Esad’a yakın isimlerin pek çoğu, ‘yargılanma’ ya da ‘infaz edilme’ korkusuyla yurt dışına kaçmış olabilir, fakat bir kısmının da yeni iktidar odaklarıyla anlaşarak siyasi güçlerini korumaya çalıştıkları konuşuluyor.

Listede, Baas’ın kilit isimlerinden, silahlı kuvvetler ve istihbarat şeflerinin yanı sıra politikacılar ve iş insanları bulunuyor.

İşte, onlar arasında en dikkat çeken isimler…

MAHİR ESAD (TÜMGENERAL, ESAD’IN KARDEŞİ)

Dördüncü Zırhlı Tümen‘in komutanı ve Beşar Esad’ın küçük kardeşi olan Mahir, devrik lider Esad’ın en güvendiği isimlerden biriydi. Uluslarası raporlarda, Suriye’de ‘yasadışı işler’ yürütmekle suçlandı. Bunların başında, özellikle Ortadoğu’da yaygın bir tür uyuşturucu hap olan ‘captagon’ üretimi ve ticareti gelmekteydi.

Fransa, Ağustos 2013’te Duma ve Doğu Guta bölgelerinde düzenlenen ve 1000’den fazla kişinin ölümüne yol açan kimyasal saldırılarla bağlantılı olarak hakkında tutuklama emri çıkardı. İsrail kaynakları, Mahir Esad’ın, İsrail tarafından düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldüğünü öne sürdü.

Bu bilgi henüz teyit edilmedi…

KİFAH MELHEM (ASKERİ İSTİHBARAT ŞEFİ)

Suriye’deki muhalefet çevrelerinde ‘Acının Mühendisi’ adıyla anılan Melhem, 2019 yılından itibaren Askeri İstihbarat’ın başındaydı, son görevi ise Ulusal Güvenlik Başkanlı‘ğıydı.

Arap basınına göre Melhem, işkence raporlarına konu olan 248. Şube’nin yöneticisiydi. AB ve ABD yaptırımlarına maruz kalan Melhem, Suriye’de oldukça kötü bir şöhrete sahip.

ALİ MEMLÜK (ESKİ İSTİHBARAT ŞEFİ, BAŞDANIŞMAN)

Bir dönem Suriye muhaberatının (istihbarat teşkilatı), zirvesindeki isimdi. Son zamanlarda hasta olduğu ve Esad tarafından tasfiye edildiği yönünde söylentiler çıktı. Ayrıca Rusya ile İran arasındaki bir anlaşmazlık sonucu kaybolduğu da öne sürüldü. İddialara göre Ruslar, kilit güvenlik rollerinin yanı sıra daha büyük siyasi sorumluluklar üstlenmesi için Memlük’ü hazırlıyordu.

Memlük, Beşar Esad’ın güvenlik danışmanı ve ülkedeki güvenlik kurumlarının temel taşlarından biriydi. Hassas konuları yönetmede ve uluslararası müttefiklerle koordinasyon sağlamada kilit bir rol oynadı. O da tıpkı diğerleri gibi yaptırım listelerinde yer aldı.

Akıbeti belirsiz.

ALİ MAHMUD ABBAS (SAVUNMA BAKANI)

Baas yönetiminin son Savunma Bakanı olan Abbas, Suriye ordusunda çeşitli kademelerde görev yapmasının ardından, Esad tarafından bu pozisyona atandı. ‘Sivillere karşı savaş suçu işlediği’ gerekçesiyle AB ve İngiltere tarafından yaptırımlara tabi tutuldu.

Akıbeti belirsiz.

ABDÜLKERİM MAHMUD İBRAHİM (GENELKURMAY BAŞKANI)

Esad’a yakın isimlerden biri olan İbrahim, Baas hükümetinin son genelkurmay başkanıydı. Birçok askeri pozisyonda bulundu ve büyük askeri operasyonların denetiminde rol aldı. Sivillere karşı savaş suçlarına karıştığı gerekçesiyle uluslararası yaptırımlara tabi tutuldu.

Akıbeti belirsiz.

SÜHEYL EL-HASAN (ÖZEL KUVVETLER KOMUTANI)

“Esad’ın gözde askeri” olarak anılan Süheyl el-Hasan, son olarak Özel Kuvvetler Komutanı olarak görev yaptı. “Kaplan” lakabıyla tanınan Hasan, yönettiği askeri operasyonlar sırasında, çok sayıda sivilin ölümüne neden olan ‘patlayıcı varil kullanımını icat ettiği’ gerekçesiyle toplu savaş suçları işlemekle suçlandı ve hem ABD hem de AB’nin yaptırım listelerinde yer aldı.

SALİH EL-ABDULLAH (TABUR KOMUTANI)

Suriye İç Savaşı’nın başlarında, 7. Tümen’e bağlı 244. Tabur’un komutanıydı. Arap basınına göre Abdullah; Deraa, Latamneh, Qubeir, Tremseh, Halfaya, Jalameh ve Ma’arzaf’da 600’e yakın sivilin ölümünden sorumlu tutulmakta. 

Akıbeti belirsiz.

GIYAS DEEB (SİYASİ GÜVENLİK DAİRESİ BAŞKANI)

Baas hükümetinin ana veri tabanı olarak görülen Siyasi Güvenlik Dairesi’nin başkanıydı. Suriye muhalefeti tarafından sıklıkla işkence suçları ile ilişkilendirildi.

Eski Cumhurbaşkanı Hafız Esad’a yakın Üçüncü Tümen güçlerinin komutanı olan General Şafik Fayyad Deeb’in en küçük oğlu olan Deeb ve ailesinin, özellikle Lübnan’a sınır komşusu olan köylerde kuvvetli bir nüfuza sahip olduğu bilinmekte. Ailenin önde gelen üyelerinin, sınır bölgelerinde ‘kaçakçılık operasyonlarını yönettiği’ öne sürülmekte. 

Akıbeti belirsiz.

HÜSAM LUKA (MUHABERATIN SON ŞEFİ)

Baas hükümetinin son Muhaberat (İstihbarat) şefi, ve Suriye istihbaratının başındaki isimdi. Çerkes kökenli ve Sünni mezhebine mensup olan Luka, yaşamı boyunca pek çok kilit istihbarat pozisyonunda bulundu. Rusya ve İran ile güvenlik koordinasyonlarını sağladı. Bu süreçte, Ruslara yakın bir figür olarak tanındı.

ABD’nin yaptırım listesinde yer alan Luka’nın akıbeti belirsiz.

KADİR ALİ TAHİR (ULUSLARARASI KAÇAKÇI)

Esad’a yakın, tanınmış bir iş insanı olan Tahir, uluslararası uyuşturucu ve silah kaçakçılık ağlarını yönetmekle suçlanmakta. Ayrıca Suriye’deki pek çok büyük projede de onun adı geçmekte.

İsnat edilen organize suçlardaki rolü nedeniyle geçmişte uluslararası yaptırımlara tabi tutulan Tahir’in akıbeti belirsiz.

ŞAM’DA KALANLAR DA VAR…

En başta da söylediğimiz gibi; yargılanma ya da infaz edilme korkusuyla yurt dışına kaçanlar olduğu gibi, yeni güçlerle anlaşma yaparak, pozisyonlarını ve güvenliklerini, bu yeni dönemde de teminat altına almak isteyenler de yok değil.

Üstelik onlar arasında da önemli figürler mevcut…

İşte, onlardan bazıları:

MUHAMMED GAZİ EL CELALİ (BAŞBAKAN)

Beşar Esad, 14 Eylül 2024’te el-Celali’yi yeni hükümeti kurmakla görevlendirmişti. Celali 8 Aralık 2024’te, Baas hükümetinin düştüğünü kabul etti ve devlet kurumlarının korunması gerektiğini vurgulayarak terör örgütü HTŞ’ye iş birliği çağrısında bulundu.

HTŞ lideri Golani, kurumların Celali’nin denetiminde kalacağını ve resmi olarak devredilene kadar onun gözetiminde olacağını açıklamıştı. Celali, 9 Aralık’ta (dün), HTŞ lideri Golani ile Şam’da bir araya geldi. Görüşmenin ardından Celali, iktidarı İdlib merkezli sözde Suriye Kurtuluş Hükümeti’ne devretmeyi kabul etti.