMESİNİ ENGELLEYECEKTİR”
Bu mutabakat yürürlüğe girdikten sonra yasadışı yollarla ülkemizden çıkarılan arkeolojik yapıtların İsviçre’ye girmesini yasadışı hale getirmek, İsviçre makamlarına, bu yapıtlara el koyma yetkisi vermektedir. Bu yolla İsviçre makamlarınca tespit edilen kültür varlıklarının ülkemize iadesi mümkün kılınmaktadır.
Her ne kadar bu tür mutabakatların en dikkat çekici noktası, eser iadesine odaklıysa da ben, bu sözleşmeyi birebir vakitte bir önleyici önlem olarak görüyorum. Bundan böyle, Anadolu kökenli yapıtların İsviçre’ye giremeyecek olması, muhtemel bir kara pazarın gelişmesini engelleyecektir. Birebir vakitte bir başka tesiri ise var olan ağların zayıflamasına sebep olacaktır. Bu yasa dışı ağlar her pazar değiştirmeye çalıştıklarında ortalarında Bulgaristan, Romanya, İran, Sırbistan, ABD ve artık İsviçre üzere ülkelerin olduğu ikili mutabakatlarımız yoluyla memleketler arası yardımlaşma kapsamında gerekli yanıtı alacaklardır.
Bugün, İsviçre Federal Kurulu ile karşılıklı imza altına aldığımız bu mutabakat ile küresel ölçekte sürdürülen kültür varlığı kaçakçılığıyla mücadeleye yeni bir güç kazandırmış oluyoruz. Kültür mirasının tarifi, kapsamı ve algılanış biçiminin daha kucaklayıcı bir anlayışa gerçek dönüşmesiyle, artık kültür varlığı kaçakçılığı, bir ülkenin kaybına karşılık öbür bir ülkenin yararı olarak düşünülemez. Dünyanın rastgele bir yerinde bir kaçakçılık olayı gerçekleştiğinde, bu kozmik bir kıymetin kaybı manasına gelir. Bu mücadelenin giderek daha da güçleneceğine, çok taraflı ve ikili sistemlerin daha faal kullanılacağına inanıyorum.
İsviçre, Avrupa’daki ve dünyadaki merkezi pozisyonu ve kendine has nitelikleriyle bağlarımıza özel önem verdiğimiz bir ülke olduğu için daha fazla ekonomik, kültürel ve turizme yönelik bağ kurmak istiyoruz. Türkiye de dünyada ve bölgesinde önemli bir güç ve kültürel açıdan da bir çekim merkezi. İki ülke ortasındaki bağlara, kültür alanında bir katkı yapmış olmak şahsım ve bakanlığımız için bir gurur kaynağıdır.”
