Ahlat ilçesinde 210 dönüm alanı kaplayan tarihi mezarlıktaki kazı çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izniyle Ahlat Müze Müdürlüğü başkanlığında, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Kulaz’ın bilimsel danışmanlığında yürütülüyor.

“Anadolu’nun Orhun Abideleri” olarak nitelendirilen, üzerindeki motifler, yazılar ve süslemelerle her biri sanat eseri niteliği taşıyan mezar taşlarının bulunduğu tarihi alanda hem daha önce tespit edilen mezarlar restore ediliyor hem de yenileri ortaya çıkarılıyor.

Bu yıl, mezarlıktan geçen ve 1. Dünya Savaşı sırasında yapıldığı değerlendirilen, 470 metre uzunluğunda ve 10 metre genişliğindeki Ahlat-Tatvan yolunun yapımı sırasında yaşanan tahribatın izlerinin silinmesine yönelik çalışma gerçekleştirildi.

Alanında uzman akademisyenlerin yürüttüğü çalışmada, yolda tahrip olan 80 mezar taşı restore edildi, şahideli (Baş ve ayak kısmında üzerinde yazı ve süslemelerin yer aldığı dikili taşın bulunduğu mezar), şahidesiz (Baş ve ayak kısmında dikili taş olmayan mezar) ve yer altı oda gibi farklı tiplerde 15 mezar ortaya çıkarıldı.

Dr. Öğretim Üyesi Kulaz, mezarlığı hem ziyaretçilere açık tutmak hem de yangın tehlikesini ortadan kaldırmak amacıyla ilk etapta ot temizliği yaptıklarını söyledi.

Mezarlıktaki derede 2022’de başlattıkları kazı çalışmalarına bu yıl da devam ettiklerini anlatan Kulaz, şöyle konuştu:

“1. Dünya Savaşı’nda açıldığı söylenen ve uzun yıllar boyunca kullanılan Ahlat-Tatvan yolunun yapımı sırasında çok büyük bir tahribat meydana gelmişti. Bu yıl tahribatı rehabilite etmeye yönelik çalışmalarımızı sonlandıracağız. Bu alanda çok önemli mesafe katettik. 80 mezar taşının restorasyonunu gerçekleştirdik. Yüzey toprağını aldıktan sonra 15 yeni mezar taşı ortaya çıktı. Bazılarının restorasyonunu, bazılarının da konservasyonunu yaptık.

Kazıya başladığımızda aciliyet arz eden noktalarda da restorasyon ve konservasyon çalışması yaptık. Bu bağlamda ikisinin restorasyonu ve birinin de konservasyonunu yaptığımız 3 akıta (oda mezar) müdahale ettik. Müdahale ettiğimiz 80 mezar taşının 15’i de kırıktı. Onların da birleştirme işlemini yaparak özgün yerlerine yerleştirdik. Bunların tamamı yaklaşık 470 metre uzunluğa ve 10 metre genişliğindeki dere olarak tabir ettiğimiz yoldaydı. Kısmen yamaçlara yığılmış, devrilmiş ve toprak altında kalmıştı.”

“Restorasyonu gerçekleştikçe burası çok daha güzel hale geliyor”

İki dönümlük alanda zemin düzeltme işlemi yaptıklarını belirten Kulaz, “Bakanlığımızın yeni başlattığı projeler kapsamında 4 yıl içinde Selçuklu Meydan Mezarlığı’nın her alanına müdahale ederek çalışma gerçekleştirmek ve mezarlığın tamamını ziyarete açık hale getirmek istiyoruz. Bütün mezar taşlarına müdahale edeceğiz, ortaya çıkan yeni mezarları özgün durumlarına kavuşturacağız. Böylece mezarlıktaki çalışma tamamen nihayete erecek” diye konuştu.

Bu yıl ortaya çıkardıkları 15 mezardan 8’inin çocuklara ait olduğunu, çalışmalar devam ettikçe bunun gibi mezarlara yine rastlayacaklarını kaydeden Kulaz, şahideli ve sandukalı mezarların yanı sıra alanda 180’e yakın yer altı oda mezarlarının da bulunduğunu ifade etti.

Kulaz, “Yer altı oda mezarlarının üst örtüleri yıkılmış. Kalıntılardan bunların tonuz örtülü olduğunu biliyoruz. Gördüğünüz tonozlu yapı da örneklerinden biri. Aslında burada yan yana 3 yer altı oda mezarı var. Eskiden burası harabe dere olarak diye bilinirdi. Şimdi artık yeşilliğiyle herkesin gelip özçekim yaptığı bir yer haline geldi. Bu bizi çok mutlu ediyor. Restorasyonu gerçekleştikçe burası çok daha güzel hale geliyor” dedi.