Resmi Gazete’de Atama Kararları: Aile Ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Bakan Yardımcılığına Yavuz Selim Kıran, Tarım Ve Orman Bakanlığı Bakan Yardımcılığına Abdulkadir Polat Atandı
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KANUN TASLAĞINA ANKA ULAŞTI: EMİSYONLU FAALİYET MÜSAADE KOŞULU, MÜSAADESİZ EMİSYONA 5 MİLYONA KADAR CEZA, BAKAN BAŞKANLIĞINDAKİ KARBON PİYASASI HEYETİ ÜYELERİNE “HUZUR HAKKI”
SİNAN TARTANOĞLU
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın bu yıl sonuna kadar Meclis’ten çıkarılmasını planladığı İklim Değişikliği Kanunu taslağına ANKA ulaştı. Kurum ve kuruluşlara “hizmete özel” koduyla gönderilen taslağa göre; 2053 yılı net sıfır emisyon gayesine ulaşmak için kurulacak Emisyon Ticaret Sistemi’ne dahil olacak şirketler, emisyona neden olan faaliyetlerini sürdürebilmek için emisyon ticaret müsaadesi almak zorunda olacak. Emisyonlu ticarete müsaade almadan devam eden firmalara 5 milyon TL’ye kadar ceza kesilebilecek. “Net sıfır emisyon” gayesi için “neredeyse sıfır güçlü bina” konsepti mecburî tutulacak. Bakan ve bakan yardımcılarından oluşacak ve üyelerine huzur hakkı ödemesinin yapılacağı “Karbon Piyasası Kurulu” oluşturulacak.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanan ve ekim ayı başında kamu kurum ve kuruluşların görüşüne “hizmete özel” koduyla açılan, “İklim Değişikliği Kanunu” taslağına ANKA Haber Ajansı ulaştı.
Taslakta, kanunun emeli, “Yeşil kalkınma vizyonu ve net sıfır emisyon gayesi doğrultusunda iklim değişikliğiyle mücadelede, sera gazı emisyonlarının azaltılması, iklim değişikliğine ahengi ve konulara yönelik planlama ve uygulama araçlarını düzenlemek” olarak tanımlandı. Taslak metinde; net sıfır emisyon maksadında uygulanacak yaptırımlardan ziyan görecek kısımlar için “adil geçiş” tanımlaması yapıldı. “Adil geçiş” siyaseti, “İklim değişikliğiyle mücadelede belirlenen gayeler gerçekleştirilirken ve ekonomik dalgalanmaların önlenmesi emeliyle kırılgan kümeler öncelikle olmak üzere kimsenin geride bırakılmadığı ve yeşil iş imkanlarının sağlandığı politika” olarak tabir edildi.
“MALİYET AKTİF BİR HALDE SINIRLAMA…”
Taslağa göre, net sıfır emisyon gayesine ulaşılması sürecinde “Emisyon Ticaret Sistemi” kurulacak. Sistemin hedefi, “sera gazı emisyonlarına bir üst hudut belirlenmesi” olarak tanımlandı. Taslakta sistem ile ilgili “Sera gazı emisyonunu maliyet faal bir biçimde sonlandıran yahut sonlandırmayı teşvik eden ulusal ve milletlerarası piyasa temelli mekanizma” sözleri kullanıldı. Sistemde yer alan işletmeler; sera gazı emisyonlarına neden olan faaliyetlerini sürdürebilmek için İklim Değişikliği Başkanlığı’ndan sera gazı emisyon müsaadesi almak zorunda olacak.
“Emisyon Ticaret Sistemi”, büsbütün uygulanmaya başlanmadan önce pilot uygulama dönemi olacak. Pilot uygulama döneminin kapsamı, süresi ve uygulamaya ait yöntem ve asıllar ilgili kurum, kuruluş ve sivil toplum kuruluşlarının görüşü alınarak İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından belirlenecek. Pilot uygulama döneminde, bu kanunun gereklerinin yerine getirilmemesi nedeniyle verilecek cezalar, yüzde 50 oranında tahsil edilecek.
Kanun yürürlüğe girdikten sonraki üç yıl içerisinde “Emisyon Ticaret Sistemi” içinde yer alacak tüm şirketler için sera gazı emisyon müsaadesi almak zarurî tutulacak.
BAKAN BAŞKANLIĞINDA KARBON PİYASASI KONSEYİ
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı’nın başkanlık edeceği bir “Karbon Piyasası Kurulu” oluşturulacak. Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, heyette en az bakan yardımcısı düzeyinde yer alacak. Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve İklim Değişikliği Başkanlığı da heyette, en az lider yardımcısı düzeyinde yer alacak. Heyetin lider ve üyelerine, görev yapılan toplantılar için 30 bin gösterge sayısının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak meblağ üzerinden huzur hakkı ödenecek.
BÜYÜKŞEHİRLERDE BELEDİYELER, BAŞKA VİLAYETLERDE VALİLİKLER SORUMLU
Taslağa göre; azaltım ve ahenk maksatlarının gerçekleştirilmesi gayesiyle Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı uyumunda dönemsel olarak Ulusal İklim Değişikliği Strateji ve Hareket Planları hazırlanacak. Ayrıyeten; en geç 2023 yılı sonuna kadar Mahallî İklim Değişikliği Aksiyon Planları hazırlanacak. Planlar; her vilayet için sera gazı emisyon envanteri, sera gazı azaltım amaç ve aksiyonları içerecek. Her vilayette, Vilayet İklim Değişikliği ve Ahenk Uyum Konseyi oluşturulacak. Planlar bu şurada onaylanacak ve takip edilecek. Planlardan büyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri, başka vilayetlerde ise valilikler sorumlu olacak.
SERA GAZI CEZALARI
Taslağın bu haliyle yasalaşması durumunda; ozon katmanını incelten unsurları üreten, işleyen, ithal ve ihraç edenler ile piyasaya arz edenlere 2025 yılı prestijiyle 320 bin lira; bu unsurları taşıyan, bakım, tamir ve servis amaçlı hizmet veren gerçek ve tüzel bireylere ise 32 bin lira ceza kesilecek. Sera gazı emisyon müsaadesi almadan faaliyet gösteren yahut süresi biten yahut iptal edilen emisyon müsaadesi ile faaliyet devam edenlerden 5 milyon liraya kadar para cezası kesilebilecek.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FİNANSMAN SİSTEMİ
Taslağa göre; tekrar belirlenen amaçlar uyarınca, iklim değişikliğinin tesirlerine bağlı kayıpların ve ziyanların önlenmesine ve tazminine yönelik finansal araçlar geliştirilecek. Sigorta sistemi oluşturulacak yahut bu bağlamda mevcut sigorta sistemleri geliştirilecek. İklim Değişikliği Finansman Düzeneği kurulabilecek.
YEDİ BAKANLIK VE LOKAL YÖNETİMLERE GÖREVLER
Kanun taslağıyla; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Sıhhat Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı ve mahallî yönetimlere detaylı yükümlülükler tanımlandı. Taslağa göre; bakanlıkların iklim değişikliği ile mücadelede yerine getirecekleri görevlerden kimileri şöyle:
“NET SIFIR EMİSYON” GAYESİNDE, “NEREDEYSE SIFIR GÜÇLÜ BİNA”
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı; net sıfır emisyon amacında, “Neredeyse Sıfır Güçlü Bina” konseptini zarurî hale getirecek. 2025 yılından itibaren yeni binaların, gücünün yüzde 10’unu yenilenebilir güç kaynaklarından sağlanacak formda inşa edilmesine ait çalışmalar yapacak.
BİNA BAZINDA TEŞVİK
İklim değişikliğinin olumsuz tesirlerine dirençli yapı gerecinin kullanılmasını bina bazında teşvik edecek. Arıtılmış atık suyu kullanım oranının 2030 yılında yüzde 15’e çıkarılması için önlemler alacak, yağmur suyu hasadını yaygınlaştıracak.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı; karbon ayak izi düşük sanayi ürünlerinin üretimi ve piyasaya arzına yönelik idari ve teknik düzenlemeleri hazırlayacak. İşletmelerin sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik teşvik ve takviye sistemlerini tasarlayacak ve bu düzenekleri faal bir halde yürütecek.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı; karayolu, havayolu ve denizyolu aracılığı ile yapılan milletlerarası, şehirlerarası ve kent içi yolcu ve yük nakliyeciliğinde düşük yahut sıfır emisyonlu, güç verimli, alternatif pak yakıt kullanıla ulaşım seçenekleri geliştirip, yaygınlaştıracak. Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı; güç verimliliği uygulamalarının tüm sektörlerde yaygınlaştırılmasını ve atık ısı potansiyelinden faal bir formda yararlanılmasını sağlamakla sorumlu olacak.
Tarım ve Orman Bakanlığı; sera gazı emisyonlarının ulusal besin güvenliği temel olmak üzere azaltılması için besin israfını önleyecek. Kimyasal gübre kullanımını azaltacak. Yeşil ve organik gübre kullanımını yaygınlaştıracak. İçişleri Bakanlığı ise “iklim değişikliğinin neden olabileceği insan hareketliliği ve zarurî yerinden olma bahislerinde gerekli önlemleri almak ve göç aksiyon planlarına dahil etmek” ile yükümlü olacak.
ATIK SUYUN TEKRAR KULLANIMI VE “YAĞMUR SUYU HASADI”
Taslağa göre mahallî yönetimlere ise şu görevler verilecek:
. Kentsel ulaşım planlarında; yaya, bisiklet yolu ve düşük yahut sıfır emisyonlu toplu taşıma araçlarının ve skuter üzere ferdi ve paylaşımlı mikromobilite sistemlerinin kullanımının yaygınlaştırılmasını ve teşvik edilmesini sağlayacak.
. Yeşil koridora ve yeşil mimariye önem verecek.
. İçme suyu temin ve dağıtım sistemlerindeki su kayıplarını azaltacak, kayıp ve kaçak oranını 2030 yılına kadar nüfus temelli ve kademeli olarak indirecek ve bu oranı sürdürecek. Arıtılmış atık suyun yine kullanımı ve yağmur suyu hasadı üzere önlemleri alacak.
